Đề cương ôn tập học kì 1 môn Sinh học 11 sách Cánh diều Ôn tập cuối kì 1 Sinh học 11

TRƯỜNG THPT…………

BỘ MÔN: SINH HỌC

ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP HỌC KỲ I NĂM HỌC 2023 - 2024

MÔN: SINH KHỐI 11

Giai đoạn

Đặc điểm

Lấy thức ăn

- Là quá trình động vật lấy thức ăn từ môi trường sống.

Tiêu hóa

thức ăn

- Là quá trình biến đổi chất dinh dưỡng phức tạp trong thức ăn thành những phân tử nhỏ, đơn giản mà cơ thể hấp thụ được. Gồm 2 kiểu:

+ Tiêu hóa nội bào: trong tế bào, nhờ enzyme tiêu hóa trong lysosome.

+ Tiêu hóa ngoại bào: ngoài tế bào, tiêu hóa hóa học (enzyme) & tiêu hóa cơ học.

- Cấu tạo hệ tiêu hóa: Động vật chưa có cơ quan tiêu hóa, ống tiêu hóa, túi tiêu hóa.

Hấp thụ

dinh dưỡng

- Là quá trình các chất dinh dưỡng từ cơ quan tiêu hóa di chuyển vào cơ thể thông qua

hệ tuần hoàn. Chủ yếu qua ruột non (ĐV bậc cao).

Đồng hóa

- Là quá trình tổng hợp các chất sống của cơ thể từ các chất dinh dưỡng được hệ tuần hoàn đưa đến các tế bào.

- Mục đích: cấu tạo nên cơ thể, cung cấp & dự trữ năng lượng.

Thải chất cặn

bã

- Các chất không thể tiêu hóa & hấp thu được được thải ra ngoài.

Động vật

chưa có cơ quan tiêu hóa

Động vật

có túi tiêu hóa

Động vật

có ống tiêu hóa

Đối tượng

Động vật đơn bào

Ruột khoang, giun dẹp

- Hầu hết ĐVCXS và ĐVKXS

Hình thức

- Tiêu hoá nội bào

- Tiêu hóa nội bào

- Tiêu hóa ngoại bào

- Tiêu hóa ngoại bào

Cấu tạo

- Cơ thể chỉ có 1 tế bào, không

có cơ quan tiêu hóa.

- Túi tiêu hóa gồm nhiều

tế bào, có 1 lỗ thông

- Hệ tiêu hóa gồm nhiều cơ

quan, có 2 lỗ thông

Diễn biến

- Thực bào " TH nội bào "

xuất bào

- TH ngoại bào (enzyme) " hấp thụ " TH nội bào

- TH hóa học: ruột non, dạ dày, miệng,... tiết enzyme.

- TH cơ học: miệng (nhai), dạ

dày (co bóp),...

Hô hấp qua bề mặt cơ

thể

- Đối tượng: ĐV đơn bào, đa bào bậc thấp (ruột khoang, giun đốt, giun dẹp,...)

- Đặc điểm:

+ Khí O2, CO₂ khuếch tán trực tiếp qua bề mặt cơ thể (màng tế bào hoặc da)

+ Riêng giun đất: O₂ từ ngoài " da " máu " tế bào " CO2 " máu " da " ngoài.

Hô hấp qua hệ thống ống khí

- Đối tượng: côn trùng, chân khớp sống trên cạn (châu chấu, gián, ruồi, ong,...)

- Đặc điểm:

+ O2 " lỗ thở " ống khí " tế bào " CO2 " ống khí " lỗ thở " ngoài.

+ Sự thông khí: hoạt động co dãn của cơ phần bụng.

+ Không cần hệ tuần hoàn (máu) để vận chuyển khí.

Hô hấp qua mang

- Đối tượng: cá, thân mềm, chân khớp sống dưới nước (cá, trai, cua, tôm, nòng nọc,...)

- Đặc điểm:

+ O2 trong nước " phiến mang " máu " tế bào " CO2 "máu " phiến mang " ngoài.

+ Nơi trao đổi khí với dòng nước: mao mạch trên phiến mang.

+ Sự thông khí: hoạt động của các cơ hô hấp làm thay đổi thể tích khoang miệng.

+ Ở cá xương, mao mạch mang xếp song song và ngược chiều với dòng nước bên ngoài.

Hô hấp bằng phổi

- Đối tượng: lưỡng cư, bò sát, chim & thú (ếch, cá sấu, chim, cá voi, hổ,...)

Lưỡng cư

Thú

Chim

Cơ quan hô

hấp

Phổi + da (chủ yếu)

Phổi

Phổi

Cấu tạo phổi

Ít phế nang

Nhiều phế nang

Túi khí

Sự thông khí

Nhờ hoạt động của cơ

thềm miệng

Nhờ các cơ hô hấp

tạo áp suất âm

Nhờ các cơ hô hấp

tạo áp suất âm

Hiệu quá

Thấp nhất (có khí

cặn trong phổi, máu

pha)

Trung bình (có khí

cặn trong phổi)

Rất cao (không có

khí cặn, luôn có khí

giàu O2 đi qua phổi)

Hệ tuần hoàn hở

- Đối tượng: chân khớp, một số thân mềm

- Máu chảy với áp lực thấp, tốc độ chậm.

