Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao hứng thú học môn Tin học 6 cho học sinh thông qua hoạt động khởi động Sáng kiến kinh nghiệm lớp 6

Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao hứng thú học môn Tin học 6 cho học sinh thông qua hoạt động khởi động gồm 28 trang, giúp quý thầy cô tham khảo, dễ dàng hoàn thiện bản sáng kiến kinh nghiệm cho riêng mình thật chỉn chu.

Hoạt động khởi động đầu giờ giữ vai trò quan trọng trong việc khơi gợi sự tò mò, tư duy sáng tạo và tinh thần chủ động tham gia vào bài học của học sinh. Nhờ những hoạt động này, các em có cơ hội ôn tập kiến thức đã học và liên kết một cách tự nhiên với nội dung mới. Qua đó, học sinh hình thành thái độ học tập tích cực, yêu thích môn học và phát triển các năng lực công nghệ, tư duy logic cần thiết trong thời đại số. Vậy sau đây là mẫu SKKN Nâng cao hứng thú học môn Tin học 6 cho học sinh thông qua hoạt động khởi động, mời các bạn cùng theo dõi. 

SKKN: Nâng cao hứng thú học môn Tin học 6 cho học sinh thông qua hoạt động khởi động

ĐỀ TÀI:

“NÂNG CAO HỨNG THÚ HỌC MÔN TIN HỌC 6 CHO HỌC SINH THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG”

I. Đặt vấn đề

1. Tính cấp thiết phải tiến hành sáng kiến:

Triển khai, thực hiện thắng lợi Nghị quyết 29/NQ-TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, trong những năm gần đây các nhà trường phổ thông đã tổ chức nhiều hoạt động đổi mới. Trong đó, trọng tâm là đổi mới về dạy học và các hoạt động giáo dục. Đổi mới căn bản từ dạy học trang bị kiến thức sang dạy học phát triển năng lực để phù hợp với yêu cầu thực tiễn và xu thế hội nhập. Song song với việc dạy là quá trình kiểm tra đánh giá cũng thay đổi từ lối kiểm tra nặng về nhớ, thuộc sang lối kiểm tra đánh giá năng lực vận dụng kiến thức giải quyết vấn đề, coi trọng cả kiểm tra đánh giá kết quả học tập với kiểm tra, đánh giá trong quá trình học tập để có tác động kịp thời nhằm nâng cao chất lượng của dạy học và giáo dục. Vì thế, việc dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học là hết sức cần thiết, trong đó có bộ môn Tin học THCS. Mục tiêu cơ bản của ngành giáo dục và đào tạo Việt Nam hiện nay là không ngừng đổi mới phương pháp giảng dạy và nâng cao chất lượng giáo dục ở tất cả các cấp học mà trong đó cấp Trung học cơ sở là không thể thiếu. Để làm được điều này đòi hỏi đội ngũ giáo viên nhà trường ở tất cả các bộ môn cần thể hiện tinh thần trách nhiệm, tích cực trong mọi lĩnh vực để hoàn thành tốt sứ mệnh của ngành đã đề ra.

Trong các môn học, Tin học là môn học không thể thiếu trong nhà trường phổ thông. Chính vì vậy, đổi mới phương pháp giảng dạy bộ môn Tin học trong nhà trường đặt lên vai đội ngũ thầy cô giáo giảng dạy Tin học là nghĩa vụ cao cả để hoàn thành các chỉ tiêu và hiệu quả đào tạo của nhà trường đặc biệt là bậc học Trung học cơ sở. Việc giảng dạy Tin học trong nhà trường phổ thông ở Việt Nam nhiều năm nay đã xem môn Tin học là môn học không thể thiếu, bậc học Trung học cơ sở lại rất cần thiết đối với lứa tuổi phát triển về tư duy, về tâm sinh lý. Trong đó, môn Tin học được triển khai thực hiện ở tất cả các khối 6, 7, 8, 9. Học sinh được tiếp cận nhiều trên các phương tiện hiện đại, hệ thống phòng máy với các thiết bị máy tính có cấu hình tương đối cao, hệ thống mạng cáp quang tương đối mạnh để đảm bảo phục vụ tốt nhu cầu học tập và tra cứu bộ môn Tin học của học sinh trong nhà trường. Trong các khối lớp học thì Tin học lớp 6 là năm đầu tiên học chương trình giáo dục phổ thông 2018, môn học được vào là học chính thức.

