Soạn bài Thuyền trưởng tàu viễn dương Chân trời sáng tạo Ngữ văn lớp 8 trang 116 sách Chân trời sáng tạo tập 1

Văn bản Thuyền trưởng tàu viễn dương trích trong vở kịch Bệnh sĩn của Lưu Quang Vũ. Download.vn muốn giới thiệu về tài liệu Soạn văn 8: Thuyền trưởng tàu viễn dương, cung cấp những kiến thức hữu ích về tác phẩm.

Mong rằng tài liệu này có thể giúp học sinh lớp 8 chuẩn bị bài nhanh chóng và đầy đủ. Mời tham khảo chi tiết ngay dưới đây.

1. Soạn bài Thuyền trưởng tàu viễn dương chi tiết

Câu 1. Những dấu hiệu nào giúp em nhận biết văn bản trên là hài kịch?

- Nhân vật: ông Toàn Nha là một người mắc bệnh sĩ.

- Xung đột kịch: Bị bỏng nặng, ông Toàn Nha phải đi cấp cứu trên chiếc tàu chở phân đạm của Hưng, nhưng vẫn mơ màng hãnh diện rằng đang được chở đi trên chuyến “tàu viễn dương” do chàng rể tương lai - một vị thuyền trưởng dày dặn kinh nghiệm điều khiển.

- Các lời đối thoại, độc thoại của từng nhân vật, những chỉ dẫn sân khấu được đặt trong ngoặc đơn.

Câu 2. Phân tích một số thủ pháp trào phúng trong bài.

Một số thủ pháp trào phúng trong bài: phóng đại (việc ông Toàn Nha đi được chở đi trên chuyến “tàu viễn dương”), tương phản giữa bên ngoài và bên trong (thuyền trưởng - anh lái thợ lái tàu đường sông, tàu viễn dương - tàu chở phân đạm),...

Câu 3. Nêu một số ví dụ trong văn bản về lời đối thoại và lời chỉ dẫn sân khấu.

a. Lời đối thoại:

- Hưng và Nhàn:

Hưng – Lửa… cháy!

Nhàn – Anh ở trong đó à?

Hưng – Vâng, không phải chuột, mà là tôi, thuyền trưởng con tàu chở phân này, tôi không phải thuyền trưởng viễn dương, tôi đã dối Nhàn, Nhàn đã không biết!

Nhàn – Biết chứ.

Hưng – Biết gì?

Nhàn – Biết là anh đã nói dối… Biết ngay từ lúc anh mới về, bác Thân đi đánh vỏ đã nhìn thấy anh lái con tàu chở đạm cặp bến sông nhà, đã kể với em. Em chỉ không hiểu tại sao anh lại phải nói dối như vậy… Vì sao?

- Văn Sửu - ông Toàn Nha:

Văn Sửu – Bác Nha! Bác đã tỉnh?

Ông Nha – Lễ rước đuốc mừng công… kết thúc tốt đẹp chứ Sửu?

Văn Sửu – Báo cáo bác… dù sao vẫn tốt đẹp ạ. Chúng em đưa bác lên con tàu… chở phân này… đến bệnh viện cấp cứu ạ.

b. Lời chỉ dẫn sân khấu:

Tiến – Điên à? Trời rét thế này! Xem nào (suy nghĩ). Mình sẽ trao đổi rất ngắn gọn rồi tìm cách đẩy họ rời khỏi tàu ngay. Họ sẽ bận bốc dỡ dưới mấy xà lan kia… Còn cậu… (chỉ vào một thùng gỗ to, ở ngoài có vẽ hình cái ô và cái cốc) chui vào, không ngạt đâu, có mấy khe đủ thở. Nằm im. Mình sẽ đẩy họ rời khỏi đây ngay. Nhanh thôi. Nhưng cậu phải nằm im đấy! Chui vào nhanh lên!

(Đẩy Hưng chui vào hòm, đóng nắp lại. Nhàn và Xoan xuất hiện.)

*

Xoan − (giật mình) Ối chị ơi! (vội nhảy khỏi cái hòm) Có tiếng gì trong cái hòm này… như tiếng thở ấy… Eo ơi!

