Giáo án Giáo dục địa phương lớp 7 năm 2023 - 2024 (Cả năm) KHBD Giáo dục địa phương 7 (Hà Nội, Thái Nguyên, Bình Dương)

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung cần đạt

Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV: ? Em cho biết trước khi dời đô về Đại La thì kinh đô của Đại Việt ở đâu? (Hoa Lư)

Cho HS xem tranh ảnh về Hoa Lư - Ninh Bình và quan sát lược đồ Đại Việt thời Lý – Trần

? Tại sao Lý Công Uẩn quyết định dời đô từ Hoa Lư về Đại La?

Lý Công Uẩn dời đô về Đại La khi nào?

? Đóng đô ở vị trí như vậy có thuận lợi gì để phát triển kinh đô?

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập.

GV gợi ý bằng cách cho HS xem lược đồ vị trí Hoa Lư và Đại La.

Đại La có vị trí như thế nào? (Đại La nằm ở vị trí trung tâm đất nước, địa thế cao, rộng, bằng phẳng, thoáng…)

Gv cho HS nhìn lược đồ Thăng Long thời Lý – Trần chỉ vị trí thành Đại La với dòng chảy của 3 con sông: Nhị Hà, Tô Lịch, Kim Ngưu Thuận lợi cho giao thông. Có sông Hồng, núi Tản tạo thế núi sông sau trước Phòng thủ…

Theo em vì sao Lý Công Uẩn đổi tên Đại la thành Thăng Long? (Tương truyền, khi rời đô Hoa Lư tiến về Đại La, từ xa Lý Thái Tổ nhìn về phía kinh đô tương lai, chợt thấy một đám mây nơi chân thành hình dáng một con rồng vàng bay lên. Vua hết sức vui mừng, cho là điềm lành, liền đặt kinh đô mới là Thăng Long (rồng bay lên).

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động

- HS lần lượt trả lời các câu hỏi

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của học sinh.

GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh.

Em có đánh giá gì về việc địa thế của Thăng Long và việc dời đô của Lý Công Uẩn? (Địa thế: cao, rộng, thoáng… Việc dời đô là hoàn toàn đúng đắn)

GV kết luận: Như vậy, nhà Lý dời đô về Đại La là một quyết định sáng suốt – Là một mốc son lịch sử cho Hà Nội của chúng ta nói riêng và cả nước nói chung. Từ một làng nhỏ ven sông Tô Lịch, trải qua thời gian đến thế kỉ XI trở thành kinh đô của nước Việt – trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa lớn nhất của cả nước.

1. Nhà Lý định đô Thăng Long:

- Năm 1010 Lý Công Uẩn dời đô từ Hoa Lư về Đại La.

- Đại La đổi thành Thăng Long.

Từ đây Thăng Long trở thành trung tâm kinh tế, chính trị, văn hoá lớn nhất của cả nước.

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung cần đạt

Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Quan sát lược đồ Thăng Long thời Lý kết hợp với đọc thông tin sgk và cho biết

? Lý Thái Tổ đóng kinh đô, dựng chính điện ở vị trí nào?

? Giới hạn của thành Thăng Long? ? Quy hoạch gồm mấy khu, đó là những khu nào? (HS chỉ trên lược đồ)

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập.

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động

- HS lần lượt trả lời các câu hỏi

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của học sinh.

GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh.

GV: Trên cơ sở thành Đại La, Lý Thái Tổ cho xây dựng kinh thành mới.

GV cho HS quan sát lược đồ, chỉ giới hạn bằng 3 con sông: phía Đông là sông Hồng, phía Bắc và phía Tây là sông Tô Lịch, phía Nam là sông Kim Ngưu.

Gọi HS 2 mô tả về khu hoàng thành và khu dân sự

Khu Hoàng thành : ở gần Hồ Tây là nơi thiết triều, tất cả được bao bọc bằng một toà thành gọi là Thăng Long Thành(từ thời Lê được gọi là Hoàng thành). Thành đắp bằng đất, sau được xây ốp bằng gạch đá phía ngoài thành có hào, mở bốn cửa : Phía Đông là cửa Tường Phù mở ra phía chợ Đông và đền Bạch Mã (Hàng Buồm ngày nay). Phía Tây là cửa Quảng Phúc. Phía Nam là cửa Đại Hưng (gần Cửa Nam hiện nay). Phía Bắc là cửa Diệu Đức nhìn ra sông Tô Lịch (phố Phan Đình Phùng hiện nay)

Khu dân sự : Khu dân sự là nơi ở, làm ăn sản xuất buôn bán của dân rất sầm uất đông vui.

