Soạn bài Lục Vân Tiên đánh cướp, cứu Kiều Nguyệt Nga Kết nối tri thức Ngữ văn lớp 9 trang 71 sách Kết nối tri thức tập 1

Tài liệu Soạn văn 9: Lục Vân Tiên đánh cướp, cứu Kiều Nguyệt Nga, sẽ cung cấp những kiến thức hữu ích về đoạn trích trên. 

Hãy cùng tham khảo để chuẩn bị bài nhanh chóng và đầy đủ hơn. Nội dung chi tiết ngay sau đây.

1. Soạn bài Lục Vân Tiên đánh cướp cứu Kiều Nguyệt Nga

1.1 Trước khi đọc

Nhân vật anh hùng em yêu thích là ai? Điều gì ở nhân vật ấy gây ấn tượng nhất với em?

Hướng dẫn giải:

• Nhân vật anh hùng: Thạch Sanh
• Nguyên nhân: có tài năng, tốt bụng,...

1.2 Sau khi đọc

Trả lời câu hỏi

Câu 1. Xác định bố cục của đoạn trích và nêu nội dung chính của từng phần.

Hướng dẫn giải:

• Phần 1. Từ đầu đến “Bị Tiên một gậy thác rày thân vong”: Lục Vân Tiên đánh bọn cướp.
• Phần 2. Còn lại: Lục Vân Tiên cứu được Kiều Nguyệt Nga và cuộc trò chuyện của cả hai.

Câu 2. Hãy chỉ ra đâu là lời người kể chuyện, đâu là lời đối thoại của các nhân vật trong đoạn trích.

Hướng dẫn giải:

- Lời nhân vật: những câu thơ nằm trong dấu ngoặc kép

- Lời người kể chuyện: những câu còn lại

Câu 3. Đọc mười bốn dòng thơ đầu và thực hiện các yêu cầu sau:

a. Chỉ ra lí do khiến Lục Vân Tiên quyết định ra tay trừng trị bọn cướp.

b. Phân tích một số từ ngữ, hình ảnh tiêu biểu thể hiện tính cách của nhân vật Lục Vân Tiên.

c. Cho biết người kể chuyện thể hiện thái độ, tình cảm như thế nào đối với nhân vật Lục Vân Tiên.

Hướng dẫn giải:

a. Kiều Nguyệt Nga trên đường bị bọn cướp chặn xe, Lục Vân Tiên tình cờ đi qua thấy vậy liền đến cứu giúp.

b. 

- Hành động, lời nói:

• “Bẻ cây làm gậy nhằm làng xông vô”: sự nhanh trí, gan dạ của Lục Vân Tiên.
• Kêu rằng: “Bớ đảng hung đồ/Chớ quen làm thói hồ đồ hại dân” - bản lĩnh của một người quân tử, trước khi ra tay chàng đã nêu rõ lý do là vì chính nghĩa, không phải là hành vi đánh lén.
• Trận đánh diễn ra cay cấn: “bốn phía phủ vây bịt bùng” vô cùng nguy hiểm đối với Lục Vân Tiên.
• Nhưng chàng vẫn “tả xung hữu đột” chẳng khác nào Triệu Tử phá vòng Đương Dang.

=> Hình ảnh so sánh Lục Vân Tiên với nhân vật anh hùng Triệu Tử cho thấy sức mạnh, tài năng của nhân vật Lục Vân Tiên.

- Kết quả: bốn phía vớ tan, quang gươm giáo tìm đường chạy, thủ lĩnh Phong Lai không kịp trở tay bị Lục Vân Tiên tiêu diệt.

c. Thái độ, tình cảm của tác giả: ngưỡng mộ, trân trọng

Câu 4. Nêu cảm nhận của em về nhân vật Kiều Nguyệt Nga. Những từ ngữ, hình ảnh nào khiến em có cảm nhận như vậy?

Hướng dẫn giải:

- Kiều Nguyệt Nga là một tiểu thư khuê các, thùy mị, có học thức.

