Phân tích bài thơ Mưa Xuân của Nguyễn Bính Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm thơ lớp 10

Phân tích bài thơ Mưa xuân của Nguyễn Bính mang đến bài văn mẫu cực hay, ấn tượng nhất. Qua đó giúp các em có thể tham khảo để nâng cao kỹ năng viết văn bản nghị luận về một tác phẩm thơ hay.

Mưa xuân của Nguyễn Bính nằm trong tập Lỡ bước sang sang (1940) đã cho chúng ta thấy được phong cách nghệ thuật đặc trưng này của nhà thơ. Để hiểu rõ hơn về bài thơ mời các bạn cùng theo dõi bài văn mẫu phân tích Mưa xuân trong bài viết dưới đây. Ngoài ra các bạn xem thêm bài văn mẫu: phân tích bài thơ Biển của Xuân Diệu, phân tích bài thơ Vịnh năm canh, phân tích bài thơ Chỉ có thể là mẹ của Đặng Minh Mai.

Phân tích Mưa xuân của Nguyễn Bính

Nếu phải tìm bản nhạc hay nhất, có lẽ tôi sẽ chọn văn chương. Bởi chỉ khi đến với văn chương, người nghệ sĩ mới được tự do để trái tim dẫn dắt, được thể hiện quan niệm của chính mình và rồi mang đến cho người đọc biết bao giai điệu cảm xúc với nhiều cung bậc. Và nhà thơ đã để tác phẩm “ Mưa xuân” của mình là nốt ngân đầy sáng tạo trong bản hòa tấu của văn học Việt Nam. Bài thơ là một sáng tạo độc đáo về nội dung và nghệ thuật.

Nguyễn Bính sinh ra trong một gia đình nhà Nho nghèo, mồ côi cha mẹ sớm. Nguyễn Bính là một người thông minh, nhạy cảm với thời đại đầy biến động. Ông làm thơ từ rất sớm với nhiều thể loại khác nhau: thơ, truyện thơ, chèo,.. Thơ ông mang đậm chất quê, hồn quê. Bài thơ "Mùa xuân” là đứa con tinh thần đậm chất giản dị, thanh bình của làng quê Việt Nam như chính tâm hồn của nhà thơ Nguyễn Bính vậy! Bài thơ ca ngợi vẻ đẹp của cảnh vật thiên nhiên, đất trời trong một chiều mưa xuân. Tác giả miêu tả sự sống bừng tỉnh, sinh sôi nảy nở của muôn loài qua một buổi mưa xuân.

Câu chuyện Mưa Xuân được thi sĩ mở đầu không phải là cảnh đẹp xuân, không phải tiết trời xuân mà là hình ảnh "em”:

“Em là con gái trong khung cửi
Dệt lụa quanh năm với mẹ già.
Lòng trẻ còn như vuông lụa trắng
Mẹ già chưa bán chợ làng xa”

Nhân vật trữ tình "em” hiện lên là một thiếu nữ làm nghề dệt lụa. Người con gái ấy quanh năm dệt lụa với mẹ già. Chắc hẳn đây là một cô gái đẹp, tấm lòng cô trong sáng, thuần khiết, được tác giả so sánh như một “vuông lụa trắng”. Em vẫn còn trẻ nên chưa được mẹ già “gả bán”. Cách nói so sánh giản dị, giàu tính tượng hình mà cũng đầy tinh tế. Cô gái trẻ này chính là mẫu người thiếu nữ thôn quê trong trắng, thuần khiết, nét đẹp giản dị thường xuất hiện trong thơ Nguyễn Bính.

Nhà thơ Nguyễn Bính rất hay và rất tài tình cảm nhận những cơn mưa xuân:

“Bữa ấy mưa xuân phơi phới bay
Hoa xoan lớp lớp rụng vơi đầy
Hội chèo làng Đặng đi ngang ng
Mẹ bảo: “Thôn Đoài hát tối nay”

Mưa xuân thường mang đến cảm giác nhẹ nhàng, êm ái như gieo vào lòng người biết bao nỗi niềm xao xuyến. Hình ảnh "mưa xuân”, "hoa xoan”, “ hội chèo” đều là những hình ảnh quen thuộc của mùa xuân. Từ láy "phơi phới” diễn tả niềm vui, làm khổ thơ sống động hơn, thổi hồn vào nhân vật "em”. Dường như không phải đất trời, thiên nhiên “phơi phới” mà chính là lòng "em” đang "phơi phới” cùng sắc xuân. Hình ảnh cô thiếu nữ ngồi khung cửi dệt vải nay đã ngập trong sắc xuân, trong hội chèo, hay đang mong ngóng người bạn trai của mình. Phải chăng, "em” đã biết yêu?

