Soạn bài Thiên Trường vãn vọng Kết nối tri thức Ngữ văn lớp 8 trang 43 sách Kết nối tri thức tập 1

Bài thơ Thiên Trường vãn vọng (Ngắm cảnh Thiên Trường trong buổi chiều tà) được tìm hiểu trong chương trình học môn Ngữ văn lớp 8.

Download.vn sẽ cung cấp tài liệu Soạn văn 8: Thiên Trường vãn vọng. Các bạn học sinh hãy cùng tham khảo để có thêm những kiến thức hữu ích ngay sau đây. 

1. Soạn bài Thiên Trường vãn vọng siêu ngắn

Trả lời câu hỏi

Câu 1. Hãy xác định thể thơ của bài Thiên Trường vãn vọng và cho biết em dựa vào các yếu tố nào để nhận biết thể thơ đó.

Hướng dẫn giải:

- Thể thơ: thất ngôn tứ tuyệt

- Yếu tố:

• Bốn câu, mỗi câu bảy chữ.
• Các câu 1, 2, 4 hiệp vần với nhau
• Luật trắc.

Câu 2. Cảnh vật ở hai câu thơ đầu được tái hiện vào khoảng thời gian nào? Chỉ ra mối liên hệ giữa thời gian và các hình ảnh được miêu tả.

Hướng dẫn giải:

• Thời gian: buổi chiều tà
• Mối liên hệ: sương khói mờ ảo bao trùm làng quê, vạn vật trở về nghỉ ngơi.

Câu 3. Những hình ảnh ở hai câu thơ cuối đã gợi lên một bức tranh cuộc sống như thế nào?

Hướng dẫn giải:

Những hình ảnh: yên bình, giản dị

Câu 4. Bài thơ tái hiện cảnh vật và cuộc sống con người trong nhiều khoảng không gian. Em hãy chỉ ra những khoảng không gian đó theo trình tự được miêu tả trong bài thơ.

Hướng dẫn giải:

• Không gian thôn xóm:
• Không gian cánh đồng

Câu 5. Theo em qua bức tranh thiên nhiên và cuộc sống được tái hiện trong bài thơ, tác giả đã bộc lộ cảm xúc, tâm trạng gì?

Hướng dẫn giải:

Tác giả thể hiện tình cảm yêu mến và gắn bó sâu sắc với quê hương.

Câu 6. Câu kết trong bài thơ tứ tuyệt Đường luật thường để lại dư âm. Hãy cho biết câu kết trong Thiên Trường vãn vọng có thể gợi cho em những cảm xúc, suy nghĩ gì.

Hướng dẫn giải:

- Vẻ đẹp của cuộc sống thanh bình: làng quê thanh bình

- Vẻ đẹp của tâm hồn tác giả: yêu thiên nhiên, quê hương

Câu 7. Tác giả Thiên Trường vãn vọng còn là một vị vua. Điều đó gợi cho em những suy nghĩ gì khi đọc bài thơ?

Hướng dẫn giải:

Nhà vua thường gắn với chốn hoàng cung sa hoa và lộng lẫy nhưng đọc bài thơ thấy được nhà thơ là một người gắn bó với yêu thiên nhiên, trân trọng quê hương.

Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (khoảng 7 - 9 câu) trình bày cảm nhận của em về nhan đề hoặc một hình ảnh đặc sắc trong bài thơ Thiên Trường vãn vọng.

Hướng dẫn giải:

- Nhan đề ngắn gọn, giàu ý nghĩa

- Hình ảnh: mục đồng thổi sáo, đôi cò trắng hạ xuống cánh đồng,...

