Phân tích nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tác phẩm Số đỏ của Vũ Trọng Phụng Viết văn bản nghị luận về một tác phẩm truyện lớp 11

Phân tích nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tác phẩm Số đỏ mang đến gợi ý cách viết và bài văn mẫu cực hay. Qua đó giúp các bạn có thêm nhiều gợi ý tham khảo để biết cách viết văn bản nghị luận về một tác phẩm truyện (những đặc điểm trong cách kể của tác giả).

Số đỏ là một trong những tác phẩm nổi tiếng của Vũ Trọng Phụng. Tác phẩm  đã thể hiện khá rõ tài năng và thái độ phê phán xã hội một cách mạnh mẽ của nhà văn. Vậy sau đây là bài văn mẫu phân tích nghệ thuật xây dựng nhân vật trong Số đỏ mời các bạn theo dõi. Ngoài ra các bạn xem thêm phân tích nghệ thuật xây dựng nhân vật trong Đôi mắt.

Dàn ý nghệ thuật xây dựng nhân vật trong Số đỏ

1.Mở bài

- Vũ Trọng Phụng là nhà văn có tài. Tuy mất sớm nhưng ông đã để lại cho văn học Việt Nam hiện đại nhiều tác phẩm có giá trị.

- Số đỏ là tác phẩm thể hiện rõ bút pháp trào phúng của tác giả.

2. Thân bài

A. PHÂN TÍCH

- Số đỏ là một cuốn tiểu thuyết trào phúng. Nghệ thuật trào phúng của tác giả thể hiện ở nhiều mặt, từ cách đặt tiêu đề đến chọn chi tiết, xây dựng nhân vật ... Tất cả đều xoay quanh các mâu thuẫn, những điều trái tự nhiên để gây cười.

- Đặc sắc về nghệ thuật trào phúng của Số đỏ thể hiện ở mấy điểm: thủ pháp tương phản, phóng đại, cách tạo tình huống, xây dựng nhân vật.

a. Thủ pháp tương phản

Được tác giả khai thác triệt để trong cách xây dựng nhân vật, dựng cảnh. Tác giả chọn những chi tiết nêu lên sự tương phản giữa hình thức và nội dung, giữa lời nói và việc làm.

- Kẻ lãnh đạo phong trào Âu hóa trong Số đỏ là Văn Minh. Y vô học (du học chỉ để nhảy đầm), hô hào thể thao nhưng chính mình lại gầy gò, ốm yếu. Tuy đòi giải phóng phụ nữ nhưng lại cấm vợ đổi mới. Xuân tóc đỏ vô học, lưu manh nhưng lại trở thành “đốc tờ Xuân”, “nhà cải cách xã hội”, “giáo sư quần vợt”, nhà “chấn hưng Phật giáo”, “anh hùng cứu quốc”.

- Đám ma ông bố cụ cố Hồng như một tấn hài kịch. Đám ma được tổ chức trọng đại tựa một đám rước.

b. Thủ pháp phóng đại tạo tình huống

- Để tạo nên tiếng cười, nhà văn thường phải vận dụng thủ pháp phóng đại. Nét đặc sắc nổi lên ở Số đỏ là tác giả phóng đại, tạo ra các tình huống bất ngờ, gây tiếng cười suốt tác phẩm, nhưng phóng đại mà như không phóng đại, bởi người đọc thấy có lí, thấy chân thật.

c. Xây dựng nhân vật

- Thế giới nhân vật trong Số đỏ đông đảo, đa dạng.

- Điểm đặc sắc là mỗi nhân vật có một tính cách, thể hiện rõ bản chất của nhân vật đó, đồng thời tác giả tô đậm, phóng đại để gây nên tiếng cười. Nhiều nhân vật hiện lên như con rối, hoạt động, ăn nói ngớ ngẩn, lố bịch, vô nghĩa, lặp đi lặp lại, bất chấp hoàn cảnh

- Ví dụ cụ cô Hồng thì lúc nào cũng chỉ lặp lại một câu: “Biết rồi ! Khổ lắm! Nói mãi!”. Min đơ, Min toa thì bạ chỗ nào cùng vênh váo tự giới thiệu: “Me xừ Min toa, cảnh binh hạng năm, giải nhất vòng quanh Hà Nội, giải nhất Hà Nội Nam Định (...), một vẻ vang của sở Cấm Hà Nội, một cái hi vọng của Đông Dương...”

- Đặc biệt tác giả đi sâu miêu tả tâm trạng nhân vật bằng những hành vi trào phúng:..nhiều ông tai to mặt lớn thì sát ngay với linh cữu, khi trông thấy làn da trắng thập thò trong làn áo voan trên cánh tay và ngực Tuyết, ai nấy cũng đều cảm động hơn những khi nghe tiếng kèn Xuân nữ ai oán, não nùng...Họ cố giữ vẻ mặt buồn rầu nhưng vừa đi vừa thì thầm với nhau đủ mọi thứ chuyện nhảm nhí.

