Bộ đề thi học kì 1 môn Ngữ văn 10 năm 2024 - 2025 sách Chân trời sáng tạo 9 Đề kiểm tra cuối kì 1 môn Ngữ văn 10 (Có đáp án, ma trận)

PHẦN

CÂU

NỘI DUNG

ĐIỂM

ĐỌC HIỂU

5.0

1

Thông tin chính: nghề làm chiếu ở làng Cẩm Nê đang dần bị mai một, thất truyền.

Hs tìm đúng thông tin được 0.75 điểm

HS tìm đúng thông tin diễn đạt chưa rõ được 0.5 điểm

HS không tìm được hoặc tìm không đúng thông tin 0 điểm

0.75

2

Phương tiện phi ngôn ngữ: hình ảnh với chú thích “Bà Thông vẫn dệt chiếu, nhưng họa hoằn, khi có khách du lịch đến làng tham quan, khi có đặt hàng hoặc vào độ tết.”

HS tìm đúng biện pháp tu từ, chỉ ngữ liệu chứa bptt được 0.75 đ

HS tìm đúng biện pháp tu từ, không chỉ ngữ liệu được 0.5 đ

HS tìm đúng biện pháp tu từ, chỉ sai ngữ liệu 0.25 điểm

HS không tìm đúng biện pháp tu từ 0 điểm

0.75

3

Nhưng làng chiếu bây giờ dường như chỉ còn cái tên, bởi chẳng còn những lách cách thoi đưa, những sợi cói rực rỡ trong nắng, những bãi đay bãi lác rì rào trong gió, tất cả chỉ là một thời quá vãng

- Tác dụng của yếu tố biểu cảm:

+ diễn tả khung cảnh buồn bã của làng Cẩm Nê khi nghề làm chiếu bị thất truyền; bộc lộ tâm trạng tiếc nuối của tác giả trước thực trạng đó

+ giúp việc truyền tải thông tin thêm sinh động hiệu quả hơn, gây ấn tượng mạnh đối với người đọc.

HS chỉ ra được tác dụng của yếu tố biểu cảm về phương diện nội dung và hình thức được 1.0 đ

HS chỉ ra được tác dụng của yếu tố biểu cảm về nội dung và nghệ thuật song diễn đạt chưa bật vấn đề được 0.5 – 0,75 đ

HS không chỉ ra tác dụng về nội dung hoặc nghệ thuật song chưa đầy đủ được 0.25 đ

HS không chỉ ra tác dụng của yếu tố biểu cảm hoặc chỉ không đúng 0 đ

1.0

4

- Tình cảm của người viết

+ tác giả thể hiện sự chia sẻ với người dân làng chiếu, đồng cảm với nỗi niềm của nghệ nhân; tiếc nuối một làng nghề có truyền thống mấy trăm năm đang có nguy cơ bị xoá bỏ

+ trăn trở trước nguy cơ làng chiếu biến mất; tha thiết lên tiếng kêu gọi tìm giải pháp tháo gỡ tình trạng này để cứu giữ làng nghề Cẩm Nê.

- Nhận xét: tình cảm chân thành, sâu sắc

HS chỉ ra được tình cảm và nhận xét về tình cảm đó được 1.0 đ (tình cảm: 0.75; nhận xét: 0.25)

HS chỉ ra được tình cảm diễn đạt chưa rõ ràng được 0.5

HS chỉ ra tình cảm song còn sơ sài thiếu nhiều biểu hiện được 0.25

HS không chỉ ra tình cảm hoặc chỉ sai, không nhận xét 0 điểm

1.0

5

- Trình bày suy nghĩ về vai trò của làng nghề truyền thống trong thời đại hiện nay.

HS trình bày nhiều ý kiến, suy nghĩ khác nhau. Một số gợi ý:

+ Làng nghề có vai trò quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế nông thôn, tạo việc làm và nâng cao đời sống của người dân.

+ Bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc

…

HS đảm bảo hình thức đoạn văn và dung lượng 5-7 dòng: 0.25 điểm

HS trình bày suy nghĩ một cách hợp lý, sâu sắc: 1.0 -1,25 điểm

HS trình bày suy nghĩ còn sơ sài, chưa thuyết phục: 0.5 điểm

HS không trình bày suy nghĩ: 0 điểm

1.5

II

VIẾT

5.0

Anh/chị hãy viết bài văn nghị luận (khoảng 500 chữ) phân tích, đánh giá chủ đề và đặc sắc nghệ thuật của văn bản Hoa cỏ may – Xuân Quỳnh

a. Xác định được yêu cầu của kiểu bài: Nghị luận văn học

0.5

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: phân tích, đánh giá chủ đề và đặc sắc nghệ thuật của văn bản Hoa cỏ may

0.5

c. Viết bài văn nghị luận đảm bảo các yêu cầu sau:

* Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận; trình bày rõ quan điểm và hệ thống ý; lập luận chặt chẽ, thuyết phục (lí lẽ xác đáng; biết phân tích các dẫn chứng trong văn bản để làm sáng tỏ cho lập luận).

* Đề xuất được hệ thống ý phù hợp, sắp xếp các ý theo bố cục 3 phần của bài văn nghị luận:

Học sinh có thể triển khai vấn đề theo nhiều cách khác nhau, có thể đưa ra nhiều góc nhìn, nhiều cách giải quyết vấn đề không giống như đáp án tuy nhiên cần có sức thuyết phục, không vi phạm các chuẩn mực đạo đức và pháp luật, đảm bảo được các ý cơ bản sau:

- Giới thiệu vấn đề nghị luận: đánh giá đặc sắc chủ đề và nghệ thuật của bài thơ Hoa cỏ may.

- Triển khai vấn đề nghị luận:

+ Xác định, phân tích, đánh giá chủ đề:

++ Thiên nhiên trong lúc giao mùa là cái nền, là duyên cớ để nhân vật trữ tình bộc lộ nỗi lòng trước cái bao la rộng lớn của thiên nhiên, gợi suy ngẫm về cái mỏng manh dễ vỡ của tình yêu. Qua đó, bạn đọc còn thấy được vẻ đẹp của tình yêu trong trẻo, chân thành, khát khao hạnh phúc của con người khi yêu.

+ + Chủ đề mang tính phổ quát, gần gũi với mọi người, đặc biệt là những ai từng trải qua yêu thương và mất mát. Thể hiện được vẻ đẹp tâm hồn nhạy cảm của nhân vật trữ tình, đồng thời gợi suy ngẫm về tình yêu, về việc trân trọng những gì đã qua.

+ Phân tích một số nét đặc sắc nghệ thuật, đánh giá tác dụng, hiệu quả của những đặc sắc đó trong việc thể hiện chủ đề, tư tưởng của bài thơ như:

++ Chủ thể trữ tình em vừa xuất hiện trực tiếp bộc lộ cảm xúc, vừa ẩn mình trong những hình ảnh thiên nhiên. Cảm xúc được truyền tải qua sự giao hòa giữa con người và cảnh vật, làm nổi bật mối liên kết giữa tâm trạng và không gian.

++ Hình ảnh trung tâm lấy cảm hứng từ thiên nhiên: “hoa cỏ may”

++ Cách gieo vần, ngắt nhịp: Gieo vần linh hoạt, nhịp thơ nhẹ nhàng, tạo nên âm điệu dịu dàng, phù hợp với nội dung trữ tình; Nhịp thơ khi chậm rãi, khi dồn dập, phản ánh tâm trạng biến đổi của nhân vật trữ tình.

+ + Các biện pháp tu từ: ẩn dụ, câu hỏi tu từ, …

+ Mở rộng vấn đề: So sánh với các tác phẩm khác cùng chủ đề hoặc liên hệ với đời sống xã hội hiện tại để rút ra những suy ngẫm về tư tưởng, thông điệp của văn bản.