2. Sơ đồ tư duy Thiên Trường vãn vọng

3. Soạn bài Thiên Trường vãn vọng chi tiết

3.1 Trước khi đọc

Em có thích ngắm cảnh hoàng hôn không? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

• Ý kiến cá nhân: Có/Không
• Nguyên nhân: Cảnh hoàng hôn tuyệt đẹp, lãng mạn…

3.2 Sau khi đọc

Trả lời câu hỏi

Câu 1. Hãy xác định thể thơ của bài Thiên Trường vãn vọng và cho biết em dựa vào các yếu tố nào để nhận biết thể thơ đó.

Hướng dẫn giải:

- Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.

- Yếu tố:

• Bài thơ có 4 câu, mỗi câu có 7 chữ.
• Cách gieo vần: Các câu 1, 2, 4 hiệp vần với nhau (yên, biên, điền)
• Bài thơ viết theo luật trắc.

Câu 2. Cảnh vật ở hai câu thơ đầu được tái hiện vào khoảng thời gian nào? Chỉ ra mối liên hệ giữa thời gian và các hình ảnh được miêu tả.

Hướng dẫn giải:

• Cảnh vật ở hai câu thơ đầu được tái hiện vào khoảng thời gian: buổi chiều tà - thời điểm kết thúc của một ngày.
• Mối liên hệ giữa thời gian và các hình ảnh được miêu tả: Làng quê được bao trùm bởi sương khói mờ ảo, vạn vật nghỉ ngơi.

Câu 3. Những hình ảnh ở hai câu thơ cuối đã gợi lên một bức tranh cuộc sống như thế nào?

Hướng dẫn giải:

Những hình ảnh ở hai câu thơ cuối đã gợi lên một bức tranh cuộc sống: Bức tranh thiên nhiên làng quê yên bình, giản dị nhưng vẫn có sự sống mà không đìu hiu, vắng vẻ.

Câu 4. Bài thơ tái hiện cảnh vật và cuộc sống con người trong nhiều khoảng không gian. Em hãy chỉ ra những khoảng không gian đó theo trình tự được miêu tả trong bài thơ.

Hướng dẫn giải:

• Không gian thôn xóm: Chìm vào màn sương khói chiều mờ ảo.
• Không gian cánh đồng: Mục đồng thổi sáo, đàn trâu trở về, cò liệng xuống cánh đồng.

Câu 5. Theo em qua bức tranh thiên nhiên và cuộc sống được tái hiện trong bài thơ, tác giả đã bộc lộ cảm xúc, tâm trạng gì?

Hướng dẫn giải:

Qua bức tranh thiên nhiên và bức tranh cuộc sống được tái hiện trong bài thơ, tác giả đang chìm đắm vào khung cảnh thiên nhiên của làng quê và nhớ về những kỉ niệm tuổi thơ, từ đó có thể thấy được tình yêu mến và gắn bó sâu sắc với quê hương.

Câu 6. Câu kết trong bài thơ tứ tuyệt Đường luật thường để lại dư âm. Hãy cho biết câu kết trong Thiên Trường vãn vọng có thể gợi cho em những cảm xúc, suy nghĩ gì.

Hướng dẫn giải:

- Vẻ đẹp của cuộc sống thanh bình: câu thơ gợi khung cảnh đồng quê thanh bình, mở ra liên tưởng về những mùa vụ ấm no, sự sống yên bình

- Vẻ đẹp của tâm hồn tác giả: tình yêu thương bao trùm vạn vật, trân trọng và nâng niu vẻ đẹp cuộc sống,...

Câu 7. Tác giả Thiên Trường vãn vọng còn là một vị vua. Điều đó gợi cho em những suy nghĩ gì khi đọc bài thơ?

Hướng dẫn giải:

Hình ảnh một vị vua thường gắn với chốn hoàng cung sa hoa và lộng lẫy, có kẻ hầu người hạ xung quanh. Nhưng không gian được miêu tả trong bài thơ lại mang vẻ giản dị, thanh bình của một làng quê. Có thể thấy được rằng, tác giả là một người yêu thiên nhiên, trân trọng quê hương.

Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (khoảng 7 - 9 câu) trình bày cảm nhận của em về nhan đề hoặc một hình ảnh đặc sắc trong bài thơ Thiên Trường vãn vọng.

Hướng dẫn giải:

Nhan đề “Thiên Trường vãn vọng” tuy ngắn gọn, nhưng giàu ý nghĩa. Dịch nghĩa ra có thể hiểu đơn giản như sau ngắm cảnh Thiên Trường trong buổi chiều tà. Để hiểu rõ nhan đề bài thơ cần đặt trong hoàn cảnh sáng tác. Trần Nhân Tông về thăm quê cũ ở Thiên Trường (thuộc tỉnh Nam Định ngày nay) và đã sáng tác ra bài thơ. Nhan đề gợi mở về thời gian, không gian được nhắc đến. Thời gian lúc này là buổi chiều là khoảng thời gian kết thúc của một ngày, khi mọi vật đều trở về để nghỉ ngơi. Còn không gian là ở phủ Thiên Trường - nơi quê hương của tác giả. Từ “vọng” đã miêu tả hành động của nhân vật trữ tình, đang phóng tầm mắt ra xa để ngắm nhìn khung cảnh thiên nhiên. Có thể thấy, tác giả đang chìm đắm vào khung cảnh thiên nhiên của làng quê và nhớ về những kỉ niệm tuổi thơ, từ đó có thể thấy được tình yêu mến và gắn bó sâu sắc với quê hương.

4. Tác giả - Tác phẩm Thiên Trường vãn vọng

4.1 Tác giả

- Trần Nhân Tông (1258 - 1308) tên thật là Trần Khâm, con trưởng của Trần Thánh Tông.

- Ông nổi tiếng là một vị vua yêu nước, anh hùng, nổi tiếng khoan hòa, nhân ái đã cùng vua cha lãnh đạo hai cuộc kháng chiến chống giặc Mông - Nguyên thắng lợi vẻ vang.

- Trần Nhân Tông theo đạo Phật, đến năm 1299 ông về tu ở chùa Yên Tử (thuộc tỉnh Quảng Ninh ngày nay) và trở thành vị tổ thứ nhất của dòng thiền Trúc Lâm Yên Tử.

- Trần Nhân Tông không chỉ là một vị vua mà còn là một nhà văn hóa, một nhà thơ tiêu biểu của thời Trần.

4.2 Tác phẩm

a. Hoàn cảnh sáng tác

Bài thơ "Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra" được sáng tác trong dịp Trần Nhân Tông về thăm quê cũ ở Thiên Trường (thuộc tỉnh Nam Định ngày nay).

b. Bố cục

Gồm 2 phần:

• Phần 1. Hai câu đầu. Cảnh sắc thiên nhiên ở phủ Thiên Trường.
• Phần 2. Hai câu sau. Sự hòa hợp giữa con người với thiên nhiên.

c. Nhan đề

Thiên Trường vãn vọng (Thiên Trường là một địa danh; vãn có nghĩa là chiều; vọng là nhìn, ngắm, trông ra) được dịch là ngắm cảnh Thiên Trường trong buổi chiều tà. Nhan đề của bài thơ ngắn gọn, nhưng đã khái quát được nội dung của toàn bài thơ. Bài thơ được sáng tác trong dịp Trần Nhân Tông về thăm quê cũ ở Thiên Trường (thuộc tỉnh Nam Định ngày nay). Thời gian lúc này là buổi chiều - đây là khoảng thời gian kết thúc của một ngày, vạn vật đều trở về nghỉ ngơi. Còn không gian là ở phủ Thiên Trường - nơi quê hương của tác giả. Từ “vọng” đã miêu tả hành động của nhân vật trữ tình, đang phóng tầm mắt ra xa để ngắm nhìn khung cảnh thiên nhiên. Như vậy, nhan đề tuy ngắn gọn nhưng đã khái quát được nội dung của bài thơ.