Phân tích Bài học đường đời đầu tiên (6 mẫu) Những bài văn mẫu lớp 6 hay nhất

Download.vn sẽ giới thiệu Bài văn mẫu lớp 6: Phân tích Bài học đường đời đầu tiên, nhằm giúp học sinh có thêm tư liệu ôn tập về tác phẩm này.

Tài liệu bao gồm dàn ý chi tiết và 6 bài văn mẫu dành cho học sinh lớp 6. Hãy cùng tham khảo ngay sau đây.

Phân tích Bài học đường đời đầu tiên - Mẫu 1

Dế Mèn phiêu lưu ký là một tác phẩm tiêu biểu của truyện nhà văn Tô Hoài. Trong đó, đoạn trích “Bài học đường đời đầu tiên” nằm ở phần mở đầu đã giới thiệu được về nhân vật chính của truyện là Dế Mèn - một chàng dế khỏe mạnh nhưng hống hách, coi thường người khác.

Đoạn văn mở đầu, Tô Hoài đã miêu tả chi tiết ngoại hình của nhân vật Dế Mèn. Bởi ăn uống điều độ nên chẳng mấy chốc Dế Mèn đã thành một chàng dế cường tráng. Nhà văn miêu tả từng bộ phận trên cơ thể. Đôi càng thì “mẫm bóng” cùng “những cái móng vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt”. Thân hình “rung rinh một màu nâu bóng mỡ soi gương được và rất ưa nhìn”. Đầu “to ra và nổi từng tảng, rất bướng”. Hai cái răng thì đen nhánh và “lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc” cùng với sợi râu “dài và uốn cong một vẻ rất đỗi hùng dũng”. Để thử sự lợi hại của những chiếc móng, Dế Mèn đã “co cẳng lên đạp phanh phách vào các ngọn cỏ”, “cứ chốc chốc tôi lại trịnh trọng và khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu”, “thỉnh thoảng, tôi ngứa chân đá một cái”.

Tuy nhiên, Dế Mèn lại có tính cách kiêu căng, ngạo mạn và luôn nghĩ mình “có thể sắp đứng đầu thiên hạ”. Cậu rất hay cà khịa bà con trong xóm, nhưng không ai nói gì. Phần nhiều họ nể hơn là sợ Dế Mèn. Đặc biệt, Dế Mèn rất coi thường người bạn hàng xóm là Dế Choắt. Một lần, Mèn sang chơi nhà Choắt, thấy nhà cửa tuềnh toàng liền lớn tiếng chê bai. Khi Choắt nhờ vả đào ngách thông sang nhà Mèn, để giúp đỡ lẫn nhau thì Mèn thẳng thừng từ chối. Một sự việc xảy ra khi Dế Mèn bày trò trêu chị Cốc, khiến chị ta nổi giận. Dế Choắt ở gần đó bị vạ lây. Trước khi chết, Choắt khuyên Dế Mèn bỏ thói kiêu căng. Đó chính là bài học đường đời đầu tiên mà Dế Mèn đã nhận được.

Như vậy, “Bài học đường đời đầu tiên” đã khắc họa những vẻ đẹp về ngoại hình của Dế Mèn, cùng với đó là câu chuyện về bài học đường đời đầu tiên mà Dế Mèn nhận được, từ đó đặt ra bài học sâu sắc cho con người.

Phân tích Bài học đường đời đầu tiên - Mẫu 2

Nhà văn Tô Hoài là một tác giả nổi tiếng chuyên viết cho thiếu nhi. Trong đó, Dế Mèn phiêu lưu kí là một tác phẩm vô cùng quen thuộc. Đoạn trích Bài học đường đời đầu tiên nằm ở phần đầu của truyện.

