Dàn ý thuyết minh về một tác phẩm văn học Viết văn bản thuyết minh về một tác phẩm văn học lớp 11

Văn mẫu lớp 11: Dàn ý thuyết minh về một tác phẩm văn học gồm 6 mẫu khác nhau gồm cả ngắn gọn và đầy đủ để các bạn tham khảo. Qua đó các em biết cách triển khai bài văn thuyết minh về một tác phẩm văn học hay.

Để thuyết minh về tác phẩm văn học lớp 11 hay thì những tri thức trong bài thuyết minh cần khách quan, xác thực. Cách trình bày chính xác, rõ ràng, chặt chẽ và hấp dẫn. Nội dung trong bài thuyết minh về tác phẩm văn học cần giới thiệu khái quát về tác giả, nêu được hoàn cảnh sáng tác, đặc điểm thể loại; tóm tắt được nội dung tác phẩm, khẳng định vị trí, đóng góp của tác phẩm đối với đời sống văn học. Vậy sau đây là 6 dàn ý thuyết minh về tác phẩm văn học mời các bạn cùng theo dõi tại đây.

Dàn ý thuyết minh về một tác phẩm văn học

1. Mở bài: Giới thiệu khái quát về tác phẩm thuyết minh.

2. Thân bài:

a. Giới thiệu đôi nét về tác giả.

b. Giới thiệu về hoàn cảnh sáng tác, xuất xứ, thể loại của tác phẩm.

c. Bố cục và nội dung chính của từng phần.

- Chú ý đi sâu vào nội dung chính của từng phần

d. Giá trị của tác phẩm

- Giá trị nội dung

- Giá trị nghệ thuật

3. Kết bài: Khẳng định lại vị trí của tác phẩm trong nền văn học dân tộc.

Lập dàn ý thuyết minh tác phẩm văn học

1. Mở bài:

+ Giới thiệu tác phẩm (tên tác phẩm, tác giả) cần thuyết minh

+ Nêu khái quát về chủ đề và một vài nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm.

2. Thân bài:

+ Nêu chủ đề của tác phẩm cần thuyết minh

+ Chỉ ra và phân tích tác dụng của một vài nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm.

3. Kết bài:

+ Khẳng định lại chủ đề và giá trị của một vài nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm.

+ Nêu suy nghĩ/ cảm xúc về tác phẩm, chia sẻ bài học rút ra cho bản thân.

Dàn ý thuyết minh về tác phẩm văn học lớp 11

1. Mở bài

- Giới thiệu về tác giả Nguyễn Du và tác phẩm Truyện Kiều

2. Thân bài

a. Giới thiệu về Truyện Kiều:

- Được đại thi hào Nguyễn Du sáng tác dựa trên tiểu thuyết Kim Vân Kiều truyện của Trung Quốc.

- Được viết bằng chữ Nôm và thể thơ lục bát truyền thống của dân tộc.

- Nội dung: Phản ánh sâu sắc xã hội phong kiến đương thời với giai cấp thống trị tàn bạo và số phận những con người trong xã hội ấy, đặc biệt là người phụ nữ.

Nghệ thuật xây dựng nhân vật vô cùng sinh động, mỗi nhân vật có sắc thái, tình cảm, tâm trạng, tính cách khác nhau.

Ngôn từ được trau chuốt với nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật điêu luyện, sâu sắc.

b. Đoạn trích Trao duyên:

- Vị trí đoạn trích: Từ câu 723 đến câu 756, thuộc phần hai Gia biến và lưu lạc của Truyện Kiều

- Bố cục của đoạn trích: Được chia làm ba phần.

c. Phân tích:

- Đoạn trích có tên "trao duyên": Không phải trao duyên như thông thường trai gái trao nhau mà ở đây là trao gửi tình yêu, duyên phận của người này cho người khác.

