Soạn bài Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga Chân trời sáng tạo Ngữ văn lớp 9 trang 126 sách Chân trời sáng tạo tập 1

Soạn bài Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga Chân trời sáng tạo là tài liệu vô cùng hữu ích dành cho học sinh tham khảo khi tìm hiểu về tác phẩm.

Download.vn sẽ cung cấp bài Soạn văn 9: Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga, giúp chuẩn bị bài nhanh chóng và đầy đủ. Hãy cùng tham khảo ngay sau đây.

1. Soạn bài Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga chi tiết

1.1 Chuẩn bị đọc

Em nghĩ gì về những người sẵn sàng cứu giúp người khác trong cơn hoạn nạn?

Hướng dẫn giải:

Những người sẵn sàng cứu giúp người khác trong cơn hoạn nạn: tốt bụng, giàu lòng nhân ái, đáng khâm phục,...

1.2 Trải nghiệm cùng văn bản

Câu 1. Em hình dung ra sao về cảnh “tả đột hữu xung” của Lục Vân Tiên trong đoạn thơ này?

Hướng dẫn giải:

Hình dung: Lục Vân Tiên chỉ có một mình, không có vũ khí nhưng vẫn đánh bại bọn cướp.

Câu 2. Việc Vân Tiên bảo Nguyệt Nga “khoan khoan ngồi đó chớ ra...” cho thấy chàng là người như thế nào?

Hướng dẫn giải:

Chàng là người coi trọng lễ giáo, sống chuẩn mực.

Câu 3. Hai dòng thơ cuối của văn bản gợi cho em suy nghĩ gì?

Hướng dẫn giải:

Hai câu cuối gợi cho em về lí tưởng của người anh hùng.

1.3 Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1. Theo em, nhan đề Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga có thể hiện được nội dung bao quát của văn bản không? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

Nhan đề Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga có thể hiện được nội dung bao quát của văn bản vì văn bản trên kể về sự việc Lục Vân Tiên đánh cướp, cứu Kiều Nguyệt Nga.

Câu 2. Tóm tắt các sự việc được kể và xác định bố cục của văn bản.

Hướng dẫn giải:

- Sự việc được kể:

• Vân Tiên tả xung hữu đột, đánh bọn cướp Phong Lai
• Kiều Nguyệt Nga muốn đền ơn, Vân Tiên từ chối.

- Bố cục:

• Phần 1: Từ đầu đến “Bị Tiên một gậy thác rày thân vong”. Lục Vân Tiên đánh bọn cướp.
• Phần 2. Còn lại. Lục Vân Tiên cứu được Kiều Nguyệt Nga và cuộc trò chuyện của cả hai.

Câu 3. Nhân vật Lục Vân Tiên hiện lên với những phẩm chất nào? Đó có phải là phẩm chất của người anh hùng không? Vì sao? Phân tích một số chi tiết miêu tả hành động, lời nói của Lục Vân Tiên để làm rõ ý kiến của em.

Hướng dẫn giải:

- Lục Vân Tiên là một chàng trai tài giỏi, trượng nghĩa.

• Đánh bại bọn cướp, cứu Kiều Nguyệt Nga: “Bẻ cây làm gậy nhằm làng xông vô” thể hiện sự nhanh trí, gan dạ của Lục Vân Tiên; Kêu rằng: “Bớ đảng hung đồ/Chớ quen làm thói hồ đồ hại dân” thể hiện bản lĩnh của một người quân tử, trước khi ra tay chàng đã nêu rõ lý do là vì chính nghĩa, không phải là hành vi đánh lén; Trận đánh diễn ra cay cấn: “bốn phía phủ vây bịt bùng” vô cùng nguy hiểm đối với Lục Vân Tiên nhưng chàng vẫn “tả xung hữu đột” chẳng khác nào Triệu Tử phá vòng Đương Dang.
• Khi nghe Kiều Nguyệt Nga bày tỏ mong muốn Lục Vân Tiên cùng đi đến gặp cha để đền ơn, Lục Vân Tiên nghe vậy từ chối: “Làm ơn há dễ trông người trả ơn… Làm người thế ấy cũng phi anh hùng”.

- Lục Vân Tiên là một con người có học thức, trọng lễ giáo phong kiến:

• Khi nghe tiếng khóc ở trong xe, Lục Vân Tiên hỏi: “Ai than khóc ở trong xe này?”
• Người bên trong trả lời rõ sự tình: “Tôi thiệt người ngay/Sa cơ nên mới lầm tay hung đồ”.
• Lục Vân Tiên ngăn không cho hai cô gái ra ngoài: “Khoan khoan ngồi đó chớ ra/Nàng là phận gái ta là phận trai”: giữ đúng chuẩn mực đạo đức, nam nữ thụ thụ bất thân.
• Lục Vân Tiên hỏi thăm tên tuổi, xuất thân và lý do vì sao gặp nạn trên đường.

=> Những phẩm chất của Lục Vân Tiên đều là phẩm chất của người anh hùng.

Câu 4. Phân tích đặc điểm của nhân vật Kiều Nguyệt Nga (lưu ý những cử chỉ, lời nói của nàng khi đáp lời Lục Vân Tiên).