“Phồn hoa thứ nhất Long thành.

Phố giăng mắc cửi, đường quanh bàn cờ”

Việc buôn bán ở khu dân sự ngày càng phát triển. Có nhiều người ngoại quốc qua lại buôn bán: In đô nê xi a, Xiêm, Chiêm Thành, Trung Quốc…

Khu dân sự được chia thành các phường, trong đó có phường nông nghiệp, phường thủ công nghiệp và phường thương nghiệp.

Ngoài hoạt động sản xuất, khu dân sự còn có nhiều công trình kiến trúc tôn giáo: đền Đồng Cổ, chùa Diên Hựu, tháp Báo Thiên, Văn Miếu - Quốc Tử Giám….

?So sánh sự khác nhau giữa khu thành và khu thị? (- Khu Hoàng thành là nơi ở và làm việc của vua và hoàng gia.

- Khu dân sự là nơi ở, làm ăn buôn bán của dân chúng).

GV chỉ trên lược đồ: Bao bọc kinh thành Thăng Long (khu Hoàng thành và khu dân sự là vòng thành thứ ba (La Thành), được bao bọc mặt ngoài bởi 3 con sông: Tô Lịch, Nhị Hà, Kim Ngưu có chức năng là thành lũy bảo vệ và có thể ngăn lũ.

GV kết luận chung về thành Thăng Long: Dưới triều Lý, quy hoạch Thăng Long gồm 2 khu: Khu Hoàng thành và khu dân sự. Kinh thành Thăng Long được bao bọc bởi La Thành.

GV chuyển ý: Cùng với việc quy hoạch, xây dựng kinh đô, trong 216 năm tồn tại của mình, nhà Lý ra sức xây dựng Thăng Long thành trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa của cả nước

2. Kinh thành Thăng Long thời Lý:

- Chính điện (điện Kính Thiên) đặt tại núi Nùng

- Thành thăng Long chia làm hai khu: khu Hoàng thành và khu dân sự

- Khu Hoàng thành (Thăng Long Thành): Là nơi thiết triều

=>Nơi quyết định những vấn đề về chính trị của kinh thành.

- Khu dân sự: nơi ở của dân, nơi sản xuất nông nghiệp, thủ công nghiệp và buôn bán

=> Nơi quyết những vấn đề về kinh tế.

- Bao quanh kinh thành là La Thành

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung cần đạt

GV chuyển ý: Cùng với việc quy hoạch, xây dựng kinh đô, trong 216 năm tồn tại của mình, nhà Lý ra sức xây dựng Thăng Long thành trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa của cả nước

Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Kết hợp giữa kiến thức lịch sử dân tộc để trả lời các câu hỏi sau:

Những công trình văn hóa thời Lý?

Thăng Long thời Lý có những nhân vật lịch sử tiêu biểu nào đã góp sức chống ngoại xâm?

Văn học, giáo dục thời Lý có gì nổi bật?

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến khích học sinh hợp tác nhóm đôi với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập.

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động

- HS lần lượt trả lời các câu hỏi

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của học sinh.

GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh.

Gv cho HS đọc phần chữ nhỏ SGK trang 14 và giới thiệu về hai nhân vật tiêu biểu: Lý thường Kiệt, Nguyên phi Ỷ Lan

?Trong những năm gần đây, em có biết những hoạt động nào nhằm tôn vinh giáo dục của thủ đô diễn ra tại đây?

(Lễ tuyên dương thủ khoa xuất sắc.

Cuộc thi trạng nguyên nhỏ tuổi…)

GV cho HS xem 1 số hình ảnh.

3. Quân sự, giáo dục, văn hoá Thăng Long thời Lý:

a. Quân sự: Nhân dân Thăng Long góp phần cùng cả nước đánh tan quân xâm lược Tống (1075 – 1077)

Tiêu biểu: Lý Công Uẩn, Lý Thường Kiệt, nguyên phi Ỷ Lan.

b. Giáo dục:

- 1070, nhà Lý dựng Văn Miếu

- 1076, xây Quốc Tử Giám

c. Văn hoá:

Nhà Lý cho xây dựng nhiều công trình kiến trúc tôn giáo:

- Chùa Một cột

Đền Hai Bà Trưng

Đền Bạch mã

Đền Linh lang

Đền Đồng Cổ

Tháp Báo Thiên

Hoạt động của thây và trò

Dự kiến sản phẩm

Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV cho Hs quan sát lược đồ : Thăng Long thời Lý – Trần.