- Khả năng phân phối máu đến các cơ quan chậm

- Máu tiếp xúc, trao đổi chất trực tiếp với tế bào

- Dòng máu: máu từ tim " động mạch " xoang cơ thể " tĩnh mạch " về tim (không có mao mạch).

Hệ tuần

hoàn kín

- Đối tượng: ĐVCXS, giun đốt, bạch tuộc, mực ống,...

- Áp lực máu cao, tốc độ máu chảy nhanh.

- Khả năng phân phối máu đến các cơ quan nhanh

- Máu trao đổi chất với tế bào quá mao mạch.

- Dòng máu: máu từ tim " động mạch " mao mạch " tĩnh mạch " về tim (máu chảy trong mạch kín).

Hệ tuần hoàn đơn

Hệ tuần hoàn kép

- Đối tượng: cá

- Tim: 2 ngăn

- Máu nuôi cơ thể: Đỏ tươi (giàu O2)

- Máu từ tim " động mạch mang " mao mạch mang " động mạch lưng " mao mạch cơ thể " tĩnh mạch " tim.

- Đối tượng: giun đất, bạch tuộc*, mực ống, lưỡng cư, bò sát, chim, thú,...

- Tim: 4 ngăn (chim, thú, cá sấu), 3 ngăn (lưỡng cư), 4 ngăn hụt (bò sát)

- Máu đi nuôi nuôi cơ thể: đỏ tươi (chim, thú, cá sấu), pha (lưỡng cư, bò sát).

- Máu từ tim " động mạch chủ " mao mạch cơ thể " tĩnh mạch chủ " tim " động mạch phổi " mao mạch phổi " tĩnh

mạch phổi " về tim.

Miễn dịch không đặc

hiệu

Miễn dịch đặc hiệu

Miễn dịch thể dịch

Miễn dịch tế bào

Tính đặc hiệu

Sẵn có, không cần tiếp xúc trước với kháng

nguyên

Cần tiếp xúc trước và có tính đặc hiệu với từng kháng nguyên cụ thể

Nhân tố

tham gia

- Da, niêm mạc.

- Dịch tiết cơ thể.

- Các tế bào thực bào,...

- Tế bào trình diện

- Tế bào T hỗ trợ

- Tế bào B, tế bào B nhớ.

- Tương bào (TB plasma)

- Tế bào trình diện

- Tế bào T hỗ trợ

- Tế bào T độc, T độc nhớ

Cơ chế bảo vệ

- Ngăn chặn, hạn chế

- Thực bào vi khuẩn,

virus.

Kháng thể khớp với kháng nguyên tiêu diệt mầm

bệnh

Tế bào T độc tiết chất độc là tan tế bào nhiễm

Các đáp ứng miễn dịch

- Viêm, sốt, thực bào

- Tạo protein kháng khuẩn

- Đáp ứng nguyên phát (7 – 10 ngày): tiếp xúc lần đầu

- Đáp ứng thứ phát (2 – 3 ngày): tiếp xúc lần sau.

Phạm vi bảo vệ

Khắp cơ thể

Thể dịch (máu, sữa, dịch

bạch huyết)

Tế bào nhiễm

Khả năng nhớ

Không

Có

Có

Tốc độ

Nhanh

Chậm

Chậm

Hiệu quả

Không cao

Cao

Cao

Giai đoạn

Cơ quan thực hiện

Con đường

Vai trò

Hấp thụ nước và

khoáng

Vận chuyển nước và

khoáng

Thoát hơi nước

Giai đoạn

Bọt biển

Thuỷ tức

Người

Lấy thức ăn

Tiêu hoá thức ăn

Hấp thụ chất dinh dưỡng

Tổng hợp (đồng hoá) các

chất

Thải chất cặn bã

Động vật có ống tiêu hóa

Động vật có túi tiêu hóa

Cơ quan tiêu hóa

Thức ăn và chất cặn bã

Dịch tiêu hóa

STT

Nội dung

Đúng

Sai

1

Phổi của chim, lưỡng cư, bò sát và thú được cấu tạo từ các phế nang

2

Ở động vật có phổi, lúc hít vào và thở ra luôn có không khí giàu O2 đi qua phổi

3

Ở thú, oxygen từ máu sẽ khuếch tán vào phế nang ở hoạt động hít vào.

4

Các loài chim, thú, bò sát chỉ hô hấp bằng phổi.

5

Thủy tức là động vật sống dưới nước nên hô hấp bằng mang.

6

Sự hít và và thở ra tạo điều kiện cho sự trao đổi khí liên tục ở phổi và tế bào.

7

Côn trùng thực hiện sự trao đổi khí nhờ hoạt động của hệ tuần hoàn.

8

Tim ngoài nhiệm vụ và máy bơm và hút máu thì còn là nơi dự trữ máu lâu

dài.

9

Máu chỉ làm nhiệm vụ vận chuyển và trao đổi khí O2 và CO2

10

Dịch tuần hoàn ở một số loại động vật là hỗn hợp máu – dịch mô