-Hành vi đầy mâu thuẫn của ông Phán mọc sừng thật hài hước. Một mặt, ông cố nức nở cho to, oặt người đi để tỏ lòng thương xót đầy hiếu nghĩa của người cháu rể, mặt khác, ông tỉnh táo tính toán việc giữ chữ tín trong cuộc doanh thương, lén dúi vào tay Xuân tờ giấy bạc năm đồng gấp tư.

B. MỞ RỘNG

- Với nghệ thuật trào phúng đặc sắc, Số đỏ có sức lôi cuốn người đọc. Mỗi chương là một màn hài kịch. Toàn tác phẩm là một truyện cười dài, tiếng cười không dứt.

- Thông qua những chương như những màn hài kịch, Số đỏ phơi bày bộ mặt thực của bọn thượng lưu thành thị. Trên con đường chạy đua theo các phong trào “Âu hóa”, “thể thao”, “giải phóng phụ nữ”. Chúng hiện nguyên hình là một bọn đểu cáng, nhố nhăng, vụ lợi...

- Nghệ thuật trào phúng đã góp phần quan trọng làm cho Số đỏ đạt giá trị phê phán sâu sắc xã hội thời đó.

3. Kết bài

- Sáng tác cách đây khoảng sáu chục năm nhưng đến nay số đỏ vẫn là một tác phẩm đặc sắc.

- Nó đặc biệt lôi cuốn người đọc bởi nghệ thuật trào phúng sắc sảo của tác giả.

Phân tích nghệ thuật xây dựng nhân vật trong Số đỏ

Nghệ thuật trào phúng được thể hiện ngay từ cách đặt nhan đề. Tên đầy đủ của đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia, văn minh nữa cũng nói vào một đám ma gương mẫu”. Nhan đề giật gân có tính hài hước rõ rệt bởi ngay trong nhan đề đã có những mâu thuẫn. Sự việc được đưa ra là sự việc buồn, đau đớn nhưng nó lại được coi là hạnh phúc, nghĩa là vui và sung sướng. Ngôn từ của nhan đề cũng hết sức hỗn độn, Hán, Nôm pha trộn tùy tiện. Chuyện đưa ra là chuyện hệ trọng mà được coi như là chuyện đùa, chuyện vui. Có thể nói ngay từ nhan đề nhà văn đã gợi cho người đọc nhiều suy ngẫm chính là sự hài hước châm biếm trong nghệ thuật trào phúng của nhà văn.

Vũ Trọng Phụng đã miêu tả đám tang ồn ào, tất bật nhưng không giống với một đám tang thông thường. Không khí không phải đau thương tang tóc như những đám ma bình thường khác mà là không khí hạnh phúc đầy ắp tràn ra không nén nổi bởi cái chết ấy là niềm mong ngóng chờ đợi bao lâu rồi của mọi người. Niềm hạnh phúc hiển hiện trong từng hành động lộ ra trên từng khuôn mặt khiến tác giả buông ra một câu “ cái chết kia làm cho người sung sướng lắm! Bọn con cháu vô tâm sung sướng thỏa thích”. Tác giả còn khái quát “Tang gia ai cũng vui vẻ cả?. Tất cả tưng bừng như ngày hội “ người ta tưng bừng đi đưa giấy cáo phó, gọi phường kèn, tất cả sôi nổi khẩn trương chuẩn bị cho đám tang”….. Bao nhiêu sự chuẩn bị và cuối cùng đám tang cũng được tiến hành. Nó diễn ra với đủ các kiểu cách đủ các nghi lễ, hàng trăm người đi đưa, hàng trăm người chụp ảnh lia lịa như ở hội chợ. Có thể nói đây là đám ma tổ chức rất linh đình, rất to, rất trọng thể “một đám ma gương mẫu” khiến cho thành phố nhốn nháo. Âm thanh cũng đủ loại trộn với nhau: kèn ta, kèn tây, kèn tàu…. Lẫn với nó là tiếng mỉa mai, bình phẩm của người đưa đám: khen cô này đẹp, than cảnh vợ véo chồng gầy….. Còn trang phục thì là những bộ mốt nhất, đẹp nhất của hiệu may Âu hóa được lăng sê kịp thời nhờ cái chết của cụ cố tổ.