Như Khổng Tử đã từng nói “Biết mà học, không bằng thích mà học, thích mà học không bằng vui mà học”. Và định hướng cơ bản thiết thực đối với mỗi giáo viên, cũng là yếu tố quyết định hiệu quả của một giờ dạy, đó là: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm từng lớp học, môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh” (Điều 24, Luật giáo dục).

Từ nội dung của câu nói và thực tế giảng dạy, ta thấy niềm vui và sự ham thích sẽ là một động lực lớn giúp học sinh vượt qua khó khăn để vươn lên trong học tập.

Thật vậy, tâm lý của học sinh là hào hứng với cái mới, thích sự sáng tạo và thi đua lẫn nhau. Để kích thích sự sáng tạo, trí tò mò của học sinh và giúp cho học sinh tham gia nhiệt tình vào lớp học thì hoạt động khởi động là một hoạt động cần thiết và mang lại hiệu quả dạy học. Như là mỗi bài văn đều kết cấu từ ba phần, nếu phần mở bài suôn sẻ, cuốn hút thì mức độ thành công đã đạt 40%. Khâu dẫn nhập chỉ là khâu nhỏ, không nằm trong trọng tâm bài dạy, nhưng lại ở vào vị trí mở đầu, có tác dụng đặt nền móng và gắn bó xuyên suốt với các hoạt động còn lại. Hoạt động khởi động chỉ diễn ra trong khoảng 5 phút trước khi vào bài mới nhưng nó có vai trò như trải nệm để dẫn dắt học sinh nhận thức nội dung bài học mới một cách hứng thú, say mê. Đồng thời cũng là quá trình then chốt thúc đẩy tính tích cực ở học sinh. Vậy nên, người dạy không thể bỏ qua hoạt động này. Nhưng trong thực tế khởi động vào bài học chưa được coi trọng, còn nhàm chán, qua loa, chưa có sự quan tâm đầu tư đúng mức trong mỗi tiết dạy, chưa đảm bảo được tiến trình dạy học “đầu xuôi đuôi lọt”. Học sinh chưa có tâm thế tốt, chưa sẵn sàng cho một bài học mới.

Một số giáo viên còn lạm dụng hoạt động này. Chẳng hạn như tổ chức trò chơi, hát múa mà không ăn nhập với bài học hoặc chỉ là để “vào bài” với cái tên bài học mà ai cũng biết. Chưa coi hoạt động khởi động là một hoạt động học tập, chưa cho các em suy nghĩ, bày tỏ ý kiến của mình. Có giáo viên còn cố gắng giảng giải, chốt kiến thức ở ngay hoạt động này.

2. Mục tiêu của đề tài sáng kiến kinh nghiệm.
Xuất phát từ những lí do mang tính thiết thực đó, trong phạm vi của một sáng kiến tôi xin đề cập đến “Nâng cao hứng thú học môn tin học 6 cho học sinh thông qua hoạt động khởi động” mà tôi đã tiến hành nghiên cứu và áp dụng vào thực tế dạy học.

3. Thời gian, đối tượng, phạm vi nghiên cứu.

* Thời gian: Năm học 20... - 20... (9/20... - 5/20...)

* Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: Học sinh khối 6 trường THCS .......... - .......... - ...........

