Soạn bài Chuyện chức phán sự đền Tản Viên Chân trời sáng tạo Ngữ văn lớp 12 trang 69 sách Chân trời sáng tạo tập 1

Chuyện chức phán sự đền Tản Viên là tài liệu soạn văn vô cùng hữu ích được Download.vn cung cấp. 

Nội dung chi tiết được chúng tôi đăng tải. Mời bạn đọc cùng tham khảo ngay sau đây để có thêm kiến thức hữu ích. 

1. Soạn bài Chuyện chức phán sự đền Tản Viên chi tiết

1.1 Trước khi đọc

Tóm tắt một truyện kể dân gian có sử dụng yếu tố kì ảo và nêu tác dụng của yếu tố kì ảo trong tác phẩm.

Hướng dẫn giải:

- Tóm tắt:

Vào thời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có vợ chồng rất chăm chỉ làm ăn lại hiền lành, tốt bụng. Một hôm, người vợ ra đồng thì thấy một vết chân rất to liền ướm thử. Không ngờ về nhà bà thụ thai, rồi sau mười hai tháng thai nghén, bà sinh ra một em bé. Hai vợ chồng mừng lắm. Nhưng kì lạ là đứa trẻ lên ba tuổi vẫn chưa biết nói biết cười. Thuở ấy, giặc Ân đến xâm lược nước ta. Thế giặc mạnh khiến nhà vua vô cùng lo lắng. Vua Hùng cử sứ giả đi khắp nơi để tìm người tài. Đến làng Gióng, khi nghe thấy tiếng sứ giả, cậu bé bỗng cất tiếng nói: “Mẹ ra mời sứ giả vào đây”. Sứ giả vào, cậu liền bảo với sứ giả về tâu với vua sắm cho một con ngựa sắt, một cái roi sắt và một tấm áo giáp sắt sẽ đánh tan lũ giặc này. Sau hôm đó, cậu bé lớn nhanh như thổi, cơm ăn mấy cũng không no, áo mặc mấy cũng không vừa. Hai vợ chồng làm ra bao nhiêu cũng không đủ, phải nhờ dân làng giúp sức. Bà con vui lòng góp gạo thóc để nuôi chú bé, ai cũng mong chú giết giặc cứu nước. Giặc đến chân núi Trâu, vừa lúc sứ giả mang ngựa sắt, roi sắt và áo giáp sắt đến. Cậu bé vươn vai biến thành tráng sĩ đánh giặc. Giặc chết như ngả rạ. Bỗng roi sắt gãy, tráng sĩ liền nhổ bụi tre cạnh đường quật vào giặc. Giặc tan vỡ, đám tàn quân giẫm đạp lên nhau mà trốn thoát. Sau đó, tráng sĩ một mình cưỡi ngựa lên đỉnh núi, cởi bỏ áo giáp rồi bay về trời. Vua cho lập đền thờ để tưởng nhớ công ơn, phong làm Phù Đổng Thiên Vương. Tại quê nhà vẫn còn những dấu tích cũ.

- Những chi tiết hoang đường, kì ảo trong truyện:

• Bà lão ra đồng, trông thấy một vết chân to liền ướm thử, không lâu sau về nhà liền mang thai.
• Mang thai mười hai tháng.
• Đứa trẻ lên ba không biết nói biết cười, ai đặt đâu ngồi đấy.
• Cậu bé nghe sứ giả rao thì cất tiếng nói đầu tiên.
• Lớn nhanh như thổi, cơm ăn mấy cũng không no, áo vừa mặc xong đã căng đứt chỉ.
• Biến thành tráng sĩ, mình cao hơn trượng.
• Ngựa sắt biết phun lửa.
• Nhổ bụi tre bên đường để giết giặc.
• Người và ngựa cùng bay lên trời.

- Tác dụng: các chi tiết hoang đường cho thấy xuất thân kỳ lạ của Thánh Gióng, đồng thời thể hiện ước mơ về người anh hùng có sức mạnh phi thường đánh bại giặc ngoại xâm của nhân dân ta.

1.2 Đọc văn bản

Câu 1. Chuyện gì sẽ xảy ra khi Tử Văn đốt đền?

Hướng dẫn giải:

Dự đoán: hồn ma tướng giặc tức giận, tìm cách trả thù

Câu 2. Cách đối xử của Tử Văn với “người đội mũ trụ” và “Ông già áo vải, mũ đen” có gì khác biệt?

Hướng dẫn giải:

• Cách đối xử của Tử Văn với “người đội mũ trụ”: điềm tĩnh, không hề sợ hãi
• Cách đối xử của Tử Văn với “Ông già áo vải, mũ đen”: bênh vực, bất bình thay

Câu 3. Bạn hình dung thế nào về cõi âm và cuộc đối mặt giữa Tử Văn với “người đội mũ trụ” trước điện của Diêm Vương?

