Soạn bài Tây Tiến Cánh diều Ngữ văn lớp 12 trang 124 sách Cánh diều tập 1

Tây Tiến là một bài thơ hay viết về người lính. Download.vn sẽ giới thiệu tài liệu Soạn văn 12: Tây Tiến, cung cấp kiến thức hữu ích về tác giả, tác phẩm.

Nội dung chi tiết sẽ được đăng tải ngay sau đây. Các bạn học sinh lớp 12 sẽ có thể chuẩn bị bài nhanh chóng và đầy đủ trước khi đến lớp.

Soạn bài Tây Tiến

1. Chuẩn bị

- Quang Dũng (1921 - 1988) tên khai sinh là Bùi Đình Diệm. Quê ở làng Phượng Trì, huyện Đan Phượng, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội). Ông học đến bậc Trung học ở Hà Nội. Đến sau Cách mạng tháng Tám, ông tham gia quân đội. Từ năm 1954, ông là biên tập viên của Nhà xuất bản Văn học.Ông là một nghệ sĩ đa tài: viết văn, làm thơ, soạn nhạc,… Năm 2000, ông được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật. Một số tác phẩm chính: Mây đầu ô (thơ, 1986), Thơ văn Quang Dũng (tuyển thơ văn, 1988)...

- Hoàn cảnh sáng tác: Cuối năm 1948, Quang Dũng chuyển về đơn vị mới, nhớ đơn vị cũ, ông đã sáng tác bài thơ này tại Phù Lưu Chanh (một làng cũ thuộc tỉnh Hà Đông Cũ). Bài thơ ban đầu có tên là “Nhớ Tây Tiến”. Đến năm 1957, in lại bỏ từ “nhớ”, lấy tên là “Tây Tiến” và in trong tập “Mây đầu ô”.

2. Đọc hiểu

Hình dung hình tượng người lính Tây Tiến

Hướng dẫn giải:

Hình tượng người lính Tây Tiến: vừa hào hùng, dũng cảm; vừa lãng mạn, hào hoa

3. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Lúc đầu, bài thơ có nhan đề là Nhớ Tây Tiến , sau đó, tác giả đổi thành Tây Tiến. Theo em, sự thay đổi đó có tác dụng gì?

Hướng dẫn giải:

- Ban đầu nhà thơ đặt tên cho nhan đề của mình là “Nhớ Tây Tiến”, sau đó nhà thơ đổi tên thành “Tây Tiến”, in trong tập Mây đầu ô (1986). Việc đổi tên bài thơ là một dụng ý nghệ thuật của nhà thơ. Nếu đặt tên là “Nhớ Tây Tiến” cho thấy cảm xúc chủ đạo là nỗi nhớ, nhưng lại không nhấn mạnh được hình tượng trung tâm của bài thơ. Đồng thời khi đọc tác phẩm, người đọc có thể cảm nhận sâu sắc được nỗi nhớ, việc để chữ “nhớ” ở nhan đề không cần thiết. Mặt khác nhan đề này gợi ra sự ủy mị, mềm mại không phù hợp với hình tượng đoàn quân Tây Tiến mạnh mẽ, hào hùng.

- Khi lược bỏ chữ “nhớ” giúp cho nhan đề trở nên cô đọng hơn. Bởi bản thân hai chữ “Tây Tiến” cũng gợi ra nỗi nhớ. Nhan đề “Tây Tiến” cũng tạo ra âm điệu của nhan đề chắc khỏe, rắn rỏi đem đến cho ta hình dung về miền Tây rộng lớn, thẳm thăm, hùng vị. Cũng như vẻ đẹp của đoàn quân Tây Tiến hào hùng. Mặt khác, nhan đề Tây Tiến cũng giúp cho bài thơ giống như một khúc ca, Tiến Quân Ca, Nam Tiến và ở đây là Tây Tiến.

Câu 2. Bài thơ có thể chia làm mấy đoạn? Nêu ý chính của từng đoạn, chỉ ra mạch liên kết giữa các đoạn.

Hướng dẫn giải:

Bài thơ chia làm 4 đoạn:

• Đoạn 1. 14 câu đầu: nỗi nhớ của Quang Dũng về núi rừng Tây Bắc hùng vĩ và Tây Tiến anh hùng.
• Đoạn 2. 8 câu tiếp theo: đêm vui liên hoan văn nghệ và bức tranh sông nước miền Tây Bắc hư ảo.
• Đoạn 3. 8 câu tiếp theo: chân dung người lính Tây Tiến hào hùng mà vẫn lãng mạn hào hoa, sự hi sinh mất mát.
• Đoạn 4. Còn lại: khái quát lại những ngày Tây Tiến, những kỉ niệm không thể nào phai.