Truyện được kể qua lời của nhân vật chính - Dế Mèn. Ở đoạn trích này, Dế Mèn đã giới thiệu về bản thân, kể lại câu chuyện về bài học đường đời đầu tiên của mình. Dế Mèn sống tự lập từ khi còn nhỏ. Bởi ăn uống điều độ, chẳng mấy chốc, cậu đã trở thành một chàng dế cường tráng. Nhưng Dế Mèn lại có tính cách kiêu căng, xốc nổi. Đi đến đâu, cậu cũng đều tỏ ra kiêu ngạo. Hàng xóm của cậu là Dế Choắt, một chú dế gầy gò, ốm yếu. Điều đó khiến cho Dế Mèn tỏ ra coi thường người bạn hàng xóm. Một lần sang chơi nhà Dế Choắt, Dế Mèn lên tiếng chê bai: “Sao chú mày sinh sống cẩu thả quá như thế. Nhà cửa đâu mà tuềnh toàng… Ôi thôi, chú mày ơi! Chú mày có lớn mà chẳng có khôn...”. Hay khi Choắt bày tỏ ý muốn Dế Mèn đào một cái ngách sang bên nhà của Mèn, để khi có kẻ đến bắt nạt thì giúp đỡ nhau. Nhưng Dế Mèn lại khinh khỉnh: “Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ? Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!”. Dế Mèn ra về mà không chút nghĩ ngợi.

Với tính cách đó, Dế Mèn đã gây ra tai họa. Một lần, cậu cố tình trêu chị Cốc, khiến chị nổi giận. Nhưng cậu lại không dám nhận tội mà lại nhanh chóng chui vào hang. Cuối cùng, Dế Choắt ở gần đó đã bị vạ lây. Dế Choắt bị chị Cốc mổ cho đến kiệt sức. Nhưng Dế Mèn vẫn chỉ nằm ở trong hang mà không dám ra nhận lỗi. Hậu quả dẫn đến là Dế Choắt đã chết.

Trước khi chết, Dế Choắt đã đưa ra những lời khuyên chân thành cho Dế Mèn: “Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết suy nghĩ sớm muộn rồi cũng mang họa vào thân”. Chính nhờ cái chết của người bạn hàng xóm, lời khuyên của Dế Choắt đã giúp Dế Mèn tỉnh ngộ, nhận ra sai lầm của mình. Chôn cất Choắt xong xuôi, Dế Mèn “đứng lặng giờ lâu, nghĩ về bài học đường đời đầu tiên của mình”.

Như vậy, “Bài học đường đời đầu tiên” là một đoạn trích đặc sắc, gửi gắm bài học giá trị nhân văn sâu sắc.

Phân tích Bài học đường đời đầu tiên - Mẫu 3

Tô Hoài được mệnh danh là nhà văn của thiếu nhi. Với những áng văn sinh động, hấp dẫn đã biết bao thập kỷ qua, những tác phẩm của ông đã trở thành món ăn tinh thần của trẻ nhỏ. Và hẳn ai cũng biết đến “Dế Mèn phiêu lưu kí” - một tác phẩm xuất sắc của Tô Hoài. Và đoạn trích “Bài học đường đời đầu tiên” là chương mở đầu cho những biến cố trong cuộc đời Dế Mèn.

Dưới ngòi bút tài hoa của Tô Hoài, chân dung Dế Mèn hiện lên vô cùng đẹp đẽ, sống động. Để làm nổi bật vẻ đẹp của chàng dế thanh niên cường tráng Tô Hoài đã liệt kê hàng loạt chi tiết miêu tả ngoại hình của Mèn: “đôi càng mẫm bóng, những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứng và nhọn hoắt chẳng khác nào thanh kiếm”. Không chỉ vậy đôi cánh của Dế cũng thật đẹp đẽ, “dài xuống tận chấm đuôi”, thân hình mang “một màu nâu bóng mỡ, rắn chắc, khỏe mạnh”… Và cậu chàng hãnh diện về vẻ đẹp ấy của mình lắm.