II. Nội dung của sáng kiến:

1. Hiện trạng của vấn đề:

1.1. Phân tích, đánh giá thực trạng vấn đề:

Để tổ chức hoạt động khởi động đạt được mục đích là kích thích tính tò mò và định hướng hoạt động của học sinh trước khi hình thành kiến thức mới thì người giáo viên có thể thực hiện bằng nhiều cách khác nhau như kể chuyện, xây dựng tình huống có vấn đề, nêu câu hỏi có vấn đề, hoạt động trải nghiệm, quan sát,… Tuy nhiên thời gian lên lớp chỉ gói gọn trong vòng 45 phút nên giáo viên chỉ giành khoảng 5 phút để dẫn vào bài mới. Vậy nên, yêu cầu của hoạt động khởi động là cần ngắn gọn, khái quát cao, lấy ít dẫn nhiều chứ không dài dòng, vòng vo. Từ đó tạo cho học sinh cảm giác dễ hiểu, hứng thú, hứa hẹn một tiết dạy hấp dẫn, hiệu quả. Dù có dưới bất kì hình thức nào thì giáo viên vẫn phải dùng câu hỏi để kết nối học sinh tham gia vào hoạt động học.

Bằng các câu hỏi liên quan đến bài học, giáo viên giúp học sinh tự thể hiện những thắc mắc, nhu cầu cần tìm hiểu về một vấn đề/nhiệm vụ chuẩn bị được học hay muốn đào sâu hoặc tìm cách lí giải cho mình một vấn đề chưa thấu đáo nào đó… Giáo viên cần dự kiến hoạt động của học sinh, tức là học sinh sẽ làm gì, trả lời câu hỏi như thế nào, sẽ có những thắc mắc gì?. Việc này đòi hỏi giáo viên cần có sự chuẩn bị bài giảng phần khởi động cụ thể, không được máy móc, khô khan mà phải linh động, kết hợp nhiều biện pháp sinh động, nhiều ý tưởng sáng tạo.

1.2. Các tồn tại, hạn chế:

* Về phía giáo viên.

Rất nhiều giáo viên trong quá trình dạy học thường không tổ chức hoạt động khởi động vì nhiều lí do: Lo lắng vì thời gian không đủ cho kiến thức bài dạy, không biết tổ chức như thế nào, sợ hoạt động gây ồn ảnh hưởng lớp học khác...Vì vậy, trong quá trình dạy, dù rất cố gắng, nhiều giáo viên cũng không thể lôi kéo sự tập trung của học sinh, hiệu quả giờ học bị giảm sút.

* Về phía học sinh.

Trong một lớp học khả năng tiếp thu của mỗi em học sinh là khác nhau cho nên hứng thú của mỗi em trong mỗi giờ học cũng sẽ khác. Có học sinh hào hứng đón nhận giờ Tin học. Các em tìm thấy ở đây những cảm xúc thẩm mỹ, những bài học cuộc sống giúp các em trưởng thành, hoặc các em cảm thấy nhẹ nhõm, thoải mái hơn so với những tiết học tự nhiên khác. Bên cạnh đó vẫn còn rất nhiều học sinh có thói quen thụ động trong học tập. Các em không thích học, không đọc sách, không quan tâm nhiều đến hành trình tự khám phá mà cơ bản là ghi chép và dựa vào các tài liệu có sẵn để làm bài kiểm tra. Nhiều học sinh còn có biểu hiện uể oải, mệt mỏi trong giờ học. Thói quen lười vận động, lười tư duy, học tập hời hợt, không hứng thú đã ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả học tập.

1.3. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế:

Nguyên nhân của vấn đề này không chỉ bởi chủ quan các em mà phần lớn do GV chưa chú tâm trong việc tổ chức hoạt động khởi động tạo tâm thế, đặt ra những tình huống có vấn đề để đưa học sinh vào thế chủ động tiếp nhận bài học, hứng thú tham gia các hoạt động học tập.