Hướng dẫn giải:

- Gia giáo, lễ phép thể hiện qua hành động đoan trang, khuôn phép: “Thưa rằng: “Tôi thiệt người ngay…”; “Trước xe quân tử tạm ngồi/Xin cho tiện thiếp lạy rồi sẽ thưa”.

- Hiếu thảo: nàng cùng với tì tất tên là Kim Liên, quê ở quận Tây Xuyên, cha là tri phủ miền Hà Khê nhận được bức thư của cha đến đó để định việc hôn nhân, khẳng định “làm con đâu dám cãi cha”

- Ân nghĩa, thủy chung: Kiều Nguyệt Nga còn bộc lộ mong muốn Lục Vân Tiên đi cùng mình đến gặp cha để đền tạ công ơn: “Gẫm câu báo đức thù công/Lấy chi cho phỉ tấm lòng cùng ngươi”

=> Kiều Nguyệt Nga là con người biết trước sau, hiếu nghĩa.

Câu 5. Xác định chủ đề của văn bản và phân tích các căn cứ giúp em xác định chủ đề đó.

Hướng dẫn giải:

• Chủ đề: Tinh thần xả thân đánh cướp cứu người, không màng nguy hiểm của người anh hùng Lục Vân Tiên.
• Căn cứ: hành động, lời nói của Lục Vân Tiên cho thấy chàng sẵn sàng dẹp bọn cướp, không màng ơn nghĩa và câu nói cuối bài: “Làm ơn há dễ trông người trả ơn… Làm người thế ấy cũng phi anh hùng”

Câu 6. Tác giả muốn gửi gắm thông điệp gì qua văn bản? Ngày nay, thông điệp ấy có còn giá trị không? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

- Thông điệp: khát vọng hành đạo cứu người, giữ gìn công bằng đạo lí

- Ngày nay, thông điệp còn giá trị vì ở bất cứ thời đại nào đều có những điều xấu xa, bất công và con người luôn cần được cứu giúp, khao khát công bằng

Câu 7. Tìm hiểu sự nghiệp, quá trình sáng tác thơ văn của tác giả Nguyễn Đình Chiểu và chỉ ra một số điểm tương đồng, khác biệt (nếu có) giữa:

a. Hoàn cảnh, mục đích sáng tác Truyện Lục Vân Tiên và các tác phẩm khác của ông như Chạy giặc, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc,...

b. Tình cảm, cảm xúc của tác giả khi kể lại hành động Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga trong Truyện Lục Vân Tiên và khi nhắc đến “trang dẹp loạn” trong bài thơ Chạy giặc (xem thêm Ngữ văn 8, tập hai, bộ sách Chân trời sáng tạo).

Hướng dẫn giải:

a. Cả ba tác phẩm đều được sáng tác trong thế kỉ XIX, tuy nhiên Chạy giặc, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, được sáng tác trong thời kì đất nước bị thực dân Pháp xâm lược

b. Tình cảm, cảm xúc của tác giả khi kể lại hành động Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga trong Truyện Lục Vân Tiên: hào hùng, ca ngợi

Tình cảm, cảm xúc của tác giả khi nhắc đến “trang dẹp loạn” trong bài thơ Chạy giặc: phê phán

2. Tác giả - Tác phẩm Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga

2.1 Tác giả

- Nguyễn Đình Chiểu (1822 - 1888), tục gọi là Đồ Chiểu, sinh tại quê mẹ ở làng Tân Thới, tỉnh Gia Định (nay thuộc Thành phố Hồ Chí Minh), quê cha ở xã Bồ Điền, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế.

- Ông thi đỗ tú tài năm 21 tuổi (1843), nhưng 6 năm sau (1849) ông bị mù.

- Sau đó, ông về Gia Định dạy học và bốc thuốc chữa bệnh cho nhân dân.

- Trong giai đoạn thực dân Pháp xâm lược Nam Kỳ, ông tích cực tham gia phong trào kháng chiến cùng các vị lãnh tụ như bàn bạc việc đánh giặc hay sáng tác văn học để khích lệ tinh thần nhân dân.

- Nguyễn Đình Chiểu là một nhà thơ lớn của dân tộc.

- Các tác phẩm của Nguyễn Đình Chiểu chủ yếu truyền bá đạo lý làm người và cổ vũ tinh thần yêu nước.

- Một số tác phẩm nổi tiếng: Truyện Lục Vân Tiên, Dương Từ - Hà Mậu, Chạy giặc, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, Thơ điếu Trương Định…

2.2 Tác phẩm

a. Hoàn cảnh sáng tác

- “Truyện Lục Vân Tiên” được sáng tác vào khoảng đầu những năm năm mươi của thế kỉ XIX.

- Truyện được lưu truyền rộng rãi dưới hình thức sinh hoạt văn hóa dân gian như “kể thơ”, “nói thơ Vân Tiên”, “hát Vân Tiên” ở Nam Kì và Nam Trung Kì.

b. Thể loại

- Truyện thơ Nôm.