- Sau khi nghe lời lẽ của Lục Vân Tiên, Kiều Nguyệt Nga biết người cứu mình là một nam tử hán, liền kể rõ sự tình: Nàng cùng với tì tất tên là Kim Liên, quê ở quận Tây Xuyên, cha là tri phủ miền Hà Khê nhận được bức thư của cha đến đó để định việc hôn nhân:

Trước xe quân tử tạm ngồi
Xin cho tiện thiếp lạy rồi sẽ thưa

- Kiều Nguyệt Nga còn bộc lộ mong muốn Lục Vân Tiên đi cùng mình đến gặp cha để đền tạ công ơn:

Gẫm câu báo đức thù công
Lấy chi cho phỉ tấm lòng cùng ngươi

=> Thể hiện Kiều Nguyệt Nga là một tiểu thư khuê các, là con người biết trước sau, hiếu nghĩa.

Câu 5. Câu nói nào của Lục Vân Tiên đã thể hiện quan niệm của nhân vật về người anh hùng? Em có đồng tình với quan niệm đó không? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

• Câu nói: Nhớ câu kiến ngãi bất vi,/Làm người thế ấy cũng phi anh hùng.
• Thể hiện phương châm sống của một đáng nam nhi: thấy việc nghĩa không làm thì không phải là anh hùng.
• Ý kiến: đồng tình, nguyên nhân: người anh hùng là người có thể cứu người giúp đời.

Câu 6. Nhận xét về nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ và nghệ thuật xây dựng nhân vật trong đoạn trích.

Hướng dẫn giải:

• Ngôn ngữ bình dân, giản dị và gần gũi trong đời sống hàng ngày của người Nam Bộ.
• Ngôn ngữ phù hợp với đối tượng tiếp nhận: nhân dân - dễ đọc, dễ hiểu và dễ nhớ.

Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) phân tích nét tính cách mà em yêu thích của một nhân vật trong đoạn trích.

Hướng dẫn giải:

Trong đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga, tôi đặc biệt thích nhân vật Kiều Nguyệt Nga. Nhân vật này hiện lên với nhiều phẩm chất tốt đẹp, nhưng tôi ấn tượng nhất với sự nhân nghĩa. Kiều Nguyệt Nga đã có cuộc trò chuyện với Lục Vân Tiên, nàng kể rõ mọi sự tình. Sau đó, nàng hy vọng có thể trả ơn cho Lục Vân Tiên - đó là biểu hiện của một con người nhân nghĩa, luôn đề cao đạo lý “đền ơn đáp nghĩa” đối với ân nhân của mình. Nếu lần đầu chỉ là hành động quỳ lạy - người đọc có thể hiểu nhầm là lời cảm ơn sáo rỗng thì ở đây, chúng ta đã thấy được sự chân tình của Nguyệt Nga muốn trả ơn - không chỉ là cái ơn cứu mạng mà còn là cái ơn đã bảo vệ danh tiết - điều quan trọng nhất đối với người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Và cũng chính bởi tấm lòng hiệp nghĩa đó, Kiều Nguyệt Nga còn bày tỏ mong muốn gắn bó với Lục Vân Tiên đến trọn đời.

2. Tác giả - Tác phẩm Lục Vân Tiên đánh cướp cứu Kiều Nguyệt Nga

2.1 Tác giả

- Nguyễn Đình Chiểu (1822 - 1888), tục gọi là Đồ Chiểu, sinh tại quê mẹ ở làng Tân Thới, tỉnh Gia Định (nay thuộc Thành phố Hồ Chí Minh), quê cha ở xã Bồ Điền, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế.

- Ông thi đỗ tú tài năm 21 tuổi (1843), nhưng 6 năm sau (1849) ông bị mù.

- Sau đó, ông về Gia Định dạy học và bốc thuốc chữa bệnh cho nhân dân.

- Trong giai đoạn thực dân Pháp xâm lược Nam Kỳ, ông tích cực tham gia phong trào kháng chiến cùng các vị lãnh tụ như bàn bạc việc đánh giặc hay sáng tác văn học để khích lệ tinh thần nhân dân. - Nguyễn Đình Chiểu là một nhà thơ lớn của dân tộc. Khi Nam Kỳ bị giặc chiếm, ông về sống ở Ba Tri (Bến Tre).

- Các tác phẩm của Nguyễn Đình Chiểu chủ yếu truyền bá đạo lý làm người và cổ vũ tinh thần yêu nước.

- Một số tác phẩm nổi tiếng: Truyện Lục Vân Tiên, Dương Từ - Hà Mậu, Chạy giặc, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, Thơ điếu Trương Định…

2.2 Tác phẩm

a. Hoàn cảnh sáng tác

“Truyện Lục Vân Tiên” được sáng tác vào khoảng đầu những năm năm mươi của thế kỉ XIX.