? Thăng Long thời Lý được quy hoạch như thế nào ?

Gọi Hs đọc : « Các cửa thành….và Văn Hội Môn ». và đọc phần in nghiêng SGK tr 19

? Sự thay đổi của Thăng Long thời Trần ?

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập. GV gợi ý bằng các câu gợi mở

? Nhìn lược đồ, em thấy qui mô, cấu trúc Thăng Long thời Trần có thay đổi gì so với thời Lý ? (Không thay đổi mấy, bởi nhà Trần không xây dựng mới mà chỉ tu bổ mở mang thêm).

? Nhà Trần đã tu bổ mở mang thêm như thế nào ?

? Sự biến đổi của Thăng Long thời Trần chủ yếu ở khu vực nào ? (Khu thị)

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động

- HS lần lượt trả lời các câu hỏi

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của học sinh.

GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh.

GV chốt lại nội dung kiến thức mục 1

GV : Thăng Long thời Trần quy hoạch thành hai khu: Khu thành kiến thiết đô thị khá tinh tế. Khu thị chặt chẽ với 61 phường thủ công buôn bán chuyên môn hóa.

Trong 175 năm tồn tại nhà Trần không xây dựng mới và chỉ tu bổ mở mang thêm. Việc xây dựng tập trung cho khu Tức Mặc, Thiên Trường và nhiều hành cung khác. Năm 1230 sửa lại cung thất, thành Đại La. Năm 1243 đắp lại Long Thành rồi đổi tên là Phượng Thành. Xây thêm khu Sứ quán để đón tiếp nhà Nguyên...

Trần Phu (sứ giả nhà Nguyên) khi đến Thăng Long đã mô tả khu thành rất đẹp, rất kiên cố, các biển đề đều bằng vàng.

Để bảo vệ kinh thành này, nhân dân Thăng Long đã cùng nhân dân cả nước 3 lần thắng quân xâm lược Mông Nguyên

Gv dẫn từ sự suy yếu của nhà Trần tới sự thành lập của nhà Hồ

? Tại sao vào thời Hồ, Thăng Long được gọi là Đông Đô?

? Trong hoàn cảnh lịch sử nào Đông Đô lại được đổi thành Đông Quan?

? Tại sao nhà Minh lại đổi tên như vậy?(Âm mưu thôn tính và đồng hóa)

GV thông báo: Tháng 4 năm 1428, Lê Lợi lên ngôi hoàng đế, khôi phục quốc hiệu Đại Việt, định đô ở Đông Đô. Năm 1430 đổi tên Đông Đô thành Đông Kinh

4.Kinh thành Thăng Long dưới thời Trần.

* Quy hoạch: Gồm 2 khu:

- Khu thành: khu hành chính.

- Khu thị: khu dân cư

* Những thay đổi:

- Khu thành:

+ 1243, đắp lại Hoàng thành, đổi gọi là Long Phượng.

+ Các cung điện được mở rộng thêm: cung Quan Triều, cung Thánh Từ, điện Thiên An, điện Diên Hồng, điện Thọ Quang...

+ Xây dựng kiên cố, đẹp, tinh tế.

- Khu thị:

+ Bố trí thành phường tập trung theo ngành nghề sản xuất (có 61 phường)

+ Hệ thống giao thông nội thành được xây dựng với cảnh quan khá đẹp: đường Hoè Nhai, đường Liễu Nhai.

- 1400 Hồ Quý Ly lập ra triểu Hồ. Hồ Quý Ly dời đô về Thanh Hóa, gọi là Tây Đô.

Thăng Long ÒĐông Đô.

- 1407, Giặc Minh xâm lược và thống trị Đông Đô đổi thành Đông Quan.

- 1430 đổi tên Đông Đô

Ò Đông Kinh

Hoạt động của thây và trò

Dự kiến sản phẩm

Để bảo vệ kinh thành này, nhân dân Thăng Long đã cùng nhân dân cả nước 3 lần thắng quân xâm lược Mông Nguyên

Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chỉ lược đồ giới thiệu về sức mạnh của quân Mông Cổ và giới thiệu : Trong vòng 30 năm quân Mông Cổ 3 lần xâm lược Đại Việt

?Hãy cho biết, trước khi xâm lược Đại Việt , thế và lực của quân Mông Cổ như thế nào ?

Thảo luận : ?Em hãy điểm lại thời gian, kế sách, những trận đánh lớn của nhân dân Thăng Long trong ba lần chống quân xâm lược Mông Nguyên ?

GV phát phiếu học tập và nêu yêu cầu thảo luận (phiếu học tập 2) học sinh làm ra bảng phụ

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập. GV gợi ý bằng các câu gợi mở

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động

- HS lần lượt trả lời các câu hỏi

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của học sinh.

GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh.

GV hướng dẫn học sinh thảo luận .

?Giặc Mông Nguyên đánh chiếm Thăng Long 3 lần, cả 3 lần nhân dân Thăng Long đều thực hiện một kế sách “Vườn không nhà trống’’. Vậy kế sách này có tác dụng gi ? (Bảo toàn lực lượng)

Giáo viên tường thuật trận đánh Đông Bộ Đầu và kể về công lao của nhân dân Thăng long : Hi sinh mọi của cải vật chất, bỏ cả nhà cửa ruộng vườn thực hiện « vườn không nhà trống ». Đặc biệt là công lao của Linh từ quốc mẫu Trần Thị Dung và bà Lý Thị Châu Nương.

? Em biết gì về hai nhân vật này ? (Trần Thị Dung : Là vợ của thái sư Trần Thủ Độ chỉ đạo việc sơ tán các cung phi và gia đình các tướng, các quan lại về vùng sông Hoàng Giang (Lý Nhân – Nam Hà) bảo toàn lực lượng.

Lý Thị Châu Nương : Người làng Quế Võ → dược gọi là Bà chúa kho)

5. Thăng Long ba lần đánh tan quân xâm lược Mông Nguyên

* Thế giặc : Mạnh, chủ động tấn công

* Ta :

- Thực hiện kế sách « Vườn không nhà trống » ®Bảo toàn lực lượng

- Phản công đuổi giặc :

Các trận đánh tiêu biểu :

+ Đông Bộ Đầu

+ Phường Giang Khẩu

+ Nam Thăng Long ® Giải phóng kinh thành

Hoạt động của thây và trò

Dự kiến sản phẩm

Thăng Long không chỉ chiến đấu giỏi mà Thăng Long còn là một trung tâm kinh tế, văn hoá, giáo dục của cả nước

Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Hs đọc thông tin SGK thảo luận nhóm

Nhóm 1,2: Tình hình giáo dục thời Trần, Hồ

Nhóm 3,4: Tình hình văn hoá thời Trần., Hồ

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập. GV gợi ý bằng các câu gợi mở

? Giáo dục, thi cử của Thăng Long thời Trần được tổ chức như thế nào?
? Kể tên một số danh nhân thời Trần mà em biết ?

HS đọc « Vua Trần Anh Tông ... về cung »

? Trong thị dân thời Trần xuất hiện lối sống gì khác thời Lý ? (Buôn bán, vui chơi hấp dẫn cả tầng lớp vua quan)

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động

Đại diện nhóm trình bày,

Nhóm phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của nhóm bạn

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh.

GV : Các khoa thi ở Thăng Long được tổ chức đều đặn hơn, tầng lớp nho sinh được trọng dụng. Nhà Trần định rõ 7 năm một khoa, đặt ra Tam Khôi, điều lệ mỗi ngày một nghiêm ngặt, ân điển mỗi ngày một long trọng, công danh do đó mà ra, nhân tài đầy rẫy, so với nhà Lý thịnh trị hơn nhiều... Thăng Long là nơi hội tụ của nhiều nhà văn hóa lớn của đất nước.

? Vì sao Thăng Long là nơi hội tụ của các danh nhân ? (Có viện Quốc học – Nơi các nho sĩ giảng học ngũ kinh)

GV : Nhân dân Thăng Long rất ưu thích dời sống sinh hoạt văn hóa như ca hát, nhảy múa, chèo, tuồng, múa rối...

Như vậy đời sống sinh hoạt văn hóa Thăng Long rất phong phú, nhộn nhịp tập trung và những ngày lễ hội mùa xuân, lễ hội đền Đồng Cổ... và là nơi tụ hội của các danh nhân.

6. Giáo dục, văn hoá thời Trần – Hồ.

- Giáo dục :

+ Quy củ, chặt chẽ.

+ Hội tụ nhiều nhà văn hoá (Chu Văn An, Trần Quốc Tuấn...)

+ Đề cao văn hóa dân tộc, chữ Nôm phát triển.

+ Cải cách văn hóa của Hồ Qúy Ly không hợp lòng dân

- Sinh hoạt văn hoá đậm đà bản sắc dân tộc