Hướng dẫn giải:

• Cõi âm: lạnh lẽo, tối tăm
• Cuộc đối mặt giữa Tử Văn với “người đội mũ trụ” trước điện của Diêm Vương: căng thẳng, kịch tính

Câu 4. Kết truyện này gợi cho bạn nhớ đến phần kết trong tác phẩm văn học dân gian nào?

Hướng dẫn giải:

Kết thúc trong tác phẩm gợi đến: Thánh Gióng

Câu 5. Bạn có đồng ý với lời bình này hay không?

Hướng dẫn giải:

Đồng ý

1.3 Sau khi đọc

Câu 1. Xác định đề tài, tóm tắt chuỗi hành động/ sự kiện được kể và chỉ ra mối quan hệ giữa chúng trong văn bản.

Hướng dẫn giải:

- Đề tài: nhân cách của người trí thức Nho học

- Sự kiện:

• Tử Văn tắm rửa sạch sẽ, khấn trời, rồi châm lửa đốt đền.
• Tử Văn trở về thấy trong mình khó chịu, đầu lảo đảo và bụng run run, rồi nổi lên cơn sốt rét, gặp tên bách hộ họ Thôi mắng mỏ, đe dọa.
• Thổ công đến gặp, kể lại toàn bộ câu chuyện và bày cách giúp Tử Văn chống lại tên hung thần.
• Tử Văn bệnh nặng thêm, bị quỷ sứ bắt đi. Ở Minh ti, Tử Văn vạch trần tội ác của tên tướng giặc.
• Tử Văn được giải oan, được giữ chức phán sự đền Tản Viên.

- Mối quan hệ nhân quả giữa các sự kiện.

Câu 2. Phân tích tính cách của nhân vật Tử Văn và cho biết:

a. Tử Văn tiêu biểu cho những người thuộc tầng lớp nào trong xã hội đương thời?

b. Tính cách của Tử Văn đã góp phần thể hiện chủ đề, tư tưởng của tác phẩm như thế nào?

Hướng dẫn giải:

a. Tử Văn tiêu biểu cho tầng lớp trí thức

b. Tính cách của Tử Văn đã góp phần thể hiện chủ đề, tư tưởng của tác phẩm: đề cao tinh thần khẳng khái, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác trừ hại cho dân của Ngô Tử Văn, một người trí thức nước Việt. Đồng thời thể hiện niềm tin vào công lý, chính nghĩa.

Câu 3. Bình luận về một trong hai chi tiết sau:

a. Hình phạt mà Diêm Vương dùng để trừng trị tội lừa dối của “người mũ trụ";

b. Chức phán sự mà Tử Văn được Thổ Công tiến cử sau vụ kiện ở Minh Ti.

Hướng dẫn giải:

a. Hình phạt thể hiện sự công bằng, nghiêm khắc đối với một kẻ dối trá, thâm hiểm

b. Chức phán sự cho thấy việc thực thi công lí một cách nghiêm minh, giữ gìn sự uy nghi, non sông của đất nước,...

Câu 4. Nhận xét về cách kết thúc truyện và lời bình của người kể chuyện ở cuối văn bản.

Hướng dẫn giải:

• Cách kết thúc chuyện khá hợp lí, có hậu, tôn vinh nhân cách cứng cỏi và hành động chính nghĩa của Tử Văn.
• Lời nhận xét của người kể chuyện: cô đúc, giàu hình ảnh, trình triết lí luận đề cao.

Câu 5. Xác định chủ đề của truyện.

Hướng dẫn giải:

Chủ đề: đề cao tinh thần khẳng khái, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác trừ hại cho dân của Ngô Tử Văn, một người trí thức nước Việt; cũng như thể hiện niềm tin vào công lý, chính nghĩa.

Câu 6. Những dấu hiệu nào giúp bạn nhận biết Chuyện chức phán sự đền Tản Viên là một truyện truyền kì? Qua tác phẩm, bạn có suy nghĩ gì về hiện thực đời sống xã hội đương thời và thái độ, quan điểm của tác giả trước hiện thực ấy?

Hướng dẫn giải:

- Dấu hiệu:

• Đề tài: nhân cách của người trí thức Nho học
• Không gian, thời gian: thế giới con người kết nối với thế giới thần linh, thời gian không xác định
• Sử dụng nhiều yếu tố kì ảo, nhân vật mang đặc điểm của truyện truyền kì, có sự hiện hữu của thần linh, ma quỷ.

Câu 7. Chỉ ra một số điểm tương đồng, khác biệt trong cách sử dụng yếu tố kì ảo ở Chuyện chức phán sự đền Tản Viên với một truyện cổ tích thần kì mà bạn từng đọc.

Hướng dẫn giải:

So sánh với truyện cổ tích Thạch Sanh:

- Tương đồng: sử dụng yếu tố hoang đường, kì ảo

- Khác biệt:

• Chuyện chức phán sự đền Tản Viên: sử dụng yếu tố kì ảo nhưng vẫn đan xen với hiện thực, nhằm đề cao tinh thần khẳng khái, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác trừ hại cho dân của Ngô Tử Văn, một người trí thức nước Việt; cũng như thể hiện niềm tin vào công lý, chính nghĩa.
• Thạch Sanh: yếu tố hoang đường, kì ảo đóng vai trò chủ đạo nhằm thể hiện ước mơ về cái thiện sẽ chiến thắng cái ác, người ở hiền gặp lành còn kẻ xấu xa sẽ bị trừng trị.

