Tổng kết: Nghĩa tường minh là phần thông báo được diễn ra trực tiếp bằng từ ngữ trong câu. Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.

II. Luyện tập

Câu 1. Đọc lại đoạn trích đã dẫn ở đoạn I và cho biết:

a. Câu nào cho thấy họa sĩ cũng chưa muốn chia tay anh thanh niên? Từ ngữ nào giúp em nhận ra điều ấy?

b. Tìm những từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái trong câu cuối đoạn văn. Thái độ ấy giúp em đoán ra điều gì liên quan đến chiếc mùi soa?

Gợi ý:

Câu cho thấy họa sĩ cũng chưa muốn chia tay anh thanh niên: Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy.
Từ ngữ giúp em nhận ra điều ấy: tặc lưỡi.

Những từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái trong câu cuối đoạn văn: mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn, vội vã quay đi.
Thái độ ấy giúp em đoán ra cô kĩ sư đang bối rối, ngượng ngùng. Cô đã kín đáo để lại chiếc khăn mùi soa làm kỉ vật cho anh thanh niên, nhưng anh lại không hiểu được điều đó.

Câu 2. Hãy cho biết hàm ý của câu in đậm trong đoạn trích sau:

Bác lái xe dắt anh ta lại chỗ nhà hội họa và cô gái:

- Đây, tôi xin giới thiệu với anh một họa sĩ lão thành nhé. Và cô đây là kĩ sư nông nghiệp. Anh đưa khách về nhà đi. Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá . Anh hãy đưa ra cái món chè pha nước mưa thơm như nước hoa của Yên Sơn nhà anh.

(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)

Gợi ý:

Hàm ý của câu nói: Ông họa sĩ rất thích uống nước chè, nhưng do khởi hành sớm nên chưa kịp thưởng thức.

Câu 3. Tìm câu chứa hàm ý trong đoạn trích sau và cho biết nội dung của hàm ý:

Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa bếp dọa đánh, nó phải gọi nhưng lại nói trổng:

- Vô ăn cơm!

Anh Sáu vẫn ngồi im, giả vờ không nghe, chờ nó gọi "Ba vô ăn cơm". Con bé cứ đứng trong bếp nói vọng ra:

- Cơm chín rồi!

Anh cũng không quay lại.

(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)

Câu chứa hàm ý: Cơm chín rồi!
Nội dung hàm ý: Bé Thu muốn ông Sáu hãy vào ăn cơm.

Câu 4. Đọc các đoạn trích trong SGK (trích từ truyện ngắn Làng của Kim Lân), cho biết những câu in đậm có phải là câu chứa hàm ý không. Vì sao?

a. Có người hỏi:

- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?..

- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!

Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:

- Hà, nắng gớm, về nào…

Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.

- Này, thầy nó ạ.

Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì.

- Thầy nó ngủ rồi à?

- Gì?

Ông lão khẽ nhúc nhích.

- Tôi thấy người ta đồn…

Ông lão gắt lên:

- Biết rồi!

Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt.

Gợi ý:

Những câu in đậm ở đây không chứa hàm ý: Câu in đậm thứ nhất là câu nói lảng (nói sang chuyện khác tránh đề tài đang bàn, còn gọi là “đánh trống lảng”). Câu in đậm thứ hai là câu nói dở dang.

Chia sẻ bởi: