Soạn bài Tây Tiến Kết nối tri thức Ngữ văn lớp 12 trang 44 sách Kết nối tri thức tập 1

Tài liệu Soạn văn 12: Tây Tiến, sẽ được Download.vn giới thiệu đến bạn đọc với kiến thức hữu ích.

Hãy cùng theo dõi nội dung chi tiết của tài liệu tham khảo sẽ được chúng tôi đăng tải để chuẩn bị bài nhanh chóng và đầy đủ hơn.

1. Soạn bài Tây Tiến chi tiết

1.1 Trước khi đọc

Bạn đã học, đã đọc những bài thơ nào viết về đề tài người lính cách mạng Việt Nam? Đọc diễn cảm một đoạn thơ mà bạn yêu thích.

Hướng dẫn giải:

- Một số bài thơ: Đồng chí (Chính Hữu), Bài thơ về tiểu đội xe không kính (Phạm Tiến Duật), Chú bộ đội hành quân trong mưa (Vũ Thùy Linh),...

1.2 Đọc văn bản

Câu 1. Hình dung dáng vẻ, tư thế, cốt cách của đoàn binh Tây Tiến.

Hướng dẫn giải:

Đoàn binh Tây Tiến dù khó khăn nhưng vẫn giữ được dáng vẻ, tư thế hiên ngang, cốt các anh hùng

Câu 2. Ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh “người đi”.

Hướng dẫn giải:

Ý nghĩa biểu tượng: người lính xông pha nơi chiến trường có thể đối mặt với cái chết bất cứ lúc nào, không thể biết trước nhưng vẫn sẵn sàng quyết tử cho tổ quốc quyết sinh.

1.3 Sau khi đọc

Câu 1. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ “Tây Tiến” là gì?

Hướng dẫn giải:

Cảm hứng chủ đạo: nỗi nhớ về binh đoàn Tây Tiến vừa hào hùng, vừa lãng mạn.

Câu 2. Đọc đoạn thơ 1 và thực hiện các yêu cầu sau:

a. Nêu ấn tượng về trạng thái cảm xúc của tác giả thể hiện ở hai câu thơ mở đầu.

b. Cho biết hình dung của bạn về bức tranh thiên nhiên và con đường hành quân của đoàn binh Tây Tiến.

c. Phân tích những hình ảnh thể hiện ấn tượng ban đầu của tác giả về đoàn quân Tây Tiến

d. Nêu cảm nhận về nhạc điệu trong bốn câu thơ sau:

Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi

Hướng dẫn giải:

a. Trạng thái của tác giả thể hiện ở hai câu thơ mở đầu là nỗi nhớ đến đến trống vắng, hụt hẫng.

b. Bức tranh thiên nhiên hiện lên đầy hùng vĩ, heo hút; con đường hành quân đầy gập ghềnh, gian khổ.

c. Hình ảnh thể hiện ấn tượng ban đầu của tác giả về đoàn quân Tây Tiến: dũng cảm, kiên cường khi vượt qua mọi hiểm trở.

d. 

• 2 câu đầu: đa số là thanh trắc, độc lên có cảm giác khúc khuỷu như những con dốc
• 2 câu sau: đa số là thanh bằng, tạo cảm giác êm ả, xa xôi

Câu 3. Trong kí ức của nhân vật trữ tình, hình ảnh đêm lửa trại và con người, cuộc sống miền Tây Bắc hiện lên với những nét đặc sắc gì? Những hình ảnh đó đã góp phần làm nổi bật hình tượng người lính Tây Tiến như thế nào?

Hướng dẫn giải:

Trong kí ức của nhân vật trữ tình, hình ảnh đêm lửa trại và con người, cuộc sống miền Tây Bắc hiện lên với những nét đặc sắc:

- Ngọn đuốc rừng thắp sáng đêm liên hoan văn nghệ truyền thống đã thành “hội đuốc hoa” khiến khung cảnh tuy thiếu thốn mà rực rỡ lung linh bao ước mơ, hạnh phúc.

- Hai chữ “kìa em” thể hiện sự ngạc nhiên đến ngỡ ngàng của người lính. Những cô gái Tây Bắc trong bộ xiêm áo đang múa điệu múa truyền thống trong.

- Tiếng khèn mang linh hồn của núi rừng càng trở nên lôi cuốn. Tâm hồn các chiến sĩ mộng mơ, lãng mạn.

=> Cuộc sống của miền Tây Bắc rộn ràng, vui tươi.

Những hình ảnh đó đã góp phần làm nổi bật hình tượng người lính Tây Tiến lãng mạn, hào hoa.

Câu 4. Trong hai đoạn 3, 4 hình tượng đoàn binh Tây Tiến được gợi ra qua những từ ngữ, hình ảnh nào? Khái quát đặc điểm của hình tượng này.