Truyện được lưu truyền rộng rãi dưới hình thức sinh hoạt văn hóa dân gian như “kể thơ”, “nói thơ Vân Tiên”, “hát Vân Tiên” ở Nam Kì và Nam Trung Kì.

b. Thể loại

Truyện thơ Nôm

Có nhiều văn bản khác nhau, nhưng văn bản thường dùng hiện nay có 2082 câu thơ.

c. Vị trí

Đoạn trích “Lục Vân Tiên gặp nạn” nằm ở phần thứ hai của truyện.

Nội dung: Vân Tiên đang bơ vơ nơi đất khách quê người thì gặp Trịnh Hâm đang trên đường trở về. Vốn có lòng đố kỵ, Trịnh Hâm ra tay hãm hại Lục Vân Tiên.

d. Bố cục

Gồm 2 phần:

• Phần 1: Từ đầu đến “Đều thương họ Lục xót xa tấm lòng”. Lục Vân Tiên bị Trịnh Hâm hãm hại.
• Phần 2. Còn lại. Lục Vân Tiên được giao long giúp, rồi được Ngư ông cưu mang.

e. Chủ đề

Lục Vân Tiên gặp nạn cho thấy sự đối lập giữa thiện và ác giữa nhân cách cao cả và những toan tính thấp hèn. Đồng thời tác giả cũng thể hiện thái độ trân trọng cùng niềm tin đối với nhân dân lao động.

g. Tóm tắt

* Truyện Lục Vân Tiên

Ở quận Đông Thành, có một chàng trai khôi ngô tuấn tú, văn võ toàn tài, tên là Lục Vân Tiên. Triều đình mở khoa thi, Vân Tiên từ giã thầy xuống núi để dự thi. Trên đường trở về nhà thăm mẹ, chàng một mình đánh tan bọn cướp do Phong Lai, cứu được Kiều Nguyệt Nga. Mến mộ tài đức, Kiều Nguyệt Nga nguyện gắn bó suốt đời với Vân Tiên. Từ biệt Nguyệt Nga, chàng tiếp tục hành trình, gặp gỡ và kết bạn với Hớn Minh - một sĩ tử khác. Trên đường đi thi, Vân Tiên nghe tin mẹ mất thì bỏ thi trở về chịu tang. Dọc đường về chàng bị đau mắt nặng, rồi mù cả hai mắt lại bị kẻ xấu lừa đẩy xuống sông. Vân Tiên được gia đình Ngư ông cưu mang. Sau đó chàng lại bị cha con Võ Công hãm hại đem chàng vào rừng. Nhưng chàng may mắn gặp lại Hớn Minh. Kiều Nguyệt Nga vì nghe tin Lục Vân Tiên đã chết nên lập lời thề thủ tiết suốt đời. Bị kẻ giam hãm hại, nàng phải chạy trốn vào rừng, nương nhờ một bà lão dệt vải. Sau khi được tiên ông cho thuốc chữa sáng mắt, Lục Vân Tiên đi thi và đỗ Trạng Nguyên. Chàng được vua cử đi đánh giặc Ô Qua. Đánh tan quân giặc nhưng lại bị lạc vào rừng, tình cờ đến nhà bà lão bán vảo hỏi thăm đường thì gặp lại Kiều Nguyệt Nga. Sau khi về triều tâu hết sự tình, kẻ gian bị trừng trị, Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga được đoàn tụ.

* Tóm tắt đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn

Trên đường đi thi, Vân Tiên nghe tin mẹ mất thì bỏ thi trở về chịu tang. Dọc đường về chàng bị đau mắt nặng, rồi mù cả hai mắt lại bị kẻ xấu lừa đẩy xuống sông. Vân Tiên được gia đình Ngư ông cưu mang.

h. Nội dung và nghệ thuật

- Nội dung: Đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn nói lên sự đối lập giữa thiện và ác giữa nhân cách cao cả và những toan tính thấp hèn. Đồng thời cũng thể hiện được thái độ trân trọng cùng niềm tin của tác giả đối với nhân dân lao động.

- Nghệ thuật: ngôn ngữ bình dị, giàu cảm xúc…