- Kết thúc vấn đề nghị luận: Khái quát lại vấn đề

Hướng dẫn chấm:

- Xác định đúng vấn đề nghị luận; triển khai rành mạch 02 luận điểm (trong đó luận điểm 2 triển khai được ít nhất 02 nét đặc sắc nghệ thuật) để làm sáng tỏ vấn đề; lập luận chặt chẽ, kết hợp lí lẽ và dẫn chứng tiêu biểu, đặc sắc từ văn bản; có mở rộng vấn đề: 2,75- 3.0 điểm.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận; triển khai được 02 luận điểm (trong đó luận điểm 2 triển khai được ít nhất 02 nét đặc sắc nghệ thuật) để làm sáng tỏ vấn đề; lập luận tương đối chặt chẽ, có dẫn chứng nhưng chưa thật tiêu biểu; có mở rộng vấn đề: 2 -2,5 điểm.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận triển khai được 02 luận điểm (trong đó luận điểm 2 triển khai được ít nhất 02 nét đặc sắc nghệ thuật) để làm sáng tỏ vấn đề, lập luận chưa chặt chẽ, có dẫn chứng nhưng chưa tiêu biểu; chưa có mở rộng vấn đề: 1.25-1,75 điểm.

- Xác định vấn đề nghị luận chưa rõ, bài làm sơ sài, lí lẽ và dẫn chứng thiếu thuyết phục, chưa có mở rộng vấn đề: 0,25- 1 điểm

- Không làm bài hoặc lạc đề hoàn toàn: 0,0 điểm

3.0

d. Diễn đạt

Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết câu và liên kết văn bản.

Không cho điểm với những bài viết sai nhiều lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp, liên kết

0.5

e. Sáng tạo

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.

Học sinh đạt được một trong hai yêu cầu trên: 0,25 điểm

0.5

TT

Kỹ năng

Nội dung

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Tổng

1

Đọc hiểu

Văn bản thông tin

- Xác định thông tin được đề cập đến trong văn bản

-Chỉ ra phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ được sử dụng trong câu

-Phân tích tác dụng của yếu tố biểu cảm

- Nhận xét về quan điểm của tác giả thể hiện trong văn bản

-Đề xuất quan điểm về vai trò của làng nghề truyền thống trong thời đại hiện nay.

Số câu

2

2

1

5

Số điểm

1,5

2

1,5

5

Tỉ lệ

15%

20%

15%

50%

2

Viết

Thơ

-Giới thiệu được đầy đủ thông tin chính về tên tác phẩm, tác giả, thể loại, … của tác phẩm.

- Đảm bảo cấu trúc, bố cục của một văn bản nghị luận.

- Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt

- Trình bày được những nội dung khái quát của tác phẩm văn học.

- Triển khai vấn đề nghị luận thành những luận điểm phù hợp. Phân tích được những đặc sắc về chủ đề, hình thức nghệ thuật của tác phẩm.

- Kết hợp được lí lẽ và dẫn chứng để tạo tính chặt chẽ, logic của mỗi luận điểm.

– Nêu được những bài học rút ra từ tác phẩm.

- ĐG được ý nghĩa, giá trị của nội dung và hình thức tác phẩm.

- Thể hiện rõ quan điểm, cá tính trong bài viết.

- Có cách diễn đạt độc đáo, sáng tạo, hợp logic.

Số câu

1

Số điểm

5.0

Tỷ lệ

10%

25%

15%

50%

Tỷ lệ chung

25%

45%

30%

100%

8

Người cha lại dặn: “Con không bao giờ được hỏi/ Quê hương họ ở nơi nào”, Vì: Ai cũng có quê hương, nơi chôn rau cắt rốn, chỉ vì sa cơ lỡ vận nên đành phải lưu lạc kiếm sống, nếu hỏi quê hương họ thì sẽ đồng nhĩa với việc ta vô tình đâm sâu hơn vào nỗi đau của họ.

0.5

9

Câu 9. HS nêu suy nghĩ của cá nhân, viết đúng dung lượng.

Cần thấy được ngay từ đầu đoạn trích người cha đã lý giải cho con hiểu rằng không ai muốn mình trở thành người hành khất cả, chẳng may do sa cơ lỡ vận cho nên cách gọi “hành khất” mà không phải “ăn mày” đã thể hiện sự tôn trọng của người cha đối với những người bị “trời đày”, cũng là thể hiện sự đồng cảm với nỗi bất hạnh của họ. Từ đó cha muốn con nhận ra nên có thái độ, cách hành xử đúng với những người kém may mắn hơn mình. Hơn nữa, gia đình mình chỉ “tạm” gọi là no ấm, sự no ấm ấy chưa biết tồn tại được bao lâu bởi cuộc sống luôn xoay vần. Vì thế con hãy sống giàu tình yêu thương, sẻ chia với họ để biết đâu sau này bố cũng rơi vào tình cảnh giống họ bây giờ, và cũng được mọi người tôn trọng, giúp đỡ như con đã làm.

