Soạn bài Nhìn về vốn văn hóa dân tộc Kết nối tri thức Ngữ văn lớp 12 trang 64 sách Kết nối tri thức tập 1

Trong chương trình Ngữ văn lớp 12, học sinh sẽ được hướng dẫn tìm hiểu về tác phẩm Nhìn về vốn văn hóa dân tộc.

Download.vn sẽ cung cấp tài liệu Soạn văn 12: Nhìn về vốn văn hóa dân tộc. Hãy cùng tham khảo để nắm được nội dung chính của tác phẩm. 

1. Soạn bài Nhìn về vốn văn hóa dân tộc chi tiết

1.1 Trước khi đọc

Câu 1. Hãy chia sẻ hiểu biết của bạn về một số di tích văn hóa tiêu biểu của nước ta. Theo bạn, đặc điểm nổi bật ở những di tích ấy là gì?

Hướng dẫn giải:

• Khu Di tích đền Hùng thuộc thôn Cổ Tích, xã Hy Cương, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ.
• Khu Di tích Cổ Loa nằm ở Cổ Loa, Đông Anh, Hà Nội.
• …

Câu 2. Trong xu thế hội nhập hiện nay, vì sao người Việt Nam cần có hiểu biết về văn hóa truyền thống của dân tộc mình.

Hướng dẫn giải:

• Quảng bá văn hóa truyền thống của dân tộc
• Giữ gìn giá trị văn hóa truyền thống
• Phát triển kinh tế, du lịch

1.2 Đọc văn bản

Câu 1. Cách nêu vấn đề nghị luận.

Hướng dẫn giải:

Nêu theo khái niệm, thực trạng, ý nghĩa, giải pháp

Câu 2. Chú ý luận điểm được nêu và cách lập luận để làm sáng tỏ luận điểm.

Hướng dẫn giải:

Nêu luận điểm ở đầu, lập luận chặt chẽ

Câu 3. Cách nói có tính khẳng định của tác giả về các nội dung được bàn luận.

Hướng dẫn giải: 

• Từ khẳng định “có thể coi”
• Đưa ra dẫn chứng chứng minh

Câu 4. Chú ý thái độ của tác giả khi bàn về văn hóa Việt Nam.

Thái độ trân trọng, tự hào

1.3 Sau khi đọc

Câu 1. Xác định vấn đề nghị luận của văn bản. Chỉ ra mối liên hệ giữa vấn đề đó với nhan đề của văn bản.

Hướng dẫn giải: 

- Vấn đề nghị luận: vốn văn hóa của dân tộc

- Vấn đề nghị luận thống nhất với nhan đề.

Câu 2. Đặc điểm của văn hóa Việt Nam được tác giả khái quát bằng những luận điểm nào? Tác giả căn cứ vào đâu để khái quát như vậy?

Hướng dẫn giải: 

- Các luận điểm:

• Văn hóa Việt Nam chưa có tầm vóc lớn lao, chưa có vị trí quan trọng, chưa nổi bật và chưa có ảnh hưởng tới các nền văn hóa khác.
• Người Việt Nam coi trọng cuộc sống hiện thế
• Người Việt Nam ưa những gì vừa phải, chừng mực, không thích cái hoành tráng, cầu kì
• Tinh thần chung của văn hóa Việt Nam là thiết thực, linh hoạt, dung hòa
• Văn hóa Việt Nam dung hợp cái vốn có, cái riêng, cái tiếp thu bên ngoài

- Căn cứ vào: biểu hiện nhiều mặt của văn hóa Việt Nam trong suốt quá trình lịch sử

Câu 3. “Giữa các dân tộc , chúng ta không thể tự hào là nền văn hóa của ta đồ sộ, có những cống hiến lớn lao cho nhân loại , hay có những đặc sắc nổi bật.” – luận điểm này đã được tác giả chứng minh như thế nào? Lập luận của tác giả có sức thuyết phục không? Vì sao?

Hướng dẫn giải: 

- Nước ta không sản sinh ra tôn giáo, trường phái triết học, ngành khoa học, âm nhạc,... phát triển ở mức có thể phổ biến và lâu dài đến toàn bộ văn hóa, thành đặc sắc văn hóa, thiên hướng văn hóa của dân tộc

- Thần thoại không phong phú, tôn giáo và triết học không phát triển, các ngành khoa học - kĩ thuật không có truyền thống; hội họa, kiến trúc, âm nhạc đều ở mức vừa phải; hiếm có nhà thơ để lại tác phẩm;...

- Văn hóa Việt Nam là văn hóa của dân nông nghiệp định cư, không có nhu cầu trao đổi, kích thích, luân chuyển của đô thị

Câu 4. Khi nghiên cứu về văn hóa Việt Nam, tác giả đã bộc lộ thái độ gì? Bạn suy nghĩ như thế nào về thái độ nghiên cứu đó?

Hướng dẫn giải: 

- Thái độ: ca ngợi và chê bai

- Suy nghĩ về thái độ: tác giả không sa vào một trong hai thái độ trên, giọng văn vẫn điềm tĩnh, khách quan, phù hợp với việc trình bày luận điểm.

Câu 5. Nêu và phân tích một số thao tác nghị luận được tác giả sử dụng nhằm tăng tính thuyết phục cho văn bản.