“Lòng thấy giăng tơ một mối tình
Em dừng thoi lại giữa tay xinh
Hình như hai má em bừng đỏ
Cỏ lẽ là em nghĩ đến anh…”

Nhà thơ Nguyễn Bính diễn tả tâm trạng bồi hồi có chút e thẹn của cô gái khi nghĩ đến chàng. Em ngừng thoi lại là bởi lòng đã giăng tơ một mối tình. Mối tình chớm nở làm em xao xuyến,"hai má bừng đỏ”. Đó là nét đáng yêu đáng quý của người con gái khi mới biết yêu. Người con gái không lúc nào ngừng nhớ về anh, nghĩ về anh "Cả trong mơ còn nhớ”. Bởi vậy, ngày hội chèo đến, “em xin phép mẹ vội vàng đi”

Nhà thơ Xuân Diệu đã từng nói:

"Làm sao sống được mà không yêu,
Không nhớ, không thương một kẻ nào?”

Quả thật, tình yêu làm cho con người ta không còn e ấp, rụt rè mà chủ động, mạnh mẽ hơn. Người con gái ấy đi tìm người mình yêu:

“Thôn Đoài vào đám hát thâu đêm
Em mải tìm anh chả thiết xem
Chắc hẳn đêm nay dường cửi lạnh
Thoi ngà nằm nhớ ngón tay em”

"Em” lặn lội sang thôn Đoài nhưng không hề có ý xem hội mà tâm trí của cô chỉ hướng đến người thương trong lòng, cô mải miết đi tìm anh trong vô thức. Nhà thơ đã sử dụng biện pháp nhân hóa thật khéo léo trong hai câu cuối. Mọi khi cô luôn gắn bó với khung cửi và thoi ngà nhưng hôm nay cô đã bỏ mặc tất cả để đi tìm chàng, đi tìm hạnh phúc của đời mình. Thế nhưng, cô gái chờ mãi đâu có thấy chàng trai tới:

“Chờ mãi anh sang chả sang
Thế mà hôm nọ hát bên làng
Năm tao bảy tuyết anh hò hẹn
Để cả mùa xuân cũng nhỡ nhàng”

Câu thơ như lời trách móc của người con gái. Tiếp nối mạch cảm xúc, tâm trạng bối rối yêu thương, nhớ nhung da diết nay đã trở thành nỗi nhớ của riêng "em”

“Mình em lầm lụi trên đường về
Có ngắn gì đâu một dải đê,
Áo em che đầu mưa nặng hạt.
Lạnh lùng thêm tủi với canh khuya”

Nếu như ở những khổ thơ trước, mưa xuân mang lại cho người đọc cảm giác phơi phới, tràn ngập sức sống thì đến khổ thơ này, mưa xuân làm cho lòng người xao xuyến, bồi hồi, nhớ thương. Bốn câu thơ ngắn gọn nhưng đã diễn tả hết nỗi buồn tủi của em qua các từ "mình em, lầm lụi, áo em, lạnh lùng, tủi, canh khuya”. Khoảng cách giữa nhân vật trữ tình “ em” và "anh” cũng dường như xa cách dần, không phải "một thôi đê” nữa mà nó dài "một dải đê”. Người con gái ấy càng yêu, càng thương bao nhiêu thì càng thất vọng bấy nhiêu. “Hoa xoan đã nát dưới chân giày” như diễn tả nỗi lòng buồn đau của cô gái. Hội đã tan, mùa xuân đã cạn ngày. Em đâu còn cơ hội để gặp anh lần nữa.

Thế nhưng, nhân vật trữ tình "em” vẫn luôn tin tưởng vào tình yêu lứa đôi, vẫn mong một ngày nào đó em sẽ gặp anh:

“ Anh ạ! Mùa xuân đã cạn ngày
Bao giờ em mới gặp anh đây
Bao giờ chèo Đặng đi ngang ngõ
Để mẹ em rằng hát tối nay”

Hai chữ "anh ạ!” vang lên như một lời gọi tha thiết. Em luôn hi vọng mùa xuân tới có thể gặp được anh. Điệp ngữ "bao giờ” lặp đi lặp lại trong khổ thơ, nó như một sự ngóng trông, mong mỏi của cô gái trong sự chờ đợi vô vọng. Bao giờ là không biết đến khi nào mới có thể gặp lại anh. Thời gian ngoằng ngoẵng, nỗi nhớ vô tận.

Bằng một hồn thơ chân chất, bình dị, nhà thơ Nguyễn Bính đã khắc họa bức tranh quê hương và tình cảm người con gái thật sinh động. Hình ảnh cô thiếu nữ mới lớn hiện lên với một tình yêu thuần khiết trong sáng và một niềm tin mãnh liệt vào tình yêu lứa đôi. Bài thơ “Mưa xuân” đã diễn tả trọn vẹn cảm xúc của "em”.