HOẠT ĐỘNG CỦA GV

HOẠT ĐỘNG CỦA HS VÀ SẢN PHẨM CẦN ĐẠT

A-HOẠT ĐỘNG MỞ ĐẦU

1-Mục tiêu; Kích thích nhu cầu tìm hiểu các danh nhân văn hóa tiêu biểu

2-Tổ chức thực hiện

- GV yêu cầu HS quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi: Nhân vật trong bức tranh dưới đây là ai? Chia sẻ hiểu biết của em về nhân vật này.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

- GV mời đại diện 1-2 HS trả lời câu hỏi: Nhân vật trong ảnh: Nguyễn Trãi

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

- GV đánh giá, nhận xét, chưa vội kết luận câu trả lời đúng/sai.

- GV dẫn dắt HS vào bài học.

B-HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu về danh nhân

1- Mục tiêu: Hs hiểu được danh nhân là gì. Nêu được ví dụ về danh nhân.

2-Tổ chức thực hiện

GV giao nhiệm vụ;

? Em hiểu danh nhân là gì  cho ví dụ?

-HS thảo luận ghi vào phiếu học tập.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

- GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi.

- GV mời đại diện các nhóm khác nhận xét, bổ sung. GV giúp HS tóm tắt những thông tin vừa tìm được để đúc kết thành kiến thức bài học.

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức và rút ra kết luận

GV mở rộng: Trong cuộc sống, cũng có nhiều người nổi tiếng và được yêu thích mến mộ nhưng không phải là danh nhân bởi vì họ chưa gây được cảm xúc kính trọng trong lòng người khác. Trước một danh nhân, chúng ta buộc phải khâm phục, kính ngưỡng bởi nghị lực phi thường, lý tưởng cao đẹp, cuộc đời cống hiến không mỏi mệt và đạo đức tuyệt vời của họ. Họ là tấm gương sáng để hậu thế noi theo học hỏi.

Giá trị cốt lõi của các danh nhân chính là những ảnh hưởng tốt đẹp của họ đối với cộng đồng xã hội. Bất kỳ lĩnh vực nào trong cuộc sống con người, từ khoa học, y học, quân sự, văn hóa, nghệ thuật, hay đạo học… cũng đều có những cống hiến vượt trội của họ

I. Danh nhân và cách phân loại danh nhân

1. Định nghĩa danh nhân

- HS thực hiện nhiệm vụ

Danh nhân là những người mà tên tuổi của họ được đông đảo quần chúng biết đến trong sự ngưỡng mộ, yêu kính hoặc tôn thờ. Họ sở hữu tài năng xuất chúng, sự nghiệp lẫy lừng và tạo nên được những ảnh hưởng lớn lao tốt đẹp cho cộng đồng xã hội, quốc gia, thế giới.

Danh nhân là những người được sử sách lưu truyền, được ca ngợi, tôn vinh bởi những đóng góp lớn lao của họ đối với cộng đồng, với đất nước và nhân loại. Các danh nhân trên nhiều lĩnh vực như khoa học, chính trị, xã hội, văn học… đã làm nên giá trị thật của mỗi quốc gia, góp phần thúc đẩy xã hội tốt lên từng ngày

VD; Đức Phật, Khổng Tử, Chúa Jesus, Socrates, Pythagoras, Hippocrates…

Hoạt động 2: Đặc điểm chung của danh nhân

1- Mục tiêu: Nắm được những đặc điểm chung của danh nhân.

2- Tổ chức thực hiện

GV giao nhiệm vụ thảo luận trao đổi cặp bàn:

? Danh nhân mang những đặc điểm chung nào?

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

- GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi.

- GV mời đại diện các nhóm khác nhận xét, bổ sung. GV giúp HS tóm tắt những thông tin vừa tìm được để đúc kết thành kiến thức bài học.

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức và rút ra kết luận

- GV mở rộng:

Chúng ta thường bày tỏ sự ngưỡng mộ đối với các danh nhân bằng những danh xưng như bậc anh hùng, vị cứu tinh, nhà thiên tài, vị Thánh… bởi sự vượt trội của họ trên nhiều khía cạnh. Cuộc đời của mỗi danh nhân có những lúc thăng, lúc trầm, có những lúc vinh quang cũng có khi chịu thiệt thòi, oan ức. Nhưng cuối cùng họ đã vượt lên tất cả, để lại những đóng góp lớn lao và danh tiếng giữa cuộc đời. Dù trong lĩnh vực nào, thời đại nào, các danh nhân cũng đều là những con người đặc biệt bởi đạo đức, tài năng, nghị lực phi thường… khiến chúng ta khâm phục, ngưỡng mộ.

Dù trong bất kỳ lĩnh vực nào, thẳm sâu trong mỗi việc làm của những danh nhân đều là tấm lòng thương yêu đối với con người, với quê hương, đất nước. Họ có những điểm tương đồng về đạo đức như lòng vị tha, nhân ái, dũng cảm, sự tận tụy, khiêm tốn…

Trường hợp của danh tướng Trần Bình Trọng đã để lại một bài học về lòng trung thành cho muôn đời sau. Khi bị giặc Nguyên Mông bắt và tìm cách mua chuộc, ông đã tuyên bố rằng “Ta thà làm quỷ nước Nam chứ không thèm làm vương đất Bắc”. Đó là một trong những lời tuyên bố đanh thép nhất trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc.

Phẩm chất khiêm tốn của các danh nhân càng khiến mọi người thêm cảm phục, kính trọng. Tuy đã trở thành Chủ tịch, người đứng đầu một đất nước nhưng Bác Hồ vẫn luôn giữ lối sống giản dị, mộc mạc. Trả lời các nhà báo nước ngoài, Bác nói: “Tôi tuyệt nhiên không ham muốn công danh phú quý chút nào. Bây giờ phải gánh vác chức Chủ tịch là vì đồng bào ủy thác thì tôi phải gắng sức làm, cũng như một người lính vâng mệnh lệnh của quốc dân ra trước mặt trận vậy…”. Nhà bác học Isaac Newton dù đạt được rất nhiều thành tựu trong vật lý và toán học nhưng vẫn khiêm tốn: “Điều ta biết là giọt nước, điều ta chưa biết là đại dương”. Nhà vật lý thiên tài Einstein cũng từng nói: “Tôi không có tài năng đặc biệt nào, tôi chỉ có sự tò mò đầy nhiệt huyết”.

Tiêu biểu cho lý tưởng sống cao cả đã trở thành huyền thoại đi vào lịch sử Việt Nam và thế giới là Chủ tịch Hồ Chí Minh. Người là biểu tượng đẹp nhất về sự hy sinh, cống hiến quên mình. Toàn bộ trái tim, tâm hồn, cuộc đời của Bác đã dành trọn cho dân, cho nước: “Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành”.

Chúng ta ngưỡng mộ danh nhân Lê Hữu Trác bởi những đóng góp lớn lao của ông cho nền y học nước nhà. Trong “Lĩnh Nam bản thảo” ông đã thừa kế 497 vị thuốc Nam của danh y Tuệ Tĩnh và chép thêm hơn 300 vị thuốc, khẳng định nguồn dược liệu phong phú có sẵn trong thiên nhiên. Bộ sách “Y Tông Tâm Lĩnh” được xem là “bách khoa toàn thư” y học của thế kỷ XVIII, và cũng là bộ sách y học xuất sắc nhất trong thời kỳ phong kiến. Thành công của danh y Lê Hữu Trác không chỉ làm rạng rỡ y học nước nhà mà còn đóng góp cho nền y học thế giới.

Đã 600 năm trôi qua nhưng tư tưởng sống cao đẹp của Nguyễn Trãi mãi mãi đi vào lòng người thông qua những tác phẩm văn học mà ông sáng tác tiêu biểu như Bình Ngô Đại Cáo, Quân trung từ mệnh tập, Ức Trai thi tập. Đến ngày hôm nay, tư tưởng nhân nghĩa của ông được cả thế giới tôn vinh, ca ngợi vì giá trị to lớn đối với sự nghiệp xây dựng đất nước cũng như định hướng giáo dục lối sống cho thế hệ trẻ đương thời.

