Soạn bài Đàn ghi ta của Lor-ca Kết nối tri thức Ngữ văn lớp 12 trang 48 sách Kết nối tri thức tập 1

Tài liệu Soạn văn 12: Đàn ghi ta của Lor-ca, sẽ được Download.vn giới thiệu đến bạn đọc với kiến thức hữu ích.

Hãy cùng theo dõi nội dung chi tiết của tài liệu tham khảo sẽ được chúng tôi đăng tải để chuẩn bị bài nhanh chóng và đầy đủ hơn.

1. Soạn bài Đàn ghi ta của Lor-ca

1.1 Trước khi đọc

Câu 1. Theo bạn, sứ mệnh cao cả của người nghệ sĩ là gì? Hãy dẫn ra một câu thơ, câu văn hoặc một câu danh ngôn nói về điều này.

Hướng dẫn giải:

- Sứ mệnh cao cả của người nghệ sĩ là: sáng tác ra những tác phẩm văn chương giàu giá trị, có sức lay động người đọc,....

- Một số câu:

• Balzac trong tác phẩm Tấn trò đời đã từng khẳng định: “Nhà văn phải là người thư kí trung thành của thời đại”.
• Thạch Lam đã từng bộc lộ quan điểm: “ Công việc của nhà văn là phát hiện cái đẹp ở chỗ không ai ngờ tới, tìm cái đẹp kín đáo và che lấp của sự vật, để cho người đọc bài học trông nhìn và thưởng thức.

Câu 2. Bạn đã biết gì về đất nước Tây Ban Nha? Nêu những nét văn hóa đặc trưng của đất nước này.

Hướng dẫn giải:

- Tây Ban Nha là một nước nằm trên bán đảo Iberia phía tây nam châu Âu. Phía bắc giáp Pháp, phía tây giáp Bồ Đào Nha cùng Đại Tây Dương, phía đông giáp Địa Trung Hải, phía nam giáp eo biển Gibraltar nối liền Bắc Phi. Ngôn ngữ chính thức của Tây Ban Nha là tiếng Tây Ban Nha, còn được gọi là Castilian (Castellano).

- Văn hóa đặc trưng:

• Đấu bò tót (được khởi nguồn từ thế kỉ 17) và đã trở thành một thể thao truyền thống của người Tây Ban Nha và nổi tiếng toàn thế giới bởi tính mạo hiểm và gan dạ của nó.
• Tây Ban Nha nổi tiếng với những lễ hội sôi động. Một số lễ kỷ niệm nổi tiếng nhất bao gồm Semana Santa (Tuần Thánh), La Tomatina (lễ hội ném cà chua) và các lễ hội khu vực khác nhau như Chạy đua bò tót ở Pamplona và Fallas ở Valencia.

1.2 Đọc văn bản

Câu 1. Lời đề từ gợi điều gì về người nghệ sĩ Lor-ca?

Hướng dẫn giải:

Lời đề cho thấy Lor-ca là một người nghệ sĩ chân chính, dành tình yêu say đắm cho nghệ thuật.

Câu 2. Hình ảnh áo choàng được nhắc lại ở đoạn thơ thứ hai thể hiện điều gì?

Hướng dẫn giải:

Hình ảnh áo choàng được nhắc lại ở đoạn thơ thứ hai thể hiện cái chết của Lor-ca.

Câu 3. Những hình ảnh biểu tượng gợi cảm nhận thế nào về tiếng đàn?

Hướng dẫn giải:

Những hình ảnh biểu tượng gợi cảm nhận tiếng đàn chất chứa tâm trạng, mang cảm xúc ai oán, xót xa.

Câu 4. Hình dung về cái chết và sự bất tử của Lor-ca.

Hướng dẫn giải:

- Cái chết của Lor-ca đấy bất ngờ, oan khuất

- Sự bất tử của Lor-ca: nghệ thuật còn tồn tại vĩnh viễn với thời gian, sức sống mãnh liệt, cái đẹp không thể bị hủy diệt

1.3 Sau khi đọc

Câu 1. Xác định mạch cảm xúc trong bài thơ

Hướng dẫn giải:

Sự thương xót, tiếc nuối với cái chết của Lor-ca và những cách tân nghệ thuật của ông; niềm tin vào sự bất tử của Lor-ca.

Câu 2. Nhạc tính của bài thơ được tạo nên bởi những yếu tố nào? Nhận xét về âm hưởng, giọng điệu của thi phẩm này.

