Hóa học 9 Bài 45: Axit Axetic Giải Hoá học lớp 9 trang 143

Giải Hóa học 9 Bài 45 giúp các bạn học sinh có thêm nhiều gợi ý tham khảo để trả lời 4 câu hỏi trong SGK Hóa 9 trang 143 được nhanh chóng thuận tiện hơn.

Soạn Hóa 9 bài 45 Axit Axetic được biên soạn với các lời giải chi tiết, đầy đủ và chính xác bám sát chương trình sách giáo khoa Chương 5: Dẫn xuất của Hiđrocacbon Polime. Hi vọng đây sẽ là tài liệu cực kì hữu ích hỗ trợ các em học sinh lớp 9 trong quá trình giải bài tập. Ngoài ra các bạn xem thêm nhiều tài liệu khác tại chuyên mục Hóa học 9.

Hóa học 9 Bài 45: Axit Axetic

• Lý thuyết Hóa học 9 Bài 45 Axit Axetic
• Giải SGK Hóa 9 Bài 45 trang 143
• Giải SBT Hóa học 9 Bài 45

Lý thuyết Hóa học 9 Bài 45 Axit Axetic

1. Tính chất vật lí

Axit axetic CH₃COOH là chất lỏng, không màu, vị chua, tan vô hạn trong nước. Dung dịch axit axetic nồng độ từ 2 – 5 % dùng làm giấm ăn.

2. Cấu tạo phân tử.

Chính nhóm –COOH (Cacboxyl) làm cho phân tử có tính axit.

3. Tính chất hóa học

Axit axetic là một axit yếu, yêu hơn các axit HCl, H₂SO₄, HNO₃, H₂SO₃ nhưng mạnh hơn axit cacbonic H₂CO₃. Axit axetic cũng có đầy đủ tính chất của một axit.

Dung dịch axit axetic làm quỳ tím đổi màu thành đỏ.

Tác dụng với oxit bazơ, bazơ tạo thành muối và nước.

CH₃COOH + NaOH → H₂O + CH₃COONa (Natri axetat)

CH₃COOH + CaO → H₂O + (CH₃COO)₂Ca .

Tác dụng với kim loại (trước H) giải phóng H₂:

2CH₃COOH + 2Na → 2CH₃COONa + H₂

Tác dụng với muối của axit yếu hơn.

2CH₃COOH + CaCO₃ → (CH₃COO)₂Ca + CO₂ + H₂O.

- Tác dụng với rượu tạo ra este và nước

CH₃COOH + HO-C₂H₅ CH₃COOC₂H₅ + H₂O.

4. Ứng dụng.

Axit axetic được dùng để điều chế dược phẩm, thuốc diệt cỏ, phẩm nhuộm, tơ sợi nhân tạo...

5. Điều chế.

Trong công nghiệp, đi từ butan C₄H₁₀

2C₄H₁₀ + 3O₂ 4CH₃COOH + 2H₂O

Để sản xuất giấm ăn, thường dùng phương pháp lên men dung dịch rượu etylic loãng.

CH₃CH₂OH + O₂  CH₃COOH + 2H₂O.

Chú ý: Những hợp chất hữu cơ phân tử có chứa nhóm –COOH, có công thức chung

_nH_2n+1COOH gọi là axit cacboxylic no đơn chức cũng có tính chất tương tự axit axetic.

Giải SGK Hóa 9 Bài 45 trang 143

Câu 1

Hãy điền những từ thích hợp vào chỗ trống

a) Axit axetic là chất... không màu, vị....tan....trong nước.

b) Axit axetic là nguyên liệu để điều chế .....

c) Giấm ăn là dung dịch..... từ 2 đến 5%.

d) Bằng cách ...... butan với chất xúc tác thích hợp người ta thu được.....

Gợi ý đáp án

a) Axit axetic là chất lỏng không màu, vị chua tan vô hạn trong nước.

b) Axit axetic là nguyên liệu để điều chế dược phẩm, phẩm nhuộm, chất dẻo và tơ nhân tạo

c) Giấm ăn là dung dịch axit axetic có nồng độ từ 2 đến 5%.

d) Bằng cách oxi hóa butan với chất xúc tác thích hợp người ta thu được axit axetic.

Câu 2

Trong các chất sau đây

a) C₂H₅OH

b) CH₃COOH

c) CH₃CH₂CH₂OH

d) CH₃CH₂-CO-OH

chất nào tác dụng với Na, NaOH, Mg, CaO?

Gợi ý đáp án

Chất tác dụng với Na là a, b, c, d

Chất tác dụng với NaOH là b, d

Chất tác dụng với Mg là b, d

Câu 3

Axit axetic có tính axit vì trong phân tử

a) Có 2 nguyên tử

b) Có nhóm -OH

c) Có nhóm -OH và =C=O

d) có nhóm -OH kết hợp với nhóm =C=O tạo thành nhốm O=C-OH

Gợi ý đáp án.