Các danh nhân giao tiếp với quần chúng bằng con đường giảng dạy nhằm truyền đạt những đạo lý, kiến thức và kinh nghiệm sống của mình như La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp, Cao Bá Quát, Chu Văn An, Nguyễn Đình Chiểu… Ở lĩnh vực y học, nhiều danh nhân tương tác với xã hội bằng việc đem hết năng lực và tấm lòng của mình để chữa bệnh cứu người như bác sĩ Hippocrates, danh y Hải Thượng Lãn Ông, giáo sư Elizabeth Blackwell, nhà bác học Alexandre Yersin, bác sĩ Phạm Ngọc Thạch, giáo sư Tôn Thất Tùng…

2. Đặc điểm chung của danh nhân

-HS thực hiện nhiệm vụ

Trả lời cac câu hỏi

(Dự kiến trả lời)

- Danh nhân là những người đạo đức

“Không bao giờ có một người thực sự vĩ đại mà lại không phải là một người thực sự đạo đức”.

-. Danh nhân phải là người có lý tưởng sống cao đẹp

Sống trên cuộc đời này, mỗi chúng ta đều cần một lý tưởng để sống bởi vì “Lý tưởng là ngọn đèn sáng chỉ đường. Không có lý tưởng thì không có phương hướng xác định; không có phương hướng thì không có cuộc sống” (Lev Tolstoy).

- Danh nhân là những người có nghị lực lớn lao

-Danh nhân là những người tài giỏi, thành công.

-Danh nhân thường xuyên có sự tương tác với xã hội

Hoạt động 3:

1- Mục tiêu: Nắm được cách phân loại danh nhân theo các lĩnh vực.

2- Tổ chức thực hiện

GV giao nhiệm vụ thảo luận trao đổi cặp bàn:

? Phân loại danh nhân như thế nào? cho ví dụ 

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

- GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi.

- GV mời đại diện các nhóm khác nhận xét, bổ sung. GV giúp HS tóm tắt những thông tin vừa tìm được để đúc kết thành kiến thức bài học.

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức và rút ra kết luận

- GV mở rộng:

Trong lịch sử Việt Nam, những danh nhân anh hùng tiêu biểu có thể kể đến như Lý Thường Kiệt, Trần Quốc Tuấn, Phạm Ngũ Lão, vua Quang Trung… Thế kỷ XX Việt Nam đã trải qua hai cuộc chiến tranh tàn khốc đầy đau thương. 80 năm thực dân Pháp đô hộ, gần 30 năm đế quốc Mỹ xâm lược đã lấy đi hàng triệu sinh mạng. Gắn liền với giai đoạn lịch sử này là tên tuổi của một vị tướng huyền thoại, Đại tướng Võ Nguyên Giáp – một thiên tài quân sự của thế kỷ với trí tuệ mưu lược, tinh thần quyết thắng và một trái tim nhân hậu.

Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử làm nên tên tuổi của Đại tướng không chỉ bởi tài năng quân sự làm nên chiến thắng “chấn động địa cầu”, mà còn bởi đó là “Vị Tổng tư lệnh có trách nhiệm với từng vết thương và từng giọt máu của mỗi người lính”.

Đức Phật, Khổng Tử, Chúa Jesus… là những bậc danh nhân lỗi lạc như thế, bởi tài sản lớn nhất các Ngài để lại cho nhân loại là kho tàng đạo lý mang giá trị đạo đức, tinh thần giúp con người hoàn thiện nhân cách, đóng góp vào sự hoà bình, phồn thịnh của hành tinh.

Gắn liền với vận mệnh dân tộc là những bậc minh quân, tướng tài lỗi lạc với những công trạng lừng lẫy như Lý Thái Tổ, Trần Nhân Tông, Nguyễn Trãi, Quang Trung…

Trong hàng lãnh đạo ấy có một người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, một nhà lãnh đạo cấp cao có tầm tư duy chiến lược, một nhà chính trị có phẩm chất đạo đức trong sáng, đó là Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng.

Đại thi hào Nguyễn Du là một thiên tài của dân tộc Việt Nam

KẾT LUẬN

Danh nhân là những con người lỗi lạc của thời đại, họ không những là kết tinh của tài năng trí tuệ, của lòng trung quân ái quốc, của nghị lực phi thường, mà còn là biểu trưng cho lý tưởng sống cao thượng và sự cống hiến không mệt mỏi cho xã hội.