Câu 3. Cảnh vật thiên nhiên trong bài Tây Tiến có sự khác nhau như thế nào qua các đoạn thơ? Trên nền khung cảnh thiên nhiên ấy, hình ảnh đoàn quân Tây Tiến được gợi tả như thế nào?

Hướng dẫn giải:

- Thiên nhiên núi rừng Tây Bắc hùng vĩ:

• Các địa danh “Sài Khao, Mường Lát, Pha Luông”: gợi nhớ về những cuộc hành quân, để lại nhiều ấn tượng về sự xa xôi và heo hút.
• “Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm: những con dốc cứ dựng đứng giữa trời đầy nguy hiểm để rồi họ vẫn phải cố gắng vượt qua.
• “Heo hút cồn mây súng ngửi trời”: mũi súng trên vai của của người chiến binh được nhân hóa tạo thành hình ảnh “súng ngửi trời” vừa diễn tả được độ cao nhất, hoang sơ, lạ lẫm vừa hàm chứa vẻ đẹp tâm hồn người lính.
• “Chiều chiều oai linh thác gầm thét/Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người”: tiếng thác nước dữ dội hòa với tiếng hú man dại, ghê gớm của thú rừng mang âm hưởng của đại ngàn.

- Bức tranh sông nước hư ảo, thơ mộng:

• Thiên nhiên Tây Bắc đầy thơ mộng: Khung cảnh Châu Mộc trong một buổi chiều sương phủ trên dòng nước mênh mông, đầy hoang dại, huyền ảo.
• “Hoa đong đưa” vừa là hình ảnh tả thực: những bông hoa khẽ lay động đong đưa làng duyên trên dòng nước lũ; vừa là hình ảnh ẩn dụ, gợi tả vẻ đẹp của các cô gái Tây Bắc.

=> Hình ảnh đoàn quân Tây Tiến hiện lên đầy chân thực và sống động.

Câu 4. Phân tích vẻ đẹp lãng mạn và chất bi tráng của hình tượng người lính trong đoạn thơ “Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc ... Sông Mã gầm lên khúc độc hành”.

Hướng dẫn giải:

- Hình ảnh thật chân thực về binh đoàn Tây Tiến:

• “Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc”: hóa chất bom đạn của kẻ thù đã làm cho mái tóc người lính không còn đẹp nữa, nhưng cũng có thể là người lính chủ động cắt tóc để thuận tiện cho sinh hoạt.
• “Quân xanh màu lá dữ oai hùm”: màu xanh của lớp áo ngụy trang lẫn với màu xanh của lá cây, nhưng đó cũng được hiểu là khuôn mặt xanh xao của người lính khi bị sốt rét rừng.

=> Sự khó khăn, gian khổ của người lính Tây Tiến trong hoàn cảnh chiến tranh. - Mạnh mẽ là thế, nhưng cũng có đôi lúc người lính cũng đầy thơ mộng

• “Mắt trừng gửi mộng qua biên giới”: đôi mắt đang theo dõi kẻ thù với sự căm giận và quyết tâm
• “Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”: nhớ đến những cô gái Hà Nội với vẻ đẹp thướt tha thanh lịch.

- Sự mất mát hy sinh của người lính:

• “Rải rác biên cương mồ viễn xứ”: đó không phải là một cái chết mà rất nhiều cái chết.
• “Áo bào thay chiếu anh về đất”: hình ảnh “áo bào” chính là chiếc áo lính các anh đang mặc, “về đất” cách nói giảm nói tránh gợi sự hy sinh của người lính.
• Hình ảnh cuối cùng “sông Mã gầm lên khúc độc hành” là sự thành kính đưa tiễn các anh.

Câu 5. Bài thơ Tây Tiến đậm chất nhạc, chất họa, có cách kết hợp từ mới lạ, độc đáo. Hãy phân tích những thành công nghệ thuật đó.

Hướng dẫn giải:

• Chất nhạc: vừa hào hùng, vừa bi tráng
• Chất họa: bức tranh thiên nhiên núi rừng Tây Bắc
• Từ mới lạ, độc đáo như: nhớ chơi vơi, không mọc tóc,...

Câu 6. Ghi lại cảm nhận của em về cảm hứng và bút pháp lãng mạn của bài thơ Tây Tiến.

Hướng dẫn giải:

• Cảm hứng chủ đạo: nỗi nhớ về binh đoàn Tây Tiến vừa hào hùng, vừa lãng mạn.
• Bút pháp lãng mạn: hình ảnh thơ giàu cảm xúc, giọng thơ bi tráng kết hợp với lãng mạn,...