Không chỉ miêu tả dáng vẻ bề ngoài, mà thông qua ngoại hình người đọc phần nào còn thấy được những nét tính cách của nhân vật. Dế ta không chỉ cường tráng về ngoại hình mà còn rất kiêu ngạo với cặp râu rất đỗi hùng dũng của mình, những bước đi luôn trịnh trọng khoan thai cho ra kiểu cách con nhà võ; bản tính dế xốc nổi, hay cà khịa với hàng xóm và tự coi mình sắp đứng đầu thiên hạ. Bằng việc sử dụng hàng loạt các biện pháp tu từ so sánh, nhân hóa cùng với đó là năng lực quan sát tỉ mỉ, khả năng chắt lọc ngôn ngữ tinh tế, trí tưởng tượng phong phú Tô Hoài đã phác họa bức chân dung của Dế Mèn cường tráng, khỏe mạnh, tràn đầy sức sống. Dế Mèn hiện lên giống như chàng trai trẻ tuổi, vừa tự tin, vừa yêu đời, tự hào về bản thân nhưng bản tính còn có sự xốc nổi, kiêu ngạo, ngông cuồng.

Cũng chính tính kiêu căng, xốc nổi, tự coi mình là sắp đứng đầu thiên hạ mà Dế Mèn đã gây ra những chuyện hết sức đau lòng. Nhà văn đã rất công phu khi dựng lên chân dung đối lập, tương phản giữa Dế Mèn và Dế Choắt - người bạn hàng xóm của Mèn. Ngược lại với ngoại hình vạm vỡ của Dế Mèn thì Dế Choắt là một cậu chàng gầy gò, ốm yếu, trông hệt một gã nghiện thuốc phiện. Trước lời thỉnh cầu của Choắt, Mèn đã gạt phắt đi bằng giọng khinh thường. Chỉ đến khi Dế Mèn trêu chị Cốc rồi dẫn đến cái chết thảm thương của Dế Choắt, lúc này cậu mới nhận ra được những lỗi lầm của bản thân. Một lần, Dế Mèn ngông cuồng trêu chị Cốc, thấy chị Cốc nổi giận, Mèn ta cậy mình có hang sâu đã chui tọt vào hang để tránh hậu họa, nào ngờ Dế Choắt lại là người phải chịu hậu quả. Cái mỏ chị Cốc cứ thế giáng xuống Choắt gầy gò ốm yếu, khiến Choắt vẹo cả xương sống. Chỉ khi chị Cốc đi rồi, Mèn mới dám bò lên, thấy Dế Choắt không dậy được nữa và nghe những lời trăng trối của Choắt, Mèn đã vô cùng đau khổ, ân hận. Những lời trăng trối của Dế Choắt chính là bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn, đó là bài học đau xót phải trả bằng cả bằng mạng sống của người khác. Tô Hoài đã khéo léo sử dụng linh hoạt các biện pháp nghệ thuật: so sánh, nhân hóa. Kết hợp với cách kể chuyện hấp dẫn, vốn ngôn từ phong phú, sinh động, lối nói dân dã “nghèo sức quá” “nói thẳng thừng”... để làm cho câu chuyện về bài học đường đời đầu tiên trở nên thú vị, hấp dẫn hơn.

Đoạn trích “Bài học đường đời đầu tiên” đã khắc họa những vẻ đẹp về ngoại hình của Dế Mèn, đặt ra những bài học sâu sắc cho con người.

Phân tích Bài học đường đời đầu tiên - Mẫu 4

Tôi Hoài là nhà văn viết nhiều cho thiếu nhi. Một trong những tác phẩm quan trọng nhất là tác phẩm “Dế Mèn phiêu lưu ký” mà bạn đọc yêu văn Tô Hoài đều biết. Đặc biệt trong truyện là đoạn trích “Bài học đường đời đầu tiên”.