Câu d đúng vì trong phân tử axit axetic có nhóm -COOH

Trong các chất sau đây, chất nào có tính axit? Giải thích.

Gợi ý đáp án

Chất có tính axit là a vì trong phân tử có nhóm -COOH

Câu 5

Axit axetic có thể tác dụng được với những chất nào trong các chất sau đây: ZnO, Na₂SO₄, KOH, Na₂CO₃, Cu, Fe?

Viết các phương trình phản ứng hóa học nếu có:

Gợi ý đáp án

Axit axetic có thể tác dụng được với những chất: ZnO, KOH, Na₂CO₃, Fe

2CH₃COOH + ZnO → (CH₃COO)2Zn + 2H₂O

CH₃COOH + KOH → CH₃COOK + H₂O

2CH₃COOH + Na₂CO₃ → 2CH₃COONa + CO₂ + H₂O

2CH₃COOH + Fe → (CH₃COO)₂Fe + H₂.

Câu 6

Hãy viết phương trình hóa học điều chế axit axetic từ:

a) natri axetat và axit sunfuric.

b) rượu etylic.

Gợi ý đáp án

a) CH₃ – CH₂OH + H₂SO₄ đặc → 2CH₃COOH + Na₂SO₄.

b) CH₃ – CH₂OH + O₂  CH₃COOH + H₂O

Câu 7

Cho 60 gam CH₃COOH tác dụng với 100 gam CH₃CH₂OH thu được 55 gam CH₃ –COOC₂H₅.

a) Viết phương trình hóa học và gọi tên sản phẩm của phản ứng.

b) Tính hiệu suất của phản ứng trên.

Gợi ý đáp án

Số mol CH₃COOH = 60 : 60 = 1 mol; số mol C₂H₅OH = 100 : 46 ≈ 2,17 mol.

a) Phương trình hóa học của phản ứng.

CH₃COOH + C₂H₅OH CH₃ –COOC₂H₅ + H₂O.
(etylaxetat)

b) Theo phương trình phản ứng, vì lượng C₂H₅OH dư nên lượng CH₃ –COOC₂H₅ theo lí thuyết phải tính theo lượng CH₃COOH. Theo phản ứng số mol của CH₃COOH là 1 mol.

Khối lượng CH₃COOH theo lí thuyết = 1.88 = 88 gam.

Thực tế chỉ thu được 55 gam.

Vậy hiệu suất của phản ứng là: H% = (55/88).100% = 62,5%.

Câu 8

Cho dung dich axit axetic nồng độ a% tác dụng vừa đủ với dung dich NaOH nồng độ 10%, thu được dung dịch có nồng độ 10,25%. Hãy tính a.

Gợi ý đáp án

Ta có phương trình phản ứng:

CH₃COOH + NaOH → CH₃COONa + H₂O

Gọi khối lượng dung dịch CH₃COOH và NaOH lần lượt là m và m' gam.

Ta có:

;

Theo phản ứng: n_CH3COOH = n_NaOH = m_CH3COONa

Suy ra:

Từ nồng độ muối, ta có:

Giải ra ta được m = m'.

Thay vào (1) ta tính được a = 15. Vậy dung dịch CH₃COOH có nồng độ a = 15%.

Giải SBT Hóa học 9 Bài 45

Bài 45.1 

a) ? + ? → CH₃COONa + H₂

b) ? + ? → CH₃COONa + H₂O + CO₂

c) CH₃COOH + ? → (CH₃COO)₂Ca + ? + ↑

d) ? + Mg → (CH₃COO)₂Mg + ↑

e) ? + CuSO₄ → (CH₃COO)₂Cu + ↓

Gợi ý đáp án

a) 2CH₃COOH + 2Na → CH₃COONa + H₂

b) 2CH₃COOH + Na₂CO₃ → CH₃COONa + H₂O + CO₂

c) CH₃COOH + ? → (CH₃COO)₂Ca + ? + CO₂↑

d) 2CH₃COOH + Mg → (CH₃COO)₂Mg + H₂↑

e) (CH₃COO)₂Ba + CuSO₄ → (CH₃COO)₂Cu + BaSO₄↓

Bài 45.2

Nhận định nào sau đây đúng?

A. Những chất có nhóm -OH hoặc -COOH tác dụng được với NaOH.

B. Những chất có nhóm -OH tác dụng được với NaOH.

C. Những chất có nhóm -COOH tác dụng được với NaOH nhưng không tác dụng với Na.

D. Những chất có nhóm -OH tác dụng được với Na, còn những chất có nhóm -COOH vừa tác dụng được với Na vừa tác dụng được với NaOH.