Hướng dẫn giải:

- Nhạc tính của bài thơ được tạo nên bởi:

• Câu thơ “li-la li-la li-la” xuất hiện ở đầu và cuối bài thơ
• Điệp ngữ “tiếng ghi ta”, “tiếng đàn”

- Nhận xét về âm hưởng, giọng điệu:

• Sự kết hợp giữa âm hưởng bi tráng và lãng mạn nói về cuộc đời của Lor-ca cũng như niềm tin vào sự bất tử của nghệ thuật.
• Giọng điệu bi thương, phẫn nộ trước cái chết của Lor-ca cũng như ngưỡng mộ, lạc quan vào sức sống mãnh liệt của nghệ thuật.

Câu 3. Hình tượng Lor-ca được thể hiện như thế nào trong hai câu thơ đầu? Những chi tiết nào trong hai đoạn thơ cho thấy mối quan hệ giữa người nghệ sĩ với đất nước Tây Ban Nha?

Hướng dẫn giải:

- Hình tượng Lor-ca trong hai câu thơ đầu:

• “những tiếng đàn bọt nước”: hình ảnh tượng trưng, sử dụng biện pháp tu từ chuyển đổi cảm giác âm thanh được cảm nhận bằng thị giác, gợi sự sáng tạo mong manh, ngắn ngủi, tan vỡ đột ngột nhưng sinh sôi bất tận.
• “áo choàng đỏ gắt”: hình ảnh thực, tượng trưng thể hiện đấu trường quyết liệt, nơi người nghệ sĩ đang đương đầu với những thế lực tàn bạo, hà khắc
• Trên con đường đấu tranh cho tự do và cái mới, người nghệ sĩ luôn phải hành trình cô đơn, đơn độc: lang thang, miền đơn độc, yên ngựa mỏi mòn, vầng trăng chếnh choáng…
• Hình ảnh đối lập: “hát nghêu ngao - áo choàng bê bết đỏ”, tượng trưng cho sự đối lập giữa khát vọng tự do của người nghệ sĩ với những thế lực phát xít tàn bạo.

=> Vẻ đẹp của Lor-ca, một người nghệ sĩ luôn khao khát cách tân nghệ thuật.

- Những chi tiết nào trong hai đoạn thơ cho thấy mối quan hệ giữa người nghệ sĩ với đất nước Tây Ban Nha: “Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt”, “Tây Ban Nha/hát nghêu ngao”.

Câu 4. Đọc hai đoạn thơ 3, 4 và thực hiện các yêu cầu sau:

a. Chỉ ra và phân tích hiệu quả của biện pháp tu từ được tác giả sử dụng khi miêu tả tiếng đàn.

b. Nêu ý nghĩa của những hình ảnh mang tính biểu tượng trong hai đoạn thơ.

Hướng dẫn giải:

a.

- Nghệ thuật ẩn dụ:

• Tiếng đàn ghi ta nâu: màu của đất, có thể là màu của cây đàn ghi ta; nhưng cũng có thể là màu mắt của cô gái di-gan sống trên thảo nguyên.
• tiếng ghi ta lá xanh biết mấy: gợi sức sống bền bỉ, mãnh liệt
• tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan: sự mong manh, dễ vỡ
• “tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy”: tiếng đàn giống như một sinh thể có hồn, bị hủy hoại để rồi vỡ tan tành, chảy thành từng dòng máu.

- Nghệ thuật so sánh “tiếng đàn như cỏ mọc hoang”: thể hiện sức sống mãnh liệt, cái đẹp không thể bị hủy diệt.

b. Những hình ảnh mang tính biểu tượng:

- “tiếng ghi ta”: bài ca về cuộc đời, số phận và cái chết của Lor-ca. Cuộc đời của con người ấy như tiếng đàn ghi ta với thanh âm trong trẻo làm lay động lòng người.

- “máu chảy”: cái chết của Lor-ca

- “giọt nước mắt”: cảm thông, uất hận trước cái chết của người nghệ sĩ thiên tài.

- “vầng trăng”: tượng trưng cho cái đẹp, cho nghệ thuật của Lor-ca.

Câu 5. Phân tích những hình ảnh đan xen giữa thực và ảo thể hiện cái chết và sự bất tử của Lor-ca trong hai đoạn thơ cuối. Câu thơ kết có thể đem lại ấn tượng và cảm xúc gì cho người đọc?

Hướng dẫn giải:

- Thiên mệnh “đường chỉ tay” của Lor-ca đã đột ngột bị cắt lìa - “đã đứt”, một cuộc đời, một sự sống đã dừng lại. “Trên chiếc ghi ta màu bạc” - trên cây đàn của người nghệ sĩ tài hoa, trên con thuyền của âm nhạc và thơ, thi sĩ đã “bơi sang ngang” giữa hai bờ sinh tử của “dòng sông rộng vô cùng”

- “Chàng ném lá bùa của cô gái Di-gan”, ném cái đẹp huyền bí vào xoáy nước, vào dòng chảy số phận, cũng là dòng sông ranh giới giữa sự sống và cái chết, giữa thực tại và hư vô. Chàng “ném trái tim mình”, sự sống của mình vào “lặng yên bất chợt” vào sự chấm dứt một đời người.