Đoạn trích trên được chia làm hai phần. Tô Hoài đã đi từ hình dáng, tính cách, hành động của Dế Mèn rồi từ đó mở ra câu chuyện về bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn sau cái chết của Dế Choắt. Toàn bộ đoạn trích được kể bằng ngôi thứ nhất, là lời kể của Dế Mèn khiến cho câu chuyện trở nên vô cùng chân thật nhưng cũng không kém phần sinh động, hấp dẫn.

Đoạn trích mở đầu bằng những câu văn miêu tả ngoại hình của Dế Mèn với một đôi càng “mẫm bóng” cùng “những cái móng vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt”. Cả người Dế Mèn “rung rinh một màu nâu bóng mỡ soi gương được và rất ưa nhìn”. Nó có một cái đầu “to ra và nổi từng tảng, rất bướng”. Hai cái răng thì đen nhánh và “lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc” cùng với sợi râu “dài và uốn cong một vẻ rất đỗi hùng dũng”. Chỉ bấy nhiêu nét phác hoạ thôi cũng đủ thấy sự tỉ mỉ và tinh tế trong miêu tả của nhà văn Tô Hoài. Qua từng câu, từng chữ, hình ảnh một chú Dế Mèn ngạo mạn, cường tráng cứ thế dần hiện ra.

Kết tiếp, Dế Mèn còn hiện lên như một chàng trai trẻ đầy sức sống, vừa tự tin vừa tự hào về bản thân mình. Không chỉ vậy, hành động của Dế Mèn cũng được miêu tả sinh động không kém. Với những cái móng vuốt nhọn hoắt của mình, khi muốn thử sự lợi hại của chúng, nó lại “co cẳng lên đạp phanh phách vào các ngọn cỏ”. Dế Mèn còn tự miêu tả mình bằng giọng điệu thế này: “Cứ chốc chốc tôi lại trịnh trọng và khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu”, “thỉnh thoảng, tôi ngứa chân đá một cái”. Ngoại hình đẹp mắt cũng những hành động ngạo mạn vừa thể hiện được vẻ cường tráng vừa cho thấy tính cách điệu bộ kiêu căng của chú dế mới lớn này.

Với việc sử dụng những từ ngữ vô cùng độc đáo như: “mẫm bóng”, “nhọn hoắt”, “hủn hoẳn”, “dài bóng mỡ”, “ngoàm ngoạp”... thì đoạn văn miêu tả hình dáng, hành động của Dế Mèn được coi là đoạn miêu tả hết sức đặc sắc, độc đáo bởi ta chỉ cần thay thế một từ thôi thì hình ảnh chú dế mới lớn sẽ không còn hiện ra với dáng vẻ bắt mắt như vậy nữa. Vậy mới thấy Tô Hoài không chỉ có khả năng quan sát tinh tế mà còn là một bậc thầy trong việc sử dụng ngôn từ miêu tả. Nhưng cái tài của nhà văn còn ở chỗ đằng sau việc miêu tả ngoại hình, hành động ta còn thấy được hết cái tính cách của nhân vật. Đằng sau cái dáng vẻ ưa nhìn, khoẻ khoắn còn là cái vẻ kiêu căng, tự phụ đến mức nó tự nghĩ mình “có thể sắp đứng đầu thiên hạ rồi”. Chính những suy nghĩ, cùng sự ngạo mạn đó đã dẫn đến những hậu quả đáng tiếc và đó cũng chính là những bài học đầu tiên của Dế Mèn.

Câu chuyện bắt đầu từ thái độ coi thường của Dế Mèn đối với Dế Choắt. Thấy anh bạn hàng xóm của mình trông gầy gò và ốm yếu, nó không những không đồng cảm, chia sẻ mà còn gọi bạn của mình là Dế Choắt một cách đầy chế giễu. Rồi khi Dế Choắt nhờ vả Dế Mèn, nó hếch răng lên, xì hơi một cái rõ dài đầy ngông nghênh và không coi ai ra gì. Không những vậy, Dế Mèn còn quắc mắt, mắng Dế Choắt, thể hiện rất rõ giọng điệu khinh rẻ, nhạo báng Dế Choắt: “Chú mày sinh sống quá cẩu thả, chú mày có lớn mà chẳng có khôn, chú mày hôi như cú mèo, im cái điệu khóc mưa dầm sùi sụt ấy đi, giương mắt lên mà xem tao trêu con mụ Cốc đây này”. Với việc xây dựng một nhân vật hoàn toàn đối lập với Dế Mèn về ngoại hình và sức lực, Tô Hoài càng làm nổi bật lên cái vẻ ngạo mạn, kiêu căng, không coi ai ra gì của Dế Mèn.