- 12 câu đầu: Thúy Kiều cậy nhờ em và lý lẽ của nàng:

• "Cậy": sự nhờ vả mang âm sắc nặng nề, thể hiện sự đau đớn của Thúy Kiều, khó nói của nàng khi mở lời với em.
• Kiều dùng hai từ "lạy, thưa": Đây là những hành động cung kính với bậc bề trên, không phải với em gái => thể hiện mức độ quan trọng của việc mà Kiều nhờ cậy em.
• Kiều kể về mối tình của mình với chàng Kim bằng những lời lẽ đầy đau đớn.
• "Đứt gánh tương tư": Sự ra đi trong tình yêu của Kiều, sự đột ngột rời đi vì chữ hiếu của nàng đã làm tan vỡ mối duyên đẹp đẽ.
• Kiều dùng "tình máu mủ" của mình với em để thuyết phục em

=> 12 câu thơ là diễn biến tâm trạng đầy phức tạp của Kiều, đồng thời là sự khéo léo, thông minh của nàng. Mỗi lời nàng nói ra đều rất chân thành, thấu tình đạt lý, thể hiện đức hy sinh cao cả của một người con gái và tấm lòng hiếu thảo với mẹ cha.

- 14 câu tiếp: Kiều trao lại cho Vân kỷ vật tình yêu và dặn dò Vân:

• Kiều trao lại cho em gái tất cả những kỷ vật tình yêu mà nàng và Kim Trọng đã cùng nhau trao gửi, những kỷ vật đơn sơ nhưng chứa chan niềm hạnh phúc tình yêu của nàng.
• Nàng cũng mong rằng em và Kim Trọng sẽ không quên nàng
• trao tín vật xong, nàng dự cảm về tương lai của mình, đó là một tương lai chẳng lành khi mà nàng đã dự cảm về cái chết.

- 8 câu cuối: Nỗi lòng đau đớn của Kiều khi nhớ về Kim Trọng:

• Đoạn thơ chuyển thành độc thoại nội tâm
• Kiều hiểu rõ bi kịch của bản thân mình "bây giờ trâm...lỡ làng" => tất cả đều gợi lên sự tan vỡ, nỗi đau và số phận lênh đênh của nàng sau này.
• Kiều tự nhận mình phụ bạc Kim Trọng, lạy tạ tình quân
• Nàng gọi tên Kim Trọng hai lần: thể hiện sự đau đớn, tức tưởi, nghẹn ngào trong tâm can.

d. Kết luận chung:

- Đoạn trích thể hiện tâm trạng đau đớn, giằng xé của Kiều khi phải trao lại tình yêu của mình cho em.

- Nghệ thuật: Nghệ thuật xây dựng nhân vật qua đối thoại và độc thoại nội tâm sâu sắc.

3. Kết bài:

Đánh giá vị trí của tác phẩm trong nền văn học dân tộc.

Ví dụ dàn ý thuyết minh Bình Ngô đại cáo

1. Mở bài: Giới thiệu khái quát về tác phẩm “Đại cáo bình Ngô”.

2. Thân bài:

a. Giới thiệu về tác giả Nguyễn Trãi

- Nguyễn Trãi là nhà chính trị, nhà quân sự, nhà ngoại giao lỗi lạc, bậc anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới. Đồng thời ông còn là một nhà văn kiệt xuất, nhà thơ trữ tình sâu sắc.

- Nguyễn Trãi để lại cho đời một khối lượng tác phẩm đồ sộ: gồm nhiều thể loại khác nhau bằng chữ Hán và chữ Nôm.

- Tác phẩm chính luận tiêu biểu nhất là “Đại cáo bình Ngô”

b. Hoàn cảnh ra đời, thể loại của tác phẩm “Đại cáo bình Ngô”

* Hoàn cảnh sáng tác

- Sau khi quân ta đại thắng, tiêu diệt và làm tan rã 15 vạn viện binh của giặc, Vương Thông buộc phải giảng hòa, rút quân về nước, Nguyễn Trãi thừa lệnh Lê Lợi viết “Đại cáo Bình Ngô”.

- “Đại cáo bình Ngô” có ý nghĩa trọng đại như một bản tuyên ngôn độc lập, được công bố vào thánh Chạp, năm Đinh Mùi (tức đầu năm 1428)

* Thể loại: “Đại cáo bình Ngô” được viết theo thể loại cáo.