* Bài tập sáng tạo

Dựa vào xung đột giữa các bên và chuỗi hành động của phân vật Tử Văn, bạn hãy phác thảo ý tưởng cho một kịch bản sân khấu hóa tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.

Học sinh tự thiết kế.

2. Tác giả - Tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên

2.1 Tác giả

- Nguyễn Dữ - có sách phiên âm là Nguyễn Tự (chưa rõ năm sinh - năm mất).

- Người huyện Trường Tân, nay là huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương.

- Ông là học trò của Tuyết Giang Phu Tử - Nguyễn Bỉnh Khiêm.

- Ông sống ở thế kỉ XVI là thời kì triều đình nhà Lê đã bắt đầu khủng hoảng, các tập đoàn phong kiến Lê, Mạc và Trịnh tranh giành quyền binh, gây ra các cuộc nội chiến kéo dài.

- Nguyễn Dữ là một người học rộng, tài cao nhưng chỉ làm quan có một năm rồi xin về quê nuôi mẹ già và viết sách, sống ẩn dật như nhiều trí thức đương thời khác.

2.2 Tác phẩm

a. Xuất xứ

- Truyền kì mạn lục (ghi chép tản mạn những chuyện kỳ lạ được lưu truyền ) là tác phẩm được viết bằng chữ Hán. Tác phẩm này có chịu ảnh hưởng của truyện truyền kỳ Trung Quốc - một thể loại truyện thường có yếu tố kỳ lạ, hoang đường. Nhưng điểm khác là Nguyễn Dữ đã biết khai thác các truyện cổ dân gian, các truyền thuyết lịch sử, dã sử của Việt Nam để sáng tạo ra tác phẩm của mình.

- Nhân vật chính của truyện thường là những người phụ nữ bất hạnh, khao khát hạnh phúc nhưng bị các thế lực bạo tàn và cả lễ giáo khắc nghiệt xô đẩy vào hoàn cảnh éo le, oan khuất và bất hạnh.

- Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (Tản Viên từ phán sự lục) là một trong hai mươi truyện của Truyền kì mạn lục.

b. Đề tài

Chuyện chức phán sự đền Tản Viên viết về đề tài: nhân cách của người trí thức Nho học

c. Bố cục

Gồm 4 phần:

• Phần 1. Từ đầu đến “nhưng chàng vẫn vung tay không cần gì cả”. Giới thiệu về Ngô Tử Văn cùng hành động đốt đền.
• Phần 2. Tiếp theo đến “mà thầy cũng khó lòng thoát nạn”. Cuộc nói chuyện của Tử Văn với viên Bạch hộ họ Thôi và Thổ công.
• Phần 3. Tiếp theo đến “nên chia cho Tử Văn một nửa và sai lính đưa Tử Văn về”. Tử Văn thắng trong vụ kiện.
• Phần 4. Còn lại. Việc Tử Văn trở thành phán sự đền Tản Viên.

1. c. Tóm tắt

Vào cuối đời nhà Hồ, quân Ngô sang lấn cướp, bộ tướng của Mộc Thạch có viên Bạch hộ họ Thôi, tử trận ở gần đền, từ đấy làm yêu quái trong dân gian. Ngô Tử Văn vốn là người dũng cảm, khẳng khái vì không chịu được việc hắn tác oai, tác quái nên đã quyết định đốt đền trừ hại cho dân. Sau khi về nhà, chàng lên cơn sốt rét. Trong cơn mê, tướng giặc hiện lên đe dọa Tử Văn và kiện chàng ở âm phủ. Chàng còn được Thổ công mách bảo về tung tích và tội ác của tên tướng giặc. Đồng thời bày cho cách đối phó với hắn. Tử Văn bị bắt xuống âm phủ. Đứng trước Diêm Vương, chàng đã không hề run sợ mà dũng cảm vạch trần mọi tội ác của tên hung thần. Tử văn yêu cầu đối chất với lời khai của Thổ thần. Tên tướng giặc bị trừng trị, thổ thần được phục chức, Tử Văn được sống lại. Một tháng sau, Thổ thần bày tổ ý muốn Tử Văn nhận chức phán sự đền Tản Viên chuyên trông coi việc xử án. Tử Văn vui vẻ nhận lời, rồi không bệnh mà mất.

d. Nội dung và nghệ thuật

- Nội dung

Chuyện chức phán sự đền Tản Viên đề cao tinh thần khảng khái, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác trừ hại cho dân của Ngô Tử Văn, một người trí thức nước Việt. Đồng thời thể hiện niềm tin vào công lý, chính nghĩa.

- Nghệ thuật

Nhân vật được xây dựng sắc nét, nghệ thuật kể chuyện lôi cuốn, diễn biến truyện giàu kịch tính…