Cái dáng vẻ yếu đuối, gầy gò của Dế Choắt không hề khiến cho một anh chàng mới lớn, khoẻ khoắn như Dế Mèn phải bận tâm cho đến khi hành động dại dột của nó đã dẫn đến cái chết thương tâm cho Dế Choắt. Nó đã ngông cuồng trêu tức chị Cốc một phần là bởi cái tính ngỗ nghịch của mình nhưng mặt khác còn là để chứng minh cho Dế Choắt thấy mình chẳng hề nể sợ ai: “Sợ gì? Mày bảo tao sợ cái gì? Mày bảo tao còn biết sợ ai hơn tao nữa!”. Ngông nghênh là thế nhưng khi thấy chị Cốc nổi giận, nó lập tức chui vào hang sâu để lẩn trốn để rồi người chịu hậu quả lại là Dế Choắt. Cái vẻ gầy gò, ốm yếu của Dế Choắt khiến nó không thể chịu được khi cái mỏ của chị Cốc cứ thế giáng xuống và mãi cho đến tận khi chị Cốc đi rồi Dế Mèn mới dám mò ra. Khi thấy bạn của mình không thể dậy được nữa cùng với những lời trăng trối, Dế Mèn đã vô cùng đau khổ, ân hận. Nó nhận ra những sai lầm của mình cùng tính ngông nghênh, ngạo mạn của bản thân. Cái chết của Dế Choắt chính là bài học đường đời đầu tiên vô cùng đắt giá của nó. Bài học rằng không nên kiêu căng, hống hách, cần phải suy nghĩ trước khi làm, tránh gây ra những tai họa cho người khác cũng như chính bản thân mình.

Đoạn trích “Bài học đường đời đầu tiên” đã thể hiện được thành công tài năng của Tô Hoài. Đồng thời, đoạn trích đã thể hiện được bài học mà nhà văn đã gửi gắm.

Phân tích Bài học đường đời đầu tiên - Mẫu 5

Một trong tác phẩm vô cùng hấp dẫn dành cho thiếu nhi là “Dế Mèn phiêu lưu kí” của nhà văn Tô Hoài. Truyện kể về những cuộc phiêu lưu của Dế Mèn qua thế giới những loài vật nhỏ bé. Chương mở đầu của truyện - “Bài học đường đời đầu tiên” đã khắc họa vẻ đẹp ngoại hình, tính cách của Dế Mèn cũng như bài học đầu tiên của chàng dế.

Mở đầu đoạn trích, Tô Hoài đã miêu tả vẻ đẹp ngoại hình của Dế Mèn với một đôi càng “mẫm bóng” cùng “những cái móng vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt”. Cả người của chú “rung rinh một màu nâu bóng mỡ soi gương được và rất ưa nhìn”. Không chỉ vậy, nó còn có một cái đầu “to ra và nổi từng tảng, rất bướng”. Còn hai cái răng thì đen nhánh và “lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc” cùng với sợi râu “dài và uốn cong một vẻ rất đỗi hùng dũng”.