Khi tiến hành khảo sát sự say mê, hứng thú của học sinh trong giờ Tin học ở lớp 6A3, 6A4 đã cho ra kết quả sau:

1.1. Phân tích, đánh giá và chỉ ra tính cấp thiết cần tạo ra sáng kiến:

Khởi động là hoạt động đầu tiên, hoạt động này nhằm giúp học sinh huy động những kiến thức, kĩ năng, kinh nghiệm của bản thân về các vấn đề có nội dung liên quan đến bài học mới. Hoạt động khởi động sẽ kích thích tính tò mò, sự hứng thú, tâm thế của học sinh ngay từ đầu tiết học. Hoạt động khởi động thường được tổ chức thông qua hoạt động cá nhân hoặc hoạt động nhóm sẽ kích thích sự sáng tạo, giúp học sinh hình thành năng lực hợp tác, tinh thần học hỏi, giúp đỡ nhau khi thưc hiện nhiệm vụ. Chuẩn bị phần khởi động như thế nào cho hiệu quả phải dựa vào nội dung bài, đối tượng học sinh và cả điều kiện của giáo viên.

Từ nhiều năm nay, phương pháp dạy học Tin học đã rất chú ý đến khâu tạo tâm thế học Tin học cho học sinh. Một trong những mục đích của giờ Tin là làm sao gây được hứng thú học tập cho học sinh. Nhưng việc tiếp thu kiến thức, đặc biệt là kiến thức Tin học, lại không thể mang tính ép buộc. Nó chỉ thực sự hiệu quả khi bắt nguồn từ sự tự nguyện hay có cảm giác thích thú. Thiết nghĩ, trong cuộc sống hay trong dạy – học, bước khởi đầu luôn là bước tạo nền tảng, tâm thế. Nền tảng vững, tâm thế tốt thì các hoạt động phía sau mới hiệu quả. Và ngược lại, nếu khởi đầu không tốt thì các hoạt động khác cũng vô cùng khó khăn.

Hoạt động khởi động dù chỉ là một khâu nhỏ, không nằm trong trọng tâm kiến thức cần đạt nhưng nó có tác dụng tạo tâm thế thoải mái, nhẹ nhàng, hưng phấn cho học sinh vào đầu giờ học. Điều đó có nghĩa là nó sẽ ảnh hưởng lớn đến toàn bộ bài dạy. Vậy nên nếu vì nó chỉ là khâu nhỏ mà bỏ qua thì là một sai lầm lớn. Hơn nữa xét từ góc độ tâm lý lứa tuổi và khả năng tiếp thu kiến thức của học sinh ở giai đoạn lứa tuổi này có thể thấy rằng nhu cầu tìm hiểu, phát triển tư duy kiến thức, kỹ năng, cảm xúc thẩm mỹ là rất lớn.

2. Giải pháp thực hiện sáng kiến để giải quyết vấn đề:

2.1 Một số hình thức tổ chức hoạt động khởi động.

2.1.1 Xác định mục tiêu khởi động.

Việc thay đổi hình thức khởi động từ việc chỉ dùng một vài câu để dẫn dắt vào bài thay bằng việc tổ chức khởi động thành một hoạt động để học sinh được tham gia trực tiếp gải quyết vấn đề khởi động. Hoạt động khởi động phải xác định rõ mục tiêu cần đạt, phương pháp và kỹ thuật tổ chức, phương tiện cần dùng, chuyển giao nhiệm vụ cho học sinh một cách rõ ràng. Nhiệm vụ khi chuyển giao cho học sinh trong hoạt động khởi động cần kiểm kê lại kiến thức của học sinh (xem học sinh đã có được kiến thức gì liên quan đến bài học), tạo hứng thú cho học sinh, tạo ra tình huống có vấn đề để dẫn dắt HS vào phần hình thành kiến thức mới.

...

Tải file tài liệu để xem thêm SKKN Nâng cao hứng thú học môn Tin học 6 cho học sinh thông qua hoạt động khởi động.