Hướng dẫn giải:

• Thao tác chứng minh: làm sáng tỏ nền văn hóa của ta không đồ sộ,...
• Thao tác bình luận: đặt một loạt câu hỏi như một cách đánh giá “Phải chăng đó là kết quả của ý thức lâu đời…?”
• Thao tác bác bỏ: không tán đồng quan điểm đề cao tầm vóc, quy mô và ảnh hưởng lớn lao của nền văn hóa Việt Nam từng phổ biến một thời
• Thao tác giải thích: để nói rõ người Việt Nam ít tinh thần tốt giáo, tác giả giải thích “Không phải người Việt Nam không mê tín,...”

Câu 6. Theo bạn, trong bài viết, kết luận nào về văn hóa Việt Nam là quan trọng nhất? Kết luận đó gợi cho bạn những suy nghĩ gì?

Hướng dẫn giải:

- Kết luận quan trọng nhất: Tinh thần chung của văn hóa Việt Nam là thiết thực, linh hoạt, dung hoạt.

- Suy nghĩ: kết luận có sức gợi mở, có ý nghĩa định hướng,...

1.4 Kết nối đọc - viết

Từ câu chủ đề “Trong quá trình hiện đại hóa đất nước, việc tìm hiểu truyền thống văn hóa dân tộc là rất cần thiết’, hãy viết tiếp để hoàn thành đoạn văn diễn dịch (khoảng 150 chữ).

Hướng dẫn giải:

Trong quá trình hiện đại hóa đất nước, việc tìm hiểu truyền thống văn hóa dân tộc là rất cần thiết. Bởi truyền thống văn hóa dân tộc là hồn cốt, làm nên giá trị của mỗi dân tộc. Việc tìm hiểu truyền thống văn hóa dân tộc sẽ giúp chúng ta hiểu hơn về vẻ đẹp của con người, đất nước. Từ đó, mỗi người sẽ thêm phần ý thức hơn trong việc giữ gìn và phát huy giá trị tốt đẹp, tránh xa thói hư tật xấu. Truyền thống văn hóa cũng là nền tảng để phát triển kinh tế, xây dựng xã hội văn minh hơn. Mỗi công dân, đặc biệt là thế hệ trẻ cần hiểu được, ý thức trách nhiệm của bản thân trong việc giữ gìn truyền thống văn hóa dân tộc.

2. Tác giả - Tác phẩm Nhìn về vốn văn hóa dân tộc

2.1 Tác giả

- Trần Đình Hượu (1926 - 1995) quê ở xã Võ Liệt, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An.

- Ông là một nhà nghiên cứu về các vấn đề lịch sử tư tưởng và văn học Việt Nam trung cận đại.

- Năm 2000, ông được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ.

- Một số công trình nghiên cứu: Văn học Việt Nam giai đoạn giao thời 1900 - 1930 (1988), Nho giáo và văn học Việt Nam trung cận đại (1995), Đến hiện đại từ truyền thống (1996), Các bài giảng về tư tưởng phương Đông (2001)...

2.2 Tác phẩm

a. Xuất xứ

- Nhìn về vốn văn hóa dân tộc trích từ phần II, bài “Về vấn đề tìm đặc sắc văn hóa dân tộc” in trong cuốn Đến hiện đại từ truyền thống.

- Nhan đề do người biên soạn SGK đặt.

b. Bố cục

Gồm 3 phần:

• Phần 1: Từ đầu đến “nhưng chắc chắn có liên quan gần gũi với nó”: Lời nhân xét về nền văn hóa dân tộc.
• Phần 2. Tiếp theo đến “để lại dấu vết khá rõ trong văn học”: Đặc điểm của nền văn hóa Việt Nam.
• Phần 3. Còn lại: Con đường hình thành văn hóa.

c. Tóm tắt

Đầu tiền, Trần Đình Hượu đưa ra các hạn chế của văn hóa truyền thống dân tộc. Đó là văn học Việt chưa có tầm vóc lớn lao, chưa có vị trí quan trọng, chưa nổi bật và chưa có khả năng ảnh hưởng đến các nền văn học khác. Ví dụ như thần thoại không phong phú; tôn giáo, triết học, khoa học kĩ thuật, âm nhạc, hội họa, không phát triển; thơ ca thì chưa có tác giả nào có tầm vóc lớn lao... Nhưng bên cạnh mặt hạn chế, văn học Việt Nam cũng có thế mạnh: thiết thực, linh hoạt, dung hòa, lành mạnh với những vẻ đẹp dịu dàng, thanh lịch; con người hiền lành, tình nghĩa. Trong xã hội Việt Nam tồn tại nhiều tôn giáo nhưng không có sự xung đột. Người Việt Nam sống tình nghĩa, khôn khéo và hài hòa với thiên nhiên. Về nghệ thuật, người Việt sáng tạo tác phẩm tinh tế, không mang vẻ vĩ mô, tráng lệ, phi thường. Về quan niệm sống, người Việt luôn mong ước thái bình, sống thanh nhàn, thong thả. Văn hóa Việt chịu ảnh hưởng sâu sắc bởi học thuyết Phật giáo, Nho giáo và tư tưởng Lão - Trang nhưng cái gốc của văn hóa Việt Nam là tính nhân bản và tinh thần chung của văn hóa Việt Nam là thiết thực, linh hoạt, dung hòa.

d. Nội dung và nghệ thuật

- Nội dung: Từ hiểu biết sâu sắc về vốn văn hóa dân tộc, tác giả đã phân tích rõ những mặt tích cực và một số hạn chế của văn hóa truyền thống. Khi nắm vững bản sắc văn hóa dân tộc, chúng ta có thể khắc phục hạn chế, phát huy điểm mạnh.

- Nghệ thuật: văn phong khoa học chính xác, mạch lạc…