1,0

10

Câu 10. HS trả lời theo suy nghĩ của cá nhân, có lí giải hợp lí, viết đúng dung lượng.

1,0

II

VIẾT

4,0

a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận xã hội

0,25

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận.

Viết bài văn trình bày suy nghĩ của mình về vấn đề cho và nhận ở đời (cho đi và nhận lại).

0,5

c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm

HV có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý:

I. Mở bài

· Giới thiệu về “cho” và “nhận” trong cuộc sống.

II. Thân bài

1. Giải thích

· “Cho”: ban tặng, sẻ chia, chuyển những thứ thuộc quyền sở hữu của mình sang cho người khác mà không đổi lấy thứ gì.

· “Nhận”: lấy về cái được cho, được ban tặng.

=> “Cho” và “nhận” là truyền thống đạo đức tốt đẹp của dân tộc ta từ bao đời nay.

=> “Cho” và “nhận” có mối quan hệ mật thiết với nhau.

2. Biểu hiện

· Chúng ta có thể cho đi những thứ vật chất, tiền bạc thông qua các hành động từ thiện, quyên góp ủng hộ những người gặp hoàn cảnh khó khăn, hoạn nạn.

· Đó cũng có thể là những hành động giúp đỡ, chia sẻ nỗi buồn, nỗi mất mát với những người xung quanh mình.

· “Cho” và “nhận” là hành động xuất phát từ tình yêu thương giữa con người với con người.

· Đó là hành động hoàn toàn tự nguyện, không vụ lợi cá nhân.

· Khi chúng ta cho đi cũng là lúc chúng ta được nhận lại. Điều chúng ta nhận lại có thể là một lời cảm ơn chân thành, một nụ cười, một cử chỉ ấm áp khiến chúng ta vui lòng.

3. Ý nghĩa của cho và nhận

· “Cho” và “nhận” gắn kết con người lại với nhau nhiều hơn.

· Giúp chúng ta biết yêu thương đồng loại, sống nhân ái, vị tha hơn.

· Những người biết cho đi sẽ được mọi người quý mến.

4. Bài học

· Không sống ích kỉ mà phải biết chia sẻ với người khác, biết cho đi.

· Phê phán lối sống vị kỉ, chỉ biết nhận mà không biết cho đi.

III. Kết bài

· Khẳng định vai trò, tầm quan trọng của cho và nhận trong cuộc sống.

2.5

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

0,25

e. Sáng tạo: Bài viết có giọng điệu riêng; cách diễn đạt sáng tạo, văn phong trôi chảy.

0,5

Tổng điểm

10.0

TT

Kĩ năng

Nội dung/đơn vị kiến thức

Mức độ nhận thức

Tổng

1

Đọc

VB thơ hiện đại

- Chỉ ra phương thức biểu đạt chính của văn bản / đoạn trích.

- Xác định thể thơ của văn bản / đoạn trích.

- Chỉ ra được thông tin trong văn bản / đoạn trích.

- Nhận biết biện pháp tu từ được sử dụng trong văn bản / đoạn trích.

0

- Tìm từ đồng nghĩa

- Giải nghĩa từ ngữ trong văn bản / đoạn trích.

- Nêu đặc điểm của nhân vật trữ tình trong văn bản / đoạn trích.

- Nêu nội dung của một số câu thơ.

0

- Nhận xét về nội dung hoặc nghệ thuật của văn bản / đoạn trích.

0

- Nêu suy nghĩ về bài học rút ra từ văn bản/ đoạn trích.

10

Tỉ lệ (%)

20%

15%

5%

10%

10%

60

2

Viết

Viết văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội

Viết bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội.

1

Tỉ lệ (%)

10

15

10

5

40

Tổng

20

10

15

20

0

20

0

15

100

Tỉ lệ %

30%

35%

20%

15%

Tỉ lệ chung

65%

35%

* Lưu ý:

– Kĩ năng viết có 01 câu bao gồm cả 04 cấp độ.

– Những kĩ năng không có trong ma trận đề kiểm tra định kì (nói và nghe) sẽ được thực hiện ở các bài kiểm tra thường xuyên