Tô Hoài đã khéo léo sử dụng các biện pháp tu từ kết để khắc họa Dế Mèn hiện lên như một chàng trai trẻ đầy sức sống, vừa tự tin vừa tự hào về bản thân mình. Hành động của Dế Mèn được Tô Hoài miêu tả để khắc họa được tính cách của dế. Với những cái móng vuốt nhọn hoắt của mình, khi muốn thử sự lợi hại của chúng, chú lại “co cẳng lên đạp phanh phách vào các ngọn cỏ”. Thậm chí, Dế Mèn còn tự nói về mình: “Cứ chốc chốc tôi lại trịnh trọng và khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu”, “thỉnh thoảng, tôi ngứa chân đá một cái”. Các tính từ như “mẫm bóng”, “nhọn hoắt”, “hủn hoẳn”, “dài bóng mỡ”, “ngoàm ngoạp” dùng để miêu tả hình dáng, hành động của Dế Mèn.

Tiếp đến, đằng sau cái dáng vẻ ưa nhìn, khỏe khoắn còn là cái vẻ kiêu căng, tự phụ đến mức nó tự nghĩ mình “có thể sắp đứng đầu thiên hạ rồi”. Một Dế Mèn kiêu căng đã phải trả giá. Trước hết, câu chuyện bắt đầu từ thái độ coi thường của Dế Mèn đối với Dế Choắt. Thấy người bạn hàng xóm của mình trông gầy gò và ốm yếu. Dế Mèn không những không đồng cảm, mà còn chế giễu người bạn hàng xóm. Rồi khi nghe Dế Choắt nhờ vả mình, cậu ta “hếch răng lên, xì hơi một cái rõ dài đầy ngông nghênh và không coi ai ra gì”. Không những vậy, Dế Mèn còn quắc mắt, mắng Dế Choắt, thể hiện rất rõ giọng điệu khinh rẻ, nhạo báng Dế Choắt: “Chú mày sinh sống quá cẩu thả”, “chú mày có lớn mà chẳng có khôn”, “chú mày hôi như cú mèo”, “im cái điệu khóc mưa dầm sùi sụt ấy đi”, “giương mắt lên mà xem tao trêu con mụ Cốc đây này”...

Cái dáng vẻ yếu đuối, gầy gò của Dế Choắt khiến Mèn cảm thấy chán ghét. Chỉ đến khi hành động dại dột của nó đã dẫn đến cái chết thương tâm cho Choắt, Dế Mèn mới nhận ra sai lầm. Dế Mèn đã ngông cuồng trêu tức chị Cốc một phần là bởi cái tính ngỗ nghịch của mình nhưng mặt khác còn là để chứng minh cho Dế Choắt thấy mình chẳng hề nể sợ ai: “Sợ gì? Mày bảo tao sợ cái gì? Mày bảo tao còn biết sợ ai hơn tao nữa!”. Nhưng khi chị Cốc nổi giận, Dế Mèn lại chỉ biết trốn tránh trách nhiệm. Rồi chị Cốc đã vô tình nhìn thấy Choắt đang loay hoay ở cửa hang. Chị Cốc liền tiến đến hỏi tội nó. Choắt bị oan, không dám cãi, chỉ van xin rồi trốn vào hang. Nhưng cái mỏ của chị Cốc cứ thế giáng xuống thân hình gầy gò của Dế Choắt, còn Dế Mèn thì vẫn cứ nằm im thin thít. Bao nhiêu sự kiêu căng, ngạo mạn lúc đầu đã thay bằng sự hèn nhát, sợ sệt. Khi chị đi rồi Dế Mèn mới dám ra ngoài. Nó nhìn thấy bạn của mình không thể dậy được nữa cùng với những lời trăng trối, Dế Mèn đã vô cùng đau khổ, ân hận. Nó nhận ra những sai lầm của mình cùng tính ngông nghênh, ngạo mạn của bản thân. Cái chết của Dế Choắt chính là bài học đường đời đầu tiên vô cùng đắt giá của nó.

Như vậy, “Bài học đường đời đầu tiên” là một đoạn trích hấp dẫn trong “Dế Mèn phiêu lưu ký” thể hiện được tài năng miêu tả nhân vật của nhà văn Tô Hoài.