- Cáo là thể văn nghị luận có từ thời cổ ở Trung Quốc, thường được vua chúa hoặc thủ lĩnh dùng để trình bày một chủ trương, một sự nghiệp, tuyên ngôn một sự kiện để mọi người cùng biết.

- Cáo có thể viết bằng văn xuôi hay văn vần nhưng phần lớn được viết bằng văn biền ngẫu, có vần hoặc không có vần, thường có đối, câu dài ngắn không gò bó, mỗi cặp hai vế đối nhau.

- Lời lẽ đanh thép, lí luận sắc bén, kết cấu chặt chẽ, mạch lạc.

c. Bố cục và nội dung chính từng phần

Bài cáo chia làm bốn phần:

* Phần 1: Nêu luận đề chính nghĩa làm cơ sở triển khai cho toàn bộ nội dung bài cáo. Cốt lõi nhân nghĩa chính là yên dân và trừ bạo. Bên cạnh đó, tác giả khẳng định chân lí về nền độc lập dân tộc dựa trên các yếu tố: Nền văn hiến lâu đời; cương vực lãnh thổ riêng; có phong tục tập quán và lịch sử, chế độ riêng

* Phần 2: Bản cáo trạng hùng hồn, đẫm máu về tội ác của kẻ thù

- Tố cáo âm mưu cướp nước ta của giặc Minh.

- Tố cáo chủ trương, chính sách cai trị vô nhân đạo của giặc Minh.

• Tàn sát người vô tội: “Nướng dân đen... tai vạ”.
• Bóc lột tàn tệ, dã man: “Nặng thuế... núi”.
• Huỷ diệt môi trường sống: “Người bị ép... cây cỏ”.

- Tội ác của chúng không sao kể hết:

“Độc ác thay trúc Lam Sơn không ghi hết tội
Dơ bẩn thay nước Đông Hải không rửa hết mùi”

* Phần 3: Bản hùng ca về cuộc khỏi nghĩa Lam Sơn:

- Giai đoạn đầu: Tác giả tập trung khắc họa hình tượng người anh hùng áo vải Lê Lợi xuất thân từ “chốn hoan dã nương mình” nhưng có lòng yêu nước thương dân và căm thù giặc sâu sắc, có lí tưởng cao cả:

“Ngẫm thù lớn há đội trời chung - Căm giặc nước thề không cùng sống”

- Giai đoạn sau: Bản hùng ca về cuộc khởi nghĩa Lam Sơn:

+ Lúc đầu, nghĩa quân ta gặp nhiều khó khăn, thiếu thốn:

“ Khi Linh Sơn lương hết mấy tuần
Khi Khôi Huyện quân không một đội”

+ Nhưng nhờ có tấm lòng yêu nước, có chiến lược phù hợp nghĩa quân ta đã chuyển sang giai đoạn phản công và giành chiến thắng vang dội, giặc Minh thất bại thảm hại.

“Ngày mười tám, trận Chi Lăng, Liễu Thăng thất thế
Ngày hai mươi, Trận Mã An, Liễu Thăng cụt đầu
Ngày hăm lăm, bá tước Lương Minh bại trận tử vong
Ngày hăm tám, thượng thư Lí Khánh cùng kế tự vẫn.”

* Phần 4: Lời tuyên bố độc lập: Tuyên bố, khẳng định với toàn dân về nền độc lập dân tộc, chủ quyền đất nước đã được lập lại.

d. Giá trị của tác phẩm

- Giá trị nội dung: Bản cáo trạng về tội ác của giặc Minh cũng là bản anh hùng ca về cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, bản tuyên ngôn độc lập lần thứ 2 của dân tộc.

- Giá trị nghệ thuật:

• Sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố chính luận và yếu tố văn chương.
• Kết cấu mạch lạc, chặt chẽ; lập luận chặt chẽ, lí lẽ đanh thép, sắc bén.

