Hoạt động 1: Mô tả khái niệm ester

Mục tiêu:

- Dựa vào thông tin được cung cấp trong SGK, GV hướng dẫn HS trình bày được khái niệm ester.

- Thông qua việc hình thành kiến thức mới về khái niệm ester, HS phát triển được các năng lực chung và năng lực đặc thù.

Hoạt động của GV và HS

Sản phẩm dự kiến

Giao nhiệm vụ học tập:

Chia lớp thành 4 nhóm, thảo luận để đưa ra nội dung trả lời cho câu Thảo luận 1 trong SGK:

Hãy xác định gốc R’ trong các ester ở Ví dụ 1.

Thực hiện nhiệm vụ:

- HS thảo luận theo cặp được phân công, hoàn thành Phiếu học tập số 1.

- GV theo dõi, đôn đốc nhắc nhở HS tích cực thảo luận.

Báo cáo, thảo luận:

Đại diện các nhóm báo cáo, nhóm khác nhận xét.

Kết luận, nhận định:

- HS nhận xét, bổ sung, đánh giá Phiếu học tập của một số nhóm đại diện.

- GV nhận xét, kết luận.

I. ESTER

1. Mô tả khái niệm

Gốc R’ trong ester HCOOC₂H₅ và CH₃COOCH₃ lần lượt là C₂H₅ và CH₃; các gốc R’ liên kết trực tiếp với nguyên tử oxygen.

→ Khi thay thế nhóm OH trong nhóm carboxyl của carboxylic acid bằng nhóm OR’ thì được ester. R’ là gốc hydrocarbon.

Este đơn chức : R –COO–R^’ với

R: gốc hiđrocacbon , có thể là H

R^’ gốc hiđrocacbon, không thể là H

Hoạt động 2: Trình bày đặc điểm cấu tạo và cách gọi tên ester

Mục tiêu:

- Dựa vào thông tin được cung cấp trong SGK, GV hướng dẫn hs nêu đặc điểm cấu tạo và cách gọi tên ester.

- Thông qua việc hình thành kiến thức mới về đặc điểm cấu tạo và cách gọi tên ester, HS phát triển được các năng lực chung và năng lực đặc thù.

Giao nhiệm vụ học tập

- GV cho HS nêu quy tắc đọc tên ester và Ví dụ 2 về tên gọi các ester trong SGK, yêu cầu HS làm việc theo cặp đôi, thảo luận để đưa ra nội dung trả lời cho câu Thảo luận 2, 3 và 4 trong SGK:

2. Carboxylic acid và alcohol nào đã tạo ra ester CH₃COOC₂H₅?

3. Isopropyl formate là một ester có trong cà phê Arabica (còn gọi là cà phê chè). Viết công thức cấu tạo của Isopropyl formate.

4. Viết công thức cấu tạo và gọi tên các ester có cùng công thức phân tử C₄H₈O₂.

Thực hiện nhiệm vụ:

- Chia lớp thành 4 nhóm . HS thảo luận và hoàn thành Phiếu học tập số 2.

- GV theo dõi, gợi ý giúp HS tìm ra câu trả lời Báo cáo, thảo luận:

GV chữa bài, đưa ra thang điểm chấm để các nhóm đánh giá lẫn nhau. Các nhóm chấm chéo.

Kết luận, nhận định:

- HS nhận xét, bổ sung, đánh giá Phiếu học tập của một số nhóm đại diện (có thể bốc thăm hoặc theo chỉ định của GV).

- GV nhận xét, đánh giá chung và rút ra kết luận.

2. Trình bày đặc điểm cấu tạo và cách gọi tên ester

Tên ester RCOOR’ = tên gốc R’ + tên gốc acid RCOO .

Đáp án câu hỏi:

2. Ester CH₃COOC₂H₅ được tạo ra từ acetic acid (CH₃COOH) và ethyl alcohol (C₂H₅OH).

3. Isopropyl formate là ester có công thức cấu tạo HCOOCH(CH₃)₂.

4. Công thức cấu tạo và tên gọi các ester có công thức phân tử C₄H₈O₂:

Hoạt động 3: Tìm hiểu tính chất vật lí của ester

Mục tiêu:

- Dựa vào thông tin được cung cấp trong SGK, GV hướng dẫn HS nêu được tính chất vật lí của ester.

- Thông qua việc hình thành kiến thức mới về tính chất vật lí của ester, HS phát triển được các năng lực chung và năng lực đặc thù.

Giao nhiệm vụ học tập

Chia lớp thành 4 nhóm. Yêu cầu hs sử dụng bảng 1.1 SGK thảo luận theo cặp thảo luận câu hỏi phiếu học tập số 3:

1. Ester là những chất ….. hoặc …. ở nhiệt độ thường, hầu hết ….. hơn nước, thường ….. trong nước. Một số ester có …. Của hoa, quả chín như …….. mùi dứa chín ..

2. Sắp xếp theo chiều tăng dần nhiệt độ sôi của các chất sau : methyl formate, acetic acid và ethyl alcohol.

Thực hiện nhiệm vụ:

- HS thảo luận theo cặp, trả lời theo mẫu trong Phiếu học tập số 3.

- GV theo dõi, đôn đốc nhắc nhở HS tích cực thảo luận.

Báo cáo, thảo luận:

Đại diện các nhóm trả lời, nhóm khác nhận xét.

Kết luận, nhận định:

- HS nhận xét, bổ sung, đánh giá Phiếu học tập của một số nhóm đại diện.

- GV nhận xét, đánh giá, rút ra kết luận.

3. Tìm hiểu tính chất vật lí của ester

- Ester là những chất lỏng hoặc rắn ở nhiệt độ thường, hầu hết nhẹ hơn nước, thường ít tan trong nước. Một số ester có mùi thơm của hoa, quả chín như ethyl butyrate mùi dứa chín …..

- Nhiệt độ sôi của methyl formate < ethyl alcohol < acetic acid.

Giải thích:

- Với các ester, alcohol và cacboxylic acid có cùng số nguyên tử carbon trong phân tử, nhiệt độ sôi của chúng dựa vào khả năng tạo được liên kết hydrogen giữa các phân tử.

- Vì giữa các phân tử ester không tạo được liên kết hydrogen với nhau, còn liên kết hydrogen giữa các phân tử carboxylic acid bền hơn giữa các phân tử alcohol nên nhiệt độ sôi của methyl formate < ethyl alcohol < acetic acid.