Phân tích Bài học đường đời đầu tiên - Mẫu 6

Tô Hoài là một trong những nhà văn viết khá nhiều cho thiếu nhi. Tác phẩm được yêu thích nhất đó là “Dế Mèn phiêu lưu ký”. Trong đó, đoạn trích “Bài học đường đời đầu tiên” kể về chú Dế Mèn khỏe mạnh nhưng hống hách, coi thường người khác. Cũng bởi tính xấu ấy mà nó đã gây ra cái chết của Dế Choắt.

Nhân vật chính trong truyện là chàng Dế Mèn. Chàng ta vốn sống tự lập từ khi còn nhỏ. Đến lúc lớn lên, Dế Mèn rất thích đi phiêu lưu khắp nơi. Chú đi đến đâu cũng đều tỏ ra kiêu ngạo. Hàng xóm của chú - Dế Choắt lại là một chú dế gầy gò, ốm yếu. Dế Mèn tỏ ra coi thường bạn hàng xóm của mình. Một lần sang chơi nhà Choắt, Dế Mèn lên tiếng chê bai: “Sao chú mày sinh sống cẩu thả quá như thế. Nhà cửa đâu mà tuềnh toàng…Ôi thôi, chú mày ơi! Chú mày có lớn mà chẳng có khôn..”. Hay khi Choắt bày tỏ ý muốn Dế Mèn đào một cái ngách sang bên nhà của Mèn, để khi có kẻ đến bắt nạt thì giúp đỡ nhau. Nhưng Dế Mèn lại khinh khỉnh: “Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ? Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!”. Sau đó, chàng ta trở về mà chẳng nghĩ ngợi gì. Thái độ của Dế Mèn đã thể hiện sự kiêu căng, ích kỉ.

Nhưng tất cả chỉ lên đến đỉnh điểm là khi Dế Mèn trêu đùa chị Cốc. Dế Mèn cố tình trêu chị Cốc, khiến chị nổi giận. Lúc này, sự hung hăng đã biến thành sự sợ hãi rồi hèn nhát. Dế Mèn nhanh chóng chui vào hang để Dế Choắt một mình đối mặt với chị Cốc. Chú Dế Choắt tội nghiệp phải chịu nỗi oan ức, bị chị Cốc mổ cho đến kiệt sức. Nhưng Dế Mèn vẫn không ra cứu bạn, nhận lỗi về mình và chịu trách nhiệm về lỗi lầm. Cuối cùng Dế Choắt kiệt sức mà chết. Trước khi chết, Dế Choắt đã đưa ra những lời khuyên chân thành cho Dế Mèn: “Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết suy nghĩ sớm muộn rồi cũng mang họa vào thân”. Cái chết của người bạn hàng xóm cùng lời khuyên chân thành của Choắt đã khiến Dế Mèn tỉnh ngộ, nhận ra sai lầm của mình. Chôn cất Choắt xong xuôi, Dế Mèn “đứng lặng giờ lâu, nghĩ về bài học đường đời đầu tiên của mình”. Bài học đã phải trả giá bằng mạng sống của bạn mình.

Dế Mèn ân hận về cách đối xử của mình với Dế Choắt. Nó hối hận khi đã gián tiếp gây ra cái chết của Dế Choắt. Nó tự trách mình rằng nó là một kẻ có sức mạnh nhưng lại chỉ biết trốn tránh một cách nhát gan. Chôn cất Dế Choắt xong, cảm giác của nó thật hụt hẫng và bất lực bởi Dế Choắt đã chết rồi, đâu thể cứu vãn được nữa. Dế Mèn đứng lặng bởi nó muốn suy nghĩ một cách nghiêm túc về cách sống của mình trong suốt thời gian qua.

Qua phân tích trên, “Bài học đường đời đầu tiên” đã cho thấy tài năng miêu tả loài vật rất sinh động cùng với cách kể chuyện tự nhiên, ngôn ngữ chính xác và giàu tính tạo hình của Tô Hoài.