- Sử dụng kết hợp nhiều biện pháp nghệ thuật: liệt kê, phóng đại, so sánh, đối lập…

→ “Áng thiên cổ hùng văn”

3. Kết luận: Đánh giá vị trí của tác phẩm trong nền văn học dân tộc.

Dàn ý thuyết minh Phú Sông Bạch Đằng

1, Mở bài: Giới thiệu tác phẩm “Phú Sông Bạch Đằng” và tác giả Trương Hán Siêu

2, Thân bài:

a. Khái quát về tác phẩm:

– Hoàn cảnh sáng tác: Vương triều nhà Trần đang có biểu hiện suy thoái, có nguy cơ sụp đổ. Tác giả là một trọng thần, tình cờ dạo chơi đến sông Bạch Đằng và nhớ lại lịch sử hào hùng của dân tộc

– Cảm hứng bao trùm: Phú Sông Bạch Đằng vừa mang cảm hứng lịch sử, vừa mang cảm hứng thời thế, vừa có những triết lý được đúc rút thành bài học.

– Bố cục: 3 phần

• Phần mở đầu (từ đầu cho đến … dấu vết luống còn lưu), giới thiệu nhân vật và lý do sáng tác.
• Phần thứ hai (từ Bên sông các bô lão… cho đến Nhớ người xưa chừ lệ chan) là nội dung đối đáp của nhân vật “khách” và các bô lão hai bên bờ sông.
• Phần kết thúc còn lại là lời ngợi ca của của nhân vật “khách”.

– Nhân vật “Khách” xuất hiện trong tác phẩm có thể là tác giả, cũng có thể là một nhân vật trữ tình vô danh không rõ ràng.

b. Thuyết minh nội dung tác phẩm

– Phần mở đầu, tác giả tái hiện cảnh dạo thuyền chơi sông của nhân vật “khách”

• Khách là người yêu du ngoạn, mạnh mẽ, phóng khoáng. Ông đang mải mê ngược dòng thời gian để tìm về lịch sử hào hùng của dân tộc Đại Việt.
• Tâm trạng của “khách” chứa chất nhiều nỗi suy tư
• “Khách” phải chăng chính là “cái tôi” của tác giả, nhạy cảm, nặng lòng ưu ái với đất nước và lịch sử dân tộc.

– Cuộc gặp gỡ và đối đáp của “khách” với bô lão

• Bô lão” là chứng nhân của lịch sử, xuất hiện tạo ra không khí đối đáp tự nhiên, giúp “khách” sống lại với những trận thuỷ chiến lẫy lừng từng diễn ra ở nơi đây.
• Những kỳ tích oai phong được gợi lên chân thực qua những hình ảnh liệt kê trùng trùng điệp điệp
• Chiến thắng trên sông Bạch Đằng được tái hiện dưới hình thức bài thơ tự sự đậm chất anh hùng ca.
• Chiến thắng hiển hách của dân tộc không chỉ nhờ vào địa thế hiểm trở mà còn nhờ vào nhân tài đất nước.

– Lời ca ngợi

• Khẳng định sự tồn tại vĩnh hằng của dòng sông lịch sử và những chiến công hiển hách nơi đây.
• Đồng thời cũng khẳng định sự tồn tại vĩnh hằng của chân lý: bất nghĩa tất yếu sẽ tiêu vong, chỉ có anh hùng là lưu danh thiên cổ.
• Khách” ca ngợi 2 vị vua anh minh, tài đức, thể hiện quan niệm vững chắc vào vai trò của con người trong việc “giữ cuộc điện an” – một quan niệm tiến bộ và hết sức nhân văn.

c. Thuyết minh nghệ thuật của tác phẩm

– “Phú Sông Bạch Đằng” được đánh giá là tác phẩm đỉnh cao nghệ thuật của thể phú trong văn học trung đại Việt Nam.

– Cấu tứ đơn giản mà hấp dẫn, bố cục chặt chẽ, những chi tiết chọn lọc đích đáng, súc tích, liền mạch cuồn cuộn cảm hứng.

– Sự xuất hiện của nhiều điển tích, điển cố chọn lọc

– Bên cạnh đó, tác giả còn sử dụng thành công những câu văn ngắn dài, đan xen thêm câu thơ tạo nên âm điệu hào hùng cho tác phẩm.

3, Kết bài:

- Khẳng định lại giá trị của tác phẩm.

Dàn ý thuyết minh Lặng lẽ Sa Pa

1. Mở bài

• Giới thiệu tác phẩm.