Hướng dẫn giải:

- Những từ ngữ, hình ảnh:

• “Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc”: hóa chất bom đạn của kẻ thù đã làm cho mái tóc người lính không còn đẹp nữa, nhưng cũng có thể là người lính chủ động cắt tóc để thuận tiện cho sinh hoạt.
• “Quân xanh màu lá dữ oai hùm”: màu xanh của lớp áo ngụy trang lẫn với màu xanh của lá cây, nhưng đó cũng được hiểu là khuôn mặt xanh xao của người lính khi bị sốt rét rừng.
• Mắt trừng gửi mộng qua biên giới”: đôi mắt đang theo dõi kẻ thù với sự căm giận và quyết tâm
• “Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”. nhớ đến những cô gái Hà Nội với vẻ đẹp thướt tha thanh lịch.

=> Người lính hiện lên vừa hào hùng, vừa lãng mạn.

Câu 4. Trong hai đoạn 3, 4 hình tượng đoàn binh Tây Tiến được gợi ra qua những từ ngữ, hình ảnh nào? Khái quát đặc điểm của hình tượng này.

Hướng dẫn giải:

- Những từ ngữ, hình ảnh:

• “Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc”: hóa chất bom đạn của kẻ thù đã làm cho mái tóc người lính không còn đẹp nữa, nhưng cũng có thể là người lính chủ động cắt tóc để thuận tiện cho sinh hoạt.
• “Quân xanh màu lá dữ oai hùm”: màu xanh của lớp áo ngụy trang lẫn với màu xanh của lá cây, nhưng đó cũng được hiểu là khuôn mặt xanh xao của người lính khi bị sốt rét rừng.
• Mắt trừng gửi mộng qua biên giới”: đôi mắt đang theo dõi kẻ thù với sự căm giận và quyết tâm
• “Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”. nhớ đến những cô gái Hà Nội với vẻ đẹp thướt tha thanh lịch.

=> Người lính hiện lên vừa hào hùng, vừa lãng mạn.

Câu 5. Chỉ ra một số biểu hiện của phong cách lãng mạn trong bài thơ. Phân tích một biểu hiện mà bạn cho là đặc sắc.

Hướng dẫn giải:

- Biểu hiện:

• Cảm ứng khẳng định, ngợi ca lí tưởng cứu nước, khí phách anh hùng, sự hi sinh cao cả của người lính Tây Tiến.
• Khắc họa vẻ đẹp tâm hồn tinh tế, phóng khoáng, mơ mộng, lãng mạn của người lính Tây Tiến.
• Sử dụng yếu tố tương phản khi khắc họa thiên nhiên Tây Bắc, đoàn quân Tây Tiến.

- Ví dụ như người lính không ngại hi sinh, cống hiến tuổi thanh xuân cho đất nước: “ Rải rác biên cương mồ viễn xứ/Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”

Câu 6. Phân tích một số hình thức tổ chức ngôn ngữ đặc biệt trong bài thơ Tây Tiến.

Hướng dẫn giải:

- Sử dụng nhiều biện pháp tu từ:

• Điệp ngữ: “Dốc lên khúc khuỷu, dốc thăm thẳm”, “Nghìn thước lên cao, nghìn thước xuống”
• Nhân hóa: “Sông Mã gầm lên khúc độc hành”, “Chiều chiều oai linh thác gầm thét/Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người”

- Những câu thơ phối hợp đan xen thanh điệu bằng, trắc

- Hệ thống các địa danh, hình ảnh

Câu 7. Hình tượng người lính Tây Tiến trong bài thơ từng bị phê phán là “xa lạ” với hình ảnh thực tế của anh bộ đội cụ Hồ thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp. Theo bạn, vì sao có sự đánh giá như vậy? Hãy nêu quan điểm của bạn về vấn đề này.

Hướng dẫn giải:

- Nguyên nhân: người lính trong bài thơ Tây Tiến đa phần là tri thức, ở họ có sự lãng mạn, hào hoa.

- Quan điểm: không tán thành, ở họ vẫn có sự dũng cảm, mạnh mẽ của người lính bộ đội cụ Hồ cũng như lí tưởng đẹp đẽ, tinh thần không ngại hi sinh,...

1.4 Kết nối đọc - viết

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày cảm nhận của bạn về một nét đẹp của hình tượng người lính Tây Tiến.

Hướng dẫn giải:

Hình tượng người lính Tây Tiến trong bài thơ cùng tên của Quang Dũng mang vẻ đẹp hào hùng, dũng cảm. Trong những năm tháng chiến đấu đầy gian khổ khó khăn, họ phải trải qua muôn vàn khó khăn. Dù vậy, người lính vẫn luôn sẵn sàng đối mặt với mọi khốc liệt nơi chiến trường. Những người lính hết thế hệ này đến thế hệ khác, họ đã lên đường chiến đấu và hy sinh cho nền độc lập của dân tộc. Cho dù có phải đối mặt với cái chết, các anh vẫn nguyện dâng hiến hết tuổi thanh xuân cho tổ quốc. Người lính ra đi nhưng họ đã để lại những chiến công vang dội giống như những vị tướng thời xưa. Có thể thấy rằng, hình ảnh người lính Tây Tiến hiện lên thật đáng ngưỡng mộ, cảm phục và tự hào.