- Chuỗi âm thanh “li la” như tràng hoa tưởng niệm người nghệ sĩ.

Câu 6. Xác định yếu tố tượng trưng, yếu tố siêu thực trong bài thơ và nhận xét về tác dụng của chúng.

Hướng dẫn giải:

- Yếu tố tượng trưng: hình ảnh áo choàng, vầng trăng, dòng sông, tiếng đàn,...

- Yếu tố siêu thực: mối quan hệ giữa mộng và ảo, giấc mơ và hiện thực,...

- Tác dụng: thể hiện tư tưởng của nhà thơ, tăng sức gợi cảm cho bài thơ,...

Câu 7. Bài thơ gợi cho bạn suy nghĩ gì về sức mạnh của nghệ thuật trong đời sống?

Hướng dẫn giải:

Nghệ thuật có sức mạnh: phản ánh hiện thực, giáo dục con người, làm đẹp cuộc sống, sức sống mãnh liệt, tiếng nói của nhân loại.

1.4 Kết nối đọc - viết

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày cảm nhận của bạn về một nét đặc sắc trong hình thức biểu đạt của bài thơ.

Hướng dẫn giải:

Bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca của nhà thơ Thanh Thảo rất giàu nhạc tính. Điều đó được tạo nên bởi câu thơ “li-la li-la li-la” sử dụng nghệ thuật láy ấm, gợi hợp âm của tiếng đàn. Câu thơ này xuất hiện ở đầu và cuối bài thơ, tạo vòng lặp khiến bài thơ giống như một bản nhạc. Cùng với đó, tác giả còn sử dụng điệp ngữ “tiếng ghi ta”, “tiếng đàn”. Từ đó, ta có thể thấy được tiếng đàn như vang vọng suốt bài thơ, mang những sắc thái khác nhau. Người đọc khi thưởng thức tác phẩm, có thể tưởng tượng ra một bài hát đang được xướng lên, với nền chủ đạo là tiếng đàn ghi ta khi phiêu lãng, tự do, khi lại dồn dập tha thiết, phẫn nộ.

2. Tác giả - Tác phẩm Đàn ghi ta của Lor-ca

2.1 Tác giả

- Thanh Thảo tên khai sinh là Hồ Thành Công, sinh năm 1946.

- Quê hương: huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi.

- Ông tốt nghiệp khoa Ngữ Văn, trường Đại học Tổng hợp Hà Nội.

- Sau đó, Thanh Thảo tham gia kháng chiến chống Mĩ cứu nước ở chiến trường miền Nam.

- Từ sau 1975, ông chuyển sang hoạt động văn nghệ.

- Năm 2001, Thanh Thảo được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học - nghệ thuật.

- Một số tác phẩm chính: Những người đi tới biển (trường ca - 1977), Dấu chân qua trảng cỏ (thơ - 1978), Những ngọn sóng mặt trời (trường ca - 1981), Khối vuông ru-bích (thơ - 1985)...

2.2 Tác phẩm

a. Hoàn cảnh sáng tác

Bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca được in trong tập Khối vuông ru-bích (thơ - 1985).

b. Thể thơ

Bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca được viết theo thể tự do.

c. Bố cục

Gồm 4 phần:

• Phần 1. Từ đầu đến “ trên yên ngựa mỏi mòn ”: Hình ảnh Lor-ca, con người tự do, nghệ sĩ cách tân.
• Phần 2. Tiếp theo đến “ máu chảy ”: Lor-ca bị hạ sát và nỗi xót xa về sự cách tân nghệ thuật còn dang dở.
• Phần 3. Tiếp theo đến “ long lanh trong đáy giếng ”: Niềm xót thương cho Lor-ca và những cách tân nghệ thuật còn dang dở của ông.
• Phần 4. Còn lại: Suy tư cuộc giải thoát, cách giã từ của Lor-ca.

d. Tổng kết

- Nội dung: Bài thơ “Đàn ghi ta của Lor-ca” viết về cái chết của Lor-ca, nhà thơ, họa sĩ, nhà viết kịch, nhà hoạt động sân khấu thiên tài người Tây Ba Nha. Qua bài thơ Thanh Thảo muốn bộc lộ sự thương xót, tiếc nuối với cái chết của Lor-ca và những cách tân nghệ thuật của ông.

- Nghệ thuật: Sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình, giữa nhạc và thơ, giữa màu sắc thơ viếng phương Đông và chất bi tráng trong nhạc giao hưởng ở phương Tây…