Gợi ý đáp án

Đáp án D.

Bài 45.3

Hỗn hợp X gồm axit axetic và rượu etylic. Cho m gam hỗn hợp X tác dụng hết với Na thấy thoát ra 0,336 lít khí H₂ ở đktc.

Mặt khác cho m gam X tác dụng vừa đủ với dung dịch NaOH 0,1M thì hết 200 ml.

a) Hãy xác định m.

b) Tính phẩn trăm khối lượng của mỗi chất có trong m gam hỗn hợp.

Gợi ý đáp án

a) Gọi số mol axit axetic trong hỗn hợp là x.

Số mol rượu etylic trong hỗn hợp là y.

Phương trình hoá học của phản ứng khi X tác dụng với Na:

2CH₃COOH + 2Na → 2CH₃COONa + H₂↑

x mol x/2 mol

2C₂H₅OH + 2Na → 2C₂H₅ONa + H₂

y mol y/2 mol

Ta có: = x/2 + y/2

Theo đề bài: = 0,336/22,4 = 0,015 mol

Vậy x/2 + y/2 = 0,015 → x + y = 0,03 mol

Phương trình hoá học của phản ứng khi X tác dụng với NaOH:

CH₃COOH + NaOH → CH₃COONa + H₂0

x x

Theo đề bài số mol NaOH phản ứng là 0,1 X 0,2 = 0,02 (mol).

Vậy x = 0,02 (mol) và y = 0,03 - x = 0,03 - 0,02 = 0,01 (mol).

→ Khối lượng hỗn hợp là m = 0,02 x 60 + 0,01 x 46 = 1,2 + 0,46 = 1,66 (gam)

b) % khối lượng CH₃COOH: 1,2/1,66 x 100% = 72,29%

% khối lương C₂H₅OH: 0,46/1,66 x 100% = 27,71%

Bài 45.4 

Chất hữu cơ A chứa các nguyên tố C, H, O có khối lượng mol phân tử là 60 gam/mol. Đốt cháy hoàn toàn 3 gam A rồi cho sản phẩm thu được qua bình 1 đựng H₂SO₄ đặc, sau đó qua bình 2 đựng dung dịch Ca(OH)₂ dư. Sau phản ứng thấy khối lượng bình 1 tăng thêm 1,8 gam, ở bình 2 có 10 gam kết tủa.

a) Hãy xác định công thức phân tử của A.

b) Viết các công thức cấu tạo có thể có của A, biết A làm quỳ tím chuyển sang màu đỏ.

Gợi ý đáp án

a) Chất A chứa C, H, O khi đốt cháy sẽ sinh ra CO₂ và H₂0. Khi qua bình 1 đựng H₂SO₄ đặc thì H₂0 bị hấp thụ. Vậy khối lượng H₂0 là 1,8 gam. Qua bình 2 có phản ứng:

Ca(OH)₂ + CO₂ → CaCO₃↓+ H₂0

Theo phương trình: = = 10/100 = 0,1 mol

Vậy khối lượng cacbon có trong 3 gam A là 0,1 x 12 = 1,2 (gam).

Khối lượng hiđro có trong 3 gam A là 0,1 x 2 = 0,2 (gam).

Khối lượng oxi có trong 3 gam A là 3 - 1,2 - 0,2 = 1,6 (gam).

Gọi công thức phân tử của A là C_xH_yO_z.

Ta có:

60 gam A → 12x gam C → y g H → 16z gam O

3 gam → 1,2 gam → 0,2 gam → 1,6 gam

x = 1,2x60/36 = 2; y = 60x0,2/3 = 4

z = 1,6x60/48 = 2

→ Công thức phân tử của A là C₂H₄O₂.

b) Vì A làm quỳ tím chuyển sang màu đỏ nên A là một axit → Trong phân tử A có nhóm -COOH.

Vậy công thức cấu tạo của A là CH3-COOH.

Bài 45.5 

Tính khối lượng dung dịch axit axetic thu được khi lên men 50 lít rượu etylic 4°. Biết khối lượng riêng của rượu etylic là 0,8 g/ml và hiệu suất của quá trình lên men là 92%.

Gợi ý đáp án

Trong 50 lít rượu etylic 4° có 50/100 x 4 = 2(l) rượu nguyên chất

Vậy khối lượng rượu etylic có trong 50 lít rượu 4° là:

2 x 1000 x 0,8 = 1600 (gam)

Vì hiệu suất đạt 92% nên khối lượng rượu đã lên men là 1600x92/100 = 1472 (gam)

Số mol rươu đã lên men là 1472/46 = 32 (mol)

Phản ứng lên men:

C₂H₅OH + O2 → CH₃COOH + H2O

Vậy khối lượng của CH₃COOH tạo ra là:

60 x 32 = 1920 (gam).