2. Thân bài

a. Tác giả:

• Nguyễn Thành Long (1925-1991) quê ở huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam.
• Bút danh khác là Lưu Quỳnh, Phan Minh Thảo.
• Chuyên về truyện ngắn và bút ký, trong đó ông được đánh giá là cây bút truyện ngắn nổi bật giai đoạn 1960-1970.
• Đề tài chính trong sáng tác của ông là cuộc sống sinh hoạt đời thường. Các tác phẩm tiêu biểu bao gồm Bát cơm cụ Hồ, Gió bấc gió nồm, Chuyện nhà chuyện xưởng, Những tiếng vỗ cánh, Giữa trong xanh,...

b. Tác phẩm:

• Hoàn cảnh sáng tác: Là kết quả của chuyến đi thực tế mùa hè năm 1970 của tác giả tại Lào Cai.
• Xuất xứ: Rút từ tập Giữa trong xanh xuất bản năm 1972.
• Ý nghĩa nhan đề: Nhấn mạnh, làm nổi bật chủ đề của tác phẩm ấy là khác với cái dáng vẻ yên tĩnh, vắng lặng của Sa Pa, thì thực tế cuộc sống ở nơi đây lại trở nên sôi động với những con người say mê lao động, cống hiến lặng thầm cho đất nước, cho xã hội để thực hiện lý tưởng sống cao đẹp.

c. Tình huống truyện:

• Cuộc gặp gỡ tình cờ của những người khách trên một chuyến xe lên Sa Pa với anh thanh niên trẻ tuổi làm công tác khí tượng thủy văn trên đỉnh Yên Sơn.

d. Nội dung tác phẩm:

* Vẻ đẹp của thiên nhiên Sa Pa trong trẻo, tự nhiên và vô cùng nên thơ hấp dẫn người đọc.

* Vẻ đẹp của con người:

- Anh thanh niên:

• Hoàn cảnh sống và làm việc khắc nghiệt.
• Vẻ đẹp tâm hồn rất đáng quý, có những suy nghĩ đẹp về công việc, gắn bó với công việc, yêu công việc, coi lao động, coi nghề nghiệp của mình là niềm vui trong cuộc sống, ý thức rất rõ về giá trị của công việc, cũng như nhiệm vụ của mình với công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước.
  • Có những suy nghĩ đẹp về cuộc sống, khi biết tự tìm câu trả lời cho giá trị của bản thân, về ý nghĩa của cuộc sống, cảm thấy hạnh phúc khi làm được những điều có ích cho xã hội, đóng góp công sức vào việc kiến thiết đất nước.
  • Nét đẹp về tính cách như sự cởi mở, chu đáo với mọi người (tặng hoa cho cô kỹ sư, tặng trứng cho ông họa sĩ, cho bác lái xe tam thất,...), đức tính khiêm tốn giản dị (từ chối được ông họa sĩ vẽ), lối sống ngăn nắp, tỉ mỉ,...

- Nhân vật cô kỹ sư, là một kỹ sư mới ra trường, hăng hái xung phong lên Lào Cai nhận công tác, dám từ bỏ chốn phồn hoa đô hội và mối tình nhạt nhẽo vô vị. Cuộc gặp gỡ vô tình với anh thanh niên đã truyền cho cô sức mạnh và thắp lên cho cô niềm tin, tình cảm lớn lao với lý tưởng cao đẹp về cuộc sống.

- Nhân vật bác lái xe, ông kỹ sư vườn rau, anh kỹ sư nghiên cứu bản đồ rét,...Tất cả những nhân vật này đều cho thấy sự tận tụy, hi sinh hết mình vì công việc, họ yêu công việc, coi lao động là vinh quang, là lý tưởng sống cao đẹp, đáng quý vô cùng.

e. Nghệ thuật:

• Sự kết hợp tuyệt vời giữa các yếu tố trữ tình, tự sự và bình luận.
• Hình ảnh truyện nhẹ nhàng, trong sáng, giản dị, lãng mạn.
• Tình huống truyện đơn giản, các nhân vật được khắc họa tỉ mỉ với những nhiều khía cạnh khác nhau trong cuộc sống.

3. Kết bài:

• Nêu cảm nhận.