Tiến – Đâu! Tôi chẳng nghe thấy gì. Hòm không ấy mà.

Xoan – Rõ ràng có tiếng lục cục rồi tiếng gì… như khịt mũi ấy.

Tiến − À, đúng rồi: chuột ấy mà, trên tàu này lắm chuột.

Xoan – Eo ôi! Chuột à? Khiếp, em ghét chuột lắm! Sao các anh lại để chuột hoành hành trên tàu như vậy?

Tiến – Ai để? Tự nhiên nó cứ ở, nó thích thì nó ở.

Xoan – (thì thào) Giết đi! Em rất ghét chuột. Chị Nhàn là kĩ sư chăn nuôi, cũng rất ghét chuột. Bọn em vừa mở một chiến dịch tiêu diệt chuột, bảo vệ hoa màu. Khéo mà chuột ở tàu các anh lây lan xuống xã em. Chị Nhàn sẽ cho anh một ít bả chuột.

…

Câu 4. Tóm tắt các hành động làm nảy sinh xung đột và giải quyết xung đột giữa một trong các nhóm nhân vật sau: giữa Tiến, Hưng và Xoan, Nhàn; giữa Hưng và Nhàn.

- Tiến, Hưng và Xoan, Nhàn:

• Hành động làm nảy sinh xung đột: Bắt nguồn từ cuộc trò chuyện trên thuyền chở phân đạm cho địa phương. Khi Nhàn và Xoan luôn khen ngợi chiếc tàu viễn dương và tài năng của những người lái chiếc tàu đó, đồng thời phủ nhận chiếc tàu chở phân đạm.
• Hành động giải quyết xung đột: Khi mọi người nghe thấy tiếng nổ lớn và cùng nhau đi dập lửa.

- Hưng và Nhàn:

• Hành động làm nảy sinh xung đột: Hưng nói dối Nhàn về thân phận là người lái con tàu chở phân đạm.
• Hành động giải quyết xung đột: Hưng nói sự thật cho Nhàn biết.

Câu 5. Từ câu nói của ông Toàn Nha ở gần cuối văn bản: “Chính anh Hưng thân chinh lái con tàu này để chở tôi, chính đồng chí thuyền trưởng viễn dương tự tay lái đưa đồng chí giám đốc bố vợ anh đi. Đúng lắm! Phải thế! Rất tốt! Toàn Nha này không đi thì thôi, đã đi thì phải…”, em có nhận xét gì về nhân vật này?

Câu nói cho thấy ông Toàn Nha là một người cố chấp, háo danh và sĩ diện.

Câu 6. Theo em, giữa người coi trọng “sĩ diện” với người mắc “bệnh sĩ” có gì khác nhau? Văn bản trên (và đoạn tóm tắt vở kịch Bệnh sĩ ) cho thấy nhân vật nào hiện thân đầy đủ cho người mắc “bệnh sĩ”? Phân tích một số chi tiết tiêu biểu để làm rõ ý kiến.

- Phân biệt:

• Người coi trọng sĩ diện là người có lòng tự trọng cao, rất mực coi trọng và bảo vệ danh dự của bản thân.
• Người mắc bệnh sĩ diện: trọng hình thức, làm mọi việc để có danh tiếng thậm chí là dối trá,...

- Văn bản trên cho thấy nhân vật ông Toàn Nha hiện thân đầy đủ cho người mắc “bệnh sĩ”.

- Ví dụ: bị bỏng nặng, ông Toàn Nha phải đi cấp cứu trên chiếc tàu chở phân đạm của Hưng, nhưng vẫn mơ màng hãnh diện rằng đang được chở đi trên chuyến “tàu viễn dương” do chàng rể tương lai - một vị thuyền trưởng dày dặn kinh nghiệm điều khiển.

Câu 7. Cùng các bạn trong nhóm phân vai, diễn xuất hoặc đọc diễn cảm một cảnh trong văn bản trên.

Học sinh tự thực hiện.

2. Soạn bài Thuyền trưởng tàu viễn dương ngắn gọn

Tác giả

- Lưu Quang Vũ (1948 - 1988), quê gốc ở Đà Nẵng, sinh ra ở Phú Thọ trong một gia đình trí thức.

