Soạn bài Văn học và tác dụng chiều sâu trong việc xây dựng nhân cách con người Cánh diều Ngữ văn lớp 12 trang 137 sách Cánh diều tập 1

Tài liệu Soạn văn 12: Văn học và tác dụng chiều sâu trong việc xây dựng nhân cách con người, sẽ hướng dẫn trả lời câu hỏi trong SGK môn Ngữ văn.

Mời các bạn học sinh lớp 12 tham khảo tài liệu dưới đây để chuẩn bị bài nhanh chóng và đầy đủ.

Văn học và tác dụng chiều sâu trong việc xây dựng nhân cách con người

1. Chuẩn bị

- Chú ý:

• Mục đích: giúp người đọc hiểu được tác dụng và giá trị của văn học
• Nhan đề cho em biết nội dung chính của văn bản.
• Vấn đề trọng tâm của văn bản là vai trò, chức năng của văn học trong việc xây dựng nhân cách con người. Có thể tìm luận đề ấy ở ngay mở đầu tác phẩm “ trước khi bàn về tác dụng chiều sâu của văn học trong xây dựng nhân cách văn hoá, tôi muốn…”
• Luận đề của văn bản được triển khai bằng các luận điểm, lí lẽ và dẫn chứng cụ thể, rõ ràng.
• Các biện pháp làm tăng tính khẳng định, phủ định là dùng các từ, các câu khẳng định, phủ định, kết hợp sử dụng giọng điệu mạnh mẽ, kiên quyết; cách lập luận chặt chẽ qua lụa luận điểm rõ ràng, lí lẽ và dẫn chứng thuyết phục.; ngôn ngữ biểu cảm kết hợp nhiều từ ngữ, tình thái từ,...

- Giáo sư Hoàng Ngọc Hiến sinh năm 1930, mất năm 2011. Quê gốc của ông là làng Đông Thái, xã Tùng Ảnh, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh. Sau năm 1945, ông tản cư cùng gia đình, tiếp đó học Trường Trung học Huỳnh Thúc Kháng ở Vinh và được gửi đi đào tạo ở Liên Xô (cũ). Năm 1959, ông làm nghiên cứu sinh và bảo vệ thành công Tiến sĩ Văn học chuyên ngành Lý luận phê bình tại Đại học Tổng hợp Matxcơva, sau đó trở về giảng dạy ở Trường Đại học Sư phạm Vinh, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội.

2. Đọc hiểu

Câu 1. Vấn đề chính mà tác giả nêu lên ở phần mở đầu là gì?

Hướng dẫn giải:

Vị thế của văn học đương thời có nguy cơ bị nghiêng ngả và có chiều sút kém trong đời sống văn hóa hiện đại.

Câu 2. Tác dụng của sách như thế nào?

Hướng dẫn giải:

Kích thích và đòi hỏi sự nỗ lực tích cực của trí tuệ.

Câu 3. Các kiến nghị của tác giả liên quan đến đối tượng nào?

Hướng dẫn giải:

Các kiến nghị của tác giả liên quan đến đối tượng thiếu nhi

Câu 4. Các lí lẽ và bằng chứng mà tác giả nêu lên là những gì?

Hướng dẫn giải:

- Lí lẽ: vai trò của văn nghệ trong đời sống: giúp con người tự biết mình…

- Dẫn chứng: những tác phẩm cổ điển có giá trị tâm lý sâu sắc, phát huy sự tự ý thức của người học.

Câu 5. Văn học và nghệ thuật có vai trò quan trọng như thế nào?

Hướng dẫn giải:

- Vai trò dẫn dắt, định hướng, sự chuẩn bị cá nhân là những cuộc hành trình tinh thần.

- Vai trò quản lý sự cải hoá, sự hình thành nhân cách bên trong con người

Câu 6. Văn học nghệ thuật có khả năng giáo dục những năng lực nào khác?

Hướng dẫn giải:

Sự phát hiện những điều bí ẩn và huyền diệu mà chỉ tư duy khoa học chưa đủ mà phải có trực giác nghệ thuật thì mới phát hiện được

Câu 7. Phần kết khẳng định điều gì?

Hướng dẫn giải:

Khẳng định sứ mệnh vĩnh cửu, bao trùm của văn học nghệ thuật là giáo dục năng lực cảm nhận sự thật, năng lực cảm nhận nỗi đau nhân tình, cảm nhận cái đẹp.

3. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Nhan đề “Văn học và tác dụng chiều sâu trong việc xây dựng nhân cách văn hoá con người” cho em biết được mục đích và nội dung chính của văn bản là gì?

Hướng dẫn giải:

- Mục đích: giúp người đọc hiểu được tác dụng của văn học trong việc xây dựng nhân cách văn hóa con người

- Nội dung chính của văn bản: tác dụng của văn học trong việc xây dựng nhân cách văn hóa con người

Câu 2. Hãy nêu nội dung chính của từng phần đã được đánh số trong văn bản trên.

Hướng dẫn giải:

- Phần 1: một số vấn đề của sách (vị thế, đối sánh với phương tiện truyền hình và cách cải thiện vị trí của sách)

- Phần 2: tác dụng và chức năng của văn học nghệ thuật

- Phần 3: chức năng và sứ mệnh của văn học nghệ thuật với những năng lực khác

Câu 3. Xác định vấn đề trọng tâm của văn bản (luận đề). Tác giả Hoàng Ngọc Hiến đã phân tích ý nghĩa của vấn đề ấy trong văn bản như thế nào?

Hướng dẫn giải:

- Vấn đề trọng tâm của văn bản là vai trò, chức năng của văn học trong việc xây dựng nhân cách con người.

- Tác giả đã phân tích ý nghĩa của vấn đề ấy bằng cách nêu lên để bàn luận. Tác giả nêu vấn đề, luận điểm của mình, sau đó sử dụng những lí lẽ, dẫn chứng để chứng minh cho luận điểm ấy.

Câu 4. Chỉ ra và phân tích một số biện pháp làm tăng tính khẳng định và phủ định vấn đề trong văn bản.

Hướng dẫn giải:

- Tăng tính phủ định:

• Dùng từ phủ định: không phải, chẳng, không,…
• Dùng câu phủ định: “Nhưng trong đời sống tâm hồn và tâm lí con người”; “Nhưng có một quan niệm khác về chức năng giáo dục”;...

- Để tăng tính khẳng định:

• Dùng từ khẳng định: phải, thì, chính, chỉ….
• Dùng câu khẳng định: “Văn học phải cạnh tranh với một đối thủ ghê gớm mà sự lớn mạnh ngày càng hùng hậu…”; “Đọc sách thì rất khác. Phải có nỗ lực của trí tuệ…”;...

Câu 5. Em có nhận xét gì về cách lập luận và ngôn ngữ biểu cảm trong văn bản “Văn học và tác dụng chiều sâu trong việc xây dựng nhân cách văn hoá con người” ?

Hướng dẫn giải:

- Lập luận chặt chẽ, lô-gíc

- Ngôn ngữ biểu cảm: giàu sắc thái biểu cảm, sử dụng nhiều kết từ và tình thái từ

Câu 6. Viết một đoạn văn (khoảng 12 – 15 dòng) phát triển ý trọng tâm: “Văn học giúp em cảm nhận được nỗi đau của những kiếp người”.

Hướng dẫn giải:

- Giải thích ý kiến: văn học bày tỏ tình cảm, cảm xúc của con người

- Chứng minh qua một số tác phẩm như Chí Phèo, Tắt đèn,...

- Khẳng định lại ý nghĩa của ý kiến trên.