2. Tác giả - Tác phẩm Tây Tiến

2.1 Tác giả

- Quang Dũng (1921 - 1988) tên khai sinh là Bùi Đình Diệm.

- Quê ở làng Phượng Trì, huyện Đan Phượng, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội).

- Ông học đến bậc Trung học ở Hà Nội. Đến sau Cách mạng tháng Tám, Quang Dung tham gia quân đội. Từ năm 1954, ông là biên tập viên của Nhà xuất bản Văn học.

- Quang Dũng là một nghệ sĩ đa tài: viết văn, làm thơ, soạn nhạc…

- Năm 2000, ông được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.

- Một số tác phẩm chính: Mây đầu ô (thơ, 1986), Thơ văn Quang Dũng (tuyển thơ văn, 1988)...

2.2 Tác phẩm

a. Hoàn cảnh sáng tác

- Tây Tiến là tên gọi của trung đoàn Tây Tiến, được thành lập năm 1947:

• Nhiệm vụ: phối hợp với bộ đội Lào, bảo vệ biên giới Việt Lào và đánh tiêu hao lực lượng quân đội Pháp ở Thượng Lào cũng như ở miền Tây Bắc Bộ của Việt Nam.
• Địa bàn hoạt động rộng: Hòa Bình, Sơn La, miền Tây Thanh Hóa và Sầm Nứa (Lào).
• Xuất thân: chủ yếu là người Hà Nội, trong đó có nhiều học sinh, sinh viên.

- Cuối năm 1948, Quang Dũng chuyển về đơn vị mới, nhớ đơn vị cũ, ông đã sáng tác bài thơ này tại Phù Lưu Chanh (một làng cũ thuộc tỉnh Hà Đông Cũ)

- Bài thơ ban đầu có tên là “Nhớ Tây Tiến”. Đến năm 1957, in lại bỏ từ “nhớ”, lấy tên là “Tây Tiến” và in trong tập “Mây đầu ô”

b. Bố cục

• Phần 1. 14 câu đầu: Nỗi nhớ của Quang Dũng về núi rừng Tây Bắc hùng vĩ và Tây Tiến anh hùng.
• Phần 2. 8 câu tiếp theo: Đêm vui liên hoan văn nghệ và bức tranh sông nước miền Tây Bắc hư ảo.
• Phần 3. 8 câu tiếp theo: Chân dung người lính Tây Tiến hào hùng mà vẫn lãng mạn hào hoa, sự hi sinh mất mát.
• Phần 4. Còn lại: Khái quát lại những ngày Tây Tiến, những kỉ niệm không thể nào phai.

c. Thể thơ

Bài thơ Tây Tiến được viết theo thể thơ bảy chữ.

d. Ý nghĩa nhan đề

- “Tây Tiến” là tên gọi của một đơn vị quân đội thành lập đầu năm 1947 có nhiệm vụ phối hợp với bộ đội Lào, bảo vệ biên giới Việt – Lào và đánh tiêu hao lực lượng quân đội Pháp ở Thượng Lào cũng như miền tây Bắc Bộ Việt Nam. Quang Dũng chuyển về đơn vị mới, nhớ đơn vị cũ, ông đã sáng tác bài thơ này tại Phù Lưu Chanh (một làng cũ thuộc tỉnh Hà Đông Cũ).

- Ban đầu nhà thơ đặt tên cho nhan đề của mình là “Nhớ Tây Tiến”, sau đó nhà thơ đổi tên thành “Tây Tiến”, in trong tập Mây đầu ô (1986). Việc đổi tên bài thơ là một dụng ý nghệ thuật của nhà thơ. Nếu đặt tên là “Nhớ Tây Tiến” cho thấy cảm xúc chủ đạo là nỗi nhớ, nhưng lại không nhấn mạnh được hình tượng trung tâm của bài thơ. Đồng thời khi đọc tác phẩm, người đọc có thể cảm nhận sâu sắc được nỗi nhớ, việc để chữ “nhớ” ở nhan đề không cần thiết. Mặt khác nhan đề này gợi ra sự ủy mị, mềm mại không phù hợp với hình tượng đoàn quân Tây Tiến mạnh mẽ, hào hùng.

- Khi lược bỏ chữ “nhớ” giúp cho nhan đề trở nên cô đọng hơn. Bởi bản thân hai chữ “Tây Tiến” cũng gợi ra nỗi nhớ. Nhan đề “Tây Tiến” cũng tạo ra âm điệu của nhan đề chắc khỏe, rắn rỏi đem đến cho ta hình dung về miền Tây rộng lớn, thẳm thăm, hùng vị. Cũng như vẻ đẹp của đoàn quân Tây Tiến hào hùng. Mặt khác, nhan đề Tây Tiến cũng giúp cho bài thơ giống như một khúc ca, Tiến Quân Ca, Nam Tiến và ở đây là Tây Tiến.