3. Phân loại danh nhân

- HS thực hiện nhiệm vụ

Trả lời các câu hỏi

(Dự kiến trả lời)

- Danh nhân anh hùng

VD; Lý Thường Kiệt, Trần Quốc Tuấn, Phạm Ngũ Lão, vua Quang Trung…

- Danh nhân về đạo học

Đức Phật, Khổng Tử, Chúa Jesus…

- Danh nhân trong lĩnh vực chính trị xã hội

- Danh nhân văn học nghệ thuật

- Danh nhân khoa học

Hoạt động 3:

1- Mục tiêu: Nắm được các danh nhân văn hóa của nước ta được UNESCO công nhận là danh nhân văn hóa thế giới.

2- Tổ chức thực hiện

GV giao nhiệm vụ thảo luận trao đổi cặp bàn:

? Cho biết ở nước ta ,nhũng ai được UNESCO công nhận là danh nhân văn hóa thế giới?Có mấy danh nhân? nêu hiểu biết của em về danh nhân đó ?

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

- GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi.

- GV mời đại diện các nhóm khác nhận xét, bổ sung. GV giúp HS tóm tắt những thông tin vừa tìm được để đúc kết thành kiến thức bài học.

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức và rút ra kết luận

- GV mở rộng:

4 danh nhân kiệt xuất của Việt Nam được UNESCO vinh danh

Khóa họp Hội đồng Chấp hành UNESCO lần thứ 206 tại Paris, Pháp, ngày 16-4-2019, đã thông qua danh sách các hồ sơ để đề nghị Đại hội đồng UNESCO ra nghị quyết cùng kỷ niệm các sự kiện, nhân vật kiệt xuất. Theo đó, hồ sơ kỷ niệm 650 năm ngày mất của danh nhân Chu Văn An đã được thông qua cùng 48 hồ sơ khác từ 71 hồ sơ do 41 quốc gia đề cử. Như vậy, Việt Nam có bốn danh nhân kiệt xuất được UNESCO vinh danh.

UNESCO đã từng vinh danh các danh nhân kiệt xuất của Việt Nam trước đây nhân các dịp kỷ niệm: 600 năm ngày sinh Nguyễn Trãi (1980), 100 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (1990) và 250 năm ngày sinh Nguyễn Du (2015).

4. Các danh nhân văn hóa nước ta được UNESCO vinh danh

-HS thực hiện nhiệm vụ

Trả lời cac câu hỏi

(Dự kiến trả lời)

-Chủ tịch Hồ Chí Minh Anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa kiệt xuất

- Nguyễn Trãi Anh hùng dân tộc, nhà văn hóa kiệt xuất

- Danh nhân Nguyễn Du Đại thi hào dân tộc

- Danh nhân Chu Văn An Người thầy của mọi thời đại, nhà giáo lỗi lạc

Chu Văn An (1292-1370) tên thật là Chu An, tự là Linh Triệt, quê ở thôn Văn, xã Thanh Liệt, huyện Thanh Trì, Hà Nội.

C- HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

1- Mục tiêu; Nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà HS đã được lĩnh hội ở hoạt động hình thành kiến thức .

2- Tổ chức thực hiện

- GV Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

Vẽ sơ đồ tư duy về danh nhân,cách phân loại danh nhân?

- GV quan sát, trợ giúp HS khi có yêu cầu. Đánh giá thái độ và khả năng thực hiện nhiệm vụ học tập của HS.

- GV đánh giá tinh thần thái độ học tập của HS, đánh giá kết quả hoạt động của HS và chốt lại nội dung nếu thấy cần thiết.

- HS Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS trả lời cá nhân.

- HS Báo cáo kết quả và trao đổi.

- HS khác lắng nghe, thảo luận thêm, bổ sung, chỉnh sửa.

D- HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

1- Mục tiêu; Củng cố và mở rộng kiến thức nội dung của bài học cho HS.

2- Tổ chức thực hiện

- GV Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Phương án 1: Kể tên các danh nhân Hà Nội xưa ?

- Phương án 2: Sưu tầm thông tin, tranh ảnh về các danh nhân tiêu biểu của Hà Nội từ thế kỉ XVIII đến đầu thế kỉ XIX theo các gợi ý:

- GV hướng dẫn các em cách nộp sản phẩm cho GV sau khi hoàn thành.

- HS làm bài tập ra giấy và nộp lại cho GV qua hệ thống CNTT mà GV hướng dẫn.

- Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét ý thức làm bài của HS.

-Thực hiện nhiệm vụ học tập

- Trình bày Sản phẩm