- Cha của ông là nhà viết kịch Lê Quang Thuận, chính vì vậy từ nhỏ Lưu Quang Vũ đã sớm bộc lộ tài năng.

- Từ năm 1965 - 1970, ông vào bộ đội và phục vụ trong quân chủng Phòng không - Không quân.

- Từ 1970 - 1978, ông xuất ngũ rồi làm nhiều nghề để kiếm sống.

- Từ 1978 - 1988, ông là biên tập viên của tạp chí Sân khấu, bắt đầu sáng tác kịch nói.

- Trước khi đến với kịch nói, ông từng làm thơ, sáng tác truyện ngắn, vẽ tranh.

- Vở kịch đầu tay là Sống mãi với thủ đô (viết lại theo kịch bản của Vũ Duy Kỳ).

- Lưu Quang Vũ là một hiện tượng của sân khấu kịch trường những năm tám mươi của thế kỉ XX, là một trong những nhà soạn kịch tài năng nhất của nền văn học Việt Nam.

- Ngày 29 tháng 8 năm 1988, ông qua đời giữa lúc tài năng đang nở rộ nhất trong một tai nạn ô tô trên quốc lộ 5 cùng với người bạn đời là nhà thơ Xuân Quỳnh và con trai Lưu Quỳnh Thơ.

- Năm 2000, Lưu Quang Vũ được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.

- Một số tác phẩm:

• Thơ: Hương cây (1968, in chung trong tập Hương cây - Bếp lửa với Bằng Việt), Mây trắng của đời tôi (1989), Bầy ong trong đêm sâu (1993)...
• Kịch: Lời nói dối cuối cùng, Nàng Xi-ta, Chết cho điều chưa có, Nếu anh không đốt lửa, Lời thề thứ 9, Khoảnh khắc vô và vô tận, Tôi và chúng ta…

Tác phẩm

a. Xuất xứ

Văn bản Thuyền trưởng tàu viễn dương trích trong vở kịch Bệnh sĩ.

b. Tóm tắt

Ông Toàn Nha là Chủ tịch xã kiêm Chủ nhiệm hợp tác xã Cà Hạ. Vì háo danh, ông đã cho phát động một cuộc “thay trời đổi đất, sắp đặt giang sơn”, mong biến xã nhà thành một biểu tượng của phong trào đổi mới nông thôn, mặc dù về trình độ văn hóa, ông mới chỉ “học hết lớp 4”. Với sự tham mưu của thư kí Văn Sửu, ông cho tiến hành một loạt “cải cách” như đổi tên cho xã (xã “Cà Hạ” thành xã “Hùng Tâm”); đổi tên các phòng, ban dưới quyền mình thành các “Trung tâm…”; lấy sản xuất pháo nổ, thu mua lông vịt xuất khẩu,… làm trọng điểm phát triển kinh tế xã; coi trọng việc báo cáo, tuyên truyền về thành tích trong các hội nghị, lễ tổng kết hơn phát triển thực lực của địa phương. Hưng, một anh thợ lái tàu đường sông, người yêu của cô Nhàn, con gái ông Toàn Nha, có chuyến về quê đúng dịp ở địa phương tổ chức lễ tổng kết phong trào đổi mới do ông Toàn Nha chủ trì. Theo lời khuyên của người chú, anh bất đắc dĩ phải nói dối mình là một thuyền trưởng tàu viễn dương để xuất hiện như một khách mời làm sang cho buổi lễ, nhằm mong được ông Toàn Nha chấp nhận là con rể. Nhưng vì tự trọng, Hưng bỏ dở “vai diễn”, định lái tàu bỏ trốn. Một vụ cháy nổ lớn xảy ra tại trụ sở Uỷ ban xã, do thuốc pháo không được bảo quản đúng cách, gây nên cảnh náo loạn. Bị bỏng nặng, phải đi cấp cứu bằng đường sông trên chiếc tàu chở phân đạm của Hưng, ông Toàn nha vẫn mơ màng, hãnh diện rằng ông đang được chở đi trên chuyến “tàu viễn dương” (tàu đi lại trên các vùng biển xa) do chàng rể tương lai - một vị thuyền trưởng dạn dày với hành trình trên các đại dương - điều khiển.