Quả là một đám ma danh giá, sang trọng, một đám ma gương mẫu, một sân khấu hài. Ở đó ta thấy một cảnh bát nháo hỗn độn, pha tạp từ âm thanh đến màu sắc. Tiếng khóc là âm thanh đặc trưng của đám tang nhưng nó cũng hết sức pha tạp và hỗn độn. Có tiếng khóc “hứt hứt” của ông phán mọc sừng, có tiếng “sụt sịt” giả vờ của cụ cố Hồng, có tiếng khóc của cụ cố bà…. Cảnh đám tang là cảnh vĩnh biệt một con người nhưng nó lại là chuyện đùa của một gia đình, và đây là mâu thuẫn xuyên suốt toàn bộ đoạn trích.

Vũ Trọng Phụng cũng hết sức thành công trong nghệ thuật dùng từ, tác giả không nói đám tang mà lại nói “đám cứ đi”. Cụm từ đó cũng được lặp lại nhiều lần, tính hài hước được ngầm ẩn trong chính ngay ba cái từ cộc lốc đó. Ba từ đó gợi nhiều liên tưởng, suy ngẫm đoán định, nhà văn như giúp người đọc đặt ra một câu hỏi vậy đó là đám gì đây? Lời văn thản nhiên hóm hỉnh chua cay, những lời nhận xét bình luận của tác giả thì vô cùng chua chát. Chuyện sinh li từ biệt trang trọng lại được diễn tả bằng những từ ngữ đầy vui đùa, nôm na, vui đùa cả lũ người sống và người đã chết. Với khả năng lựa chọn và dùng từ đặc sắc, tác giả đặc biệt thành công trong việc vẽ ra bức tranh đám tang cho người đọc cùng dự.

Nghệ thuật trào phúng của Vũ Trọng Phụng còn thành công trong việc xây dựng những bức chân dung biếm họa. Những người trong gia đình cụ cố Hồng tất cả đều vui mừng những mỗi niềm vui của từng thành viên trong gia đình lại có những lí do và sắc thái khác nhau phong phú và đa dạng. Trong khi con cháu đang nôn nao, sôi sục về việc tang gia thì cụ cố Hồng nằm trên gác hút thuốc phiện mơ màng hình dung đến lúc được mặc đồ xô gai lụ khụ chống gậy nghe người ta trầm trồ “ con trai nhớn đã già đến thế kia à”. Văn Minh chồng thì vui mừng nghĩ tới lúc hưởng gia tài thành hiện thực. Văn Minh vợ , Cô Tuyết thì đang hồi hộp để được lăng xê những bộ trang phục mới. Khi đám tang diễn ra cô Tuyết mặc những bộ ngây thơ lượn lờ mời trầu, mời thuốc với vẻ mặt mơ màng, lãng mạn để “ban cho những ai có tang được hưởng một chút ít hạnh phúc ở đời”. Tú Tân sung sướng đến điên người vì được dùng đến những cái máy ảnh mà lâu chưa có dịp được dùng đến. Phán mọc sừng là người sung sướng nhất, ông không ngờ cái sừng từng là nỗi đau, nỗi nhục của mình mà lại đáng giá vài ngàn đồng.

Như vậy từ cụ bà đến con gái, con trai, cháu nội cháu ngoại… không một ai thương tiếc, không một ai nghĩ suy. Tất cả đều vui vẻ hả hê sung sướng, họ tổ chức đám ma vì tiền tài danh vọng, vì những mục đích xấu xa, những mối tình vụng trộm, lén lút… một sự giả dối đáng sợ.

Không chỉ những người trong gia đình cụ cố mà cái chết của cụ cũng đem đến hạnh phúc cho bao nhiêu người khác nữa từ Min Đơ, Min Toa, đến bạn bè than hữu … Họ được dịp để khoe những chiến công lớn lao: trên ngực treo đầy huân chương, huy chương; khoe các kiểu râu ria trên mép.,…. Đây chính là sự ganh đua nhau theo lối tây của những lũ trưởng giả. Họ đến đây là để “ chim nhau”, cười tình với nhau, bình phẩm, hẹn hò. Có thể nói hình ảnh của họ chính là hình ảnh của một xã hội giả dối.

Nghệ thuật trào phúng của Vũ Trọng Phụng đạt tới bậc thầy và vô cùng điêu luyện. Tác giả không chỉ tả bề ngoài mà còn làm bản chất của con người trong xã hội hiện lên rõ mồn một. Đám tang cụ cố tổ là một tấn bi kịch, mỗi nhân vật được xem như là một vai hề vừa lố lăng vừa tàn nhẫn. Tất cả tạo nên tiếng cười phê phán mạnh mẽ với xã hội đương thời. Qua đoạn trích tác giả còn muốn gửi tới người đọc một thông điệp: “Phải loại bỏ tình trạng này, loại bỏ những xã hội giả dối, luân lí đạo đức con người xuống cấp”.