- Có nhiều văn bản khác nhau, có khi thêm bớt cả trăm câu thơ nhưng văn bản thường dùng hiện nay có 2082 câu thơ.

c. Vị trí

Đoạn trích “Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga” nằm ở phần đầu của truyện.

d. Tóm tắt

- Truyện Lục Vân Tiên

Lục Vân Tiên quê ở quận Đông Thành, bề ngoài khôi ngô tuấn tú lại có tài văn võ. Khi nghe tin triều đình mở khoa thi, Vân Tiên liền từ giã thầy xuống núi để tranh tài. Trên đường trở về nhà thăm mẹ, chàng một mình đánh tan bọn cướp do Phong Lai cầm đầu, cứu được Kiều Nguyệt Nga. Mến mộ tài năng cũng như cảm tạ ân đức, Kiều Nguyệt Nga nguyện gắn bó suốt đời với Vân Tiên. Từ biệt Nguyệt Nga, chàng tiếp tục hành trình, gặp gỡ và kết bạn với Hớn Minh - một sĩ tử khác.

Sau khi về thăm cha mẹ, Vân Tiên cùng tiểu đồng của mình lên đường đi thi. Chàng ghé thăm Võ Công - người đã hứa gả con gái là Võ Thể Loan cho chàng. Sau đó, Vân Tiên có thêm người bạn đồng hành là Vương Tử Trực. Trên đường tới kinh đô lại gặp Trịnh Hâm, Bùi Kiệm. Thấy Vân Tiên có tài nên cả hai đem lòng đố kỵ. Vân Tiên nghe tin mẹ mất, chưa kịp vào thi đã bỏ về chịu tang. Dọc đường, chàng bị đau mắt nặng rồi bị mù cả hai mắt, lại bị Trịnh Hâm lừa đẩy xuống sông. Có sự giúp đỡ của giao long và được gia đình Ngư ông cứu nên thoát chết. Sau đó, chàng bị cha con Võ Công hãm hại. Được Du và ông Tiều cứu ra, chàng gặp lại Hớn Minh và được bạn đón về nương náu ở nơi am vắng. Khoa thi năm đó Vương Tử Trực đỗ thủ khoa, trở lại nhà họ Võ hỏi thăm tin tức Vân Tiên. Võ Công muốn gả con gái nhưng bị Trực cự tuyệt. Võ Công hổ thẹn mà ốm chết.

Kiều Nguyệt Nga vì nghe tin đồn Lục Vân Tiên đã chết nên lập lời thề thủ tiết suốt đời. Thái sư đương triều muốn hỏi nàng cho con trai không được, vô cùng tức giận liền tâu vua bắt Kiều Nguyệt Nga đi cống cho quân giặc Ô Qua. Thuyền đi tới biên giới, nàng liền ôm hình Vân Tiên rồi nhảy xuống sông tử tự. Phật Bà Quan Âm đưa nàng vào vườn hoa nhà họ Bùi. Bùi Công nhận nàng làm con nuôi nhưng trớ trêu thay Bùi Kiệm lại đòi lấy nàng làm vợ. Nàng liền tìm cách trốn khỏi nhà họ Bùi.

Lục Vân Tiên được tiên cho thuốc, mắt sáng trở lại rồi trở về nhà thăm cha, đến viếng mộ mẹ và thăm cha Kiều Nguyệt Nga. Khoa thi năm ấy, chàng dự thi và đỗ Trạng nguyên, được cử đi dẹp giặc Ô Qua. Đánh tan quân giặc, nhưng Lục Vân Tiên lạc vào rừng và gặp lại Kiều Nguyệt Nga. Chàng về triều tâu lại sự tình với vua. Kẻ gian bị trừng trị, người nhân nghĩa được đền đáp. Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga được đoàn tụ.

- Tóm tắt đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga

Lục Vân Tiên quê ở quận Đông Thành, bề ngoài khôi ngô tuấn tú lại có tài văn võ. Khi nghe tin triều đình mở khoa thi, Vân Tiên liền từ giã thầy xuống núi để tranh tài. Trên đường trở về nhà thăm mẹ, chàng một mình đánh tan bọn cướp do Phong Lai cầm đầu, cứu được Kiều Nguyệt Nga.

e. Bố cục

Gồm 2 phần:

• Phần 1: Từ đầu đến “Bị Tiên một gậy thác rày thân vong”. Lục Vân Tiên đánh bọn cướp.
• Phần 2. Còn lại. Lục Vân Tiên cứu được Kiều Nguyệt Nga và cuộc trò chuyện của cả hai.

g. Tổng kết

- Nội dung:

Đoạn trích “Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga” đã thể hiện khát vọng hành đạo giúp đời của tác giả và khắc họa những phẩm chất tốt đẹp của hai nhân vật: Lục Vân Tiên tài ba dũng cảm, trọng nghĩa khí; Kiều Nguyệt Nga hiền hậu nết na, ân tình.

- Nghệ thuật

• Vận dụng thể thơ dân gian
• Ngôn ngữ bình dân, giản dị và gần gũi trong đời sống hàng ngày của người Nam Bộ.
• Kiểu kết cấu truyền thống anh hùng cứu mĩ nhân