Văn mẫu lớp 11: Dàn ý phân tích tác phẩm Hai đứa trẻ (7 Mẫu) Hai đứa trẻ của Thạch Lam

TOP 7 Dàn ý phân tích Hai đứa trẻ của Thạch Lam gồm 7 mẫu chi tiết đầy đủ nhất. Qua đó giúp người viết bao quát các luận điểm, luận cứ cần triển khai, nhờ đó tránh được tình trạng xa đề, lạc đề hoặc lạc ý, bỏ sót ý hoặc triển khai ý không cân xứng. Đồng thời qua dàn ý phân tích Hai đứa trẻ các bạn sẽ phân phối thời gian làm bài hợp lí.

Truyện ngắn Hai đứa trẻ được trích từ tập “Nắng trong vườn”. Truyện đã phản ánh đời sống của người dân nơi phố huyện dường như không có gì đáng chú ý, nhưng đi sâu vào bên trong, nơi sâu lắng của tâm hồn thì những mảnh đời, nhất là của tầng lớp nghèo khổ, cũng gợi lên bao nỗi xót xa, thương cảm đến bất ngờ. Vậy sau đây là TOP 7 dàn ý phân tích Hai đứa trẻ hay nhất mời các bạn cùng đón đọc. Ngoài ra các bạn xem thêm rất nhiều bài văn khác tại chuyên mục Văn 11.

Dàn ý Hai đứa trẻ của Thạch Lam

I. Mở bài:

Giới thiệu về tác phẩm Hai đứa trẻ

II. Thân bài: Phân tích truyện ngắn Hai đứa trẻ

1. Bức tranh đời sống nơi phố huyện nghèo

a. Bức tranh thiên nhiên

• Một làng quê yên ả, thanh bình nhưng gợi buồn
• Cảnh vật lúc chiều tối buông xuống hết sức thân thiết và gần gũi

b. Bức tranh sinh hoạt của con người

• Cảnh chợ nghèo nàn, xơ xác, tiêu điều
• Cuộc sống của con người khốn khó và vô cùng cơ cực
• Cuộc sống của con người nơi đây nghèo nàn, không lối thoát

2. Cảnh đợi tàu:

a. Lí do đợi tàu:

• Đợi tàu trở thành một công việc, một nhu cầu của con người nơi phố huyện nghèo
• Đợi tàu thể hiện sự khát vọng có một cuộc sống tốt đẹp hơn, có một cuộc sống ấm no hơn

b. Hình ảnh đoàn tàu:

• Đoàn tàu như biểu tượng của cuộc sống tươi đẹp, cuộc sống đẹp đẽ hơn
• Đoàn tàu mang một tia hi vọng, một chút mơ ước của con người nơi phố huyện nghèo

III. Kết bài: Nêu cảm nhận của em về truyện ngắn Hai đứa trẻ

Dàn ý phân tích tác phẩm Hai đứa trẻ

I. Mở bài.

- Như một nhà nghiên cứu văn học nhận xét, đặc điểm chủ yếu trong các sáng tác của Thạch Lam là yếu tố hiện thực xen lẫn yếu tố lãng mạn toát lên tình cảm nhân ái sâu sắc. Tất cả thể hiện qua tiếng nói nội tâm của nhân vật trong truyện ngắn của ông.

- Dẫn đề và chuyển mạch.

II. Thân bài

A. THẠCH LAM VIẾT NHIỀU VỀ CUỘC SỐNG VẤT VẢ, CƠ CỰC, BẾ TẮC CỦA NGƯỜI DÂN NGHÈO KHỔ Ở PHỐ HUYỆN... VỚI MỘT NIỀM THƯƠNG CẢM THẤM THÍA

1. Cuộc sống vất vả, cơ cực, bế tắc của người dân nghèo ở phố huyện.

- Truyện mở đầu bằng những câu văn êm dịu, với những âm thanh và hình ảnh báo hiệu một ngày tàn: Tiếng trống thu không trên cái chòi của huyện nhỏ... theo gió nhẹ đưa vào. Thì ra, cái rực rỡ huy hoàng của một ngày đã qua rồi, buổi chiều tà đang xuống.

Giờ này chợ cũng đã tan, cái đông vui không còn nữa, chỉ còn lại sự trống vắng, quạnh hiu: Chợ họp giữa phố vãn từ lâu. Người về hết và tiếng ồn ào cũng mất. Cảnh ngày tàn gợi cho người đọc cái buồn của buổi chiều quê .

Bên cạnh cảnh ngày tàn và chợ tàn là những kiếp người tàn. Đó là cảnh đời tẻ nhạt ơ một phố huyện nhỏ vào lúc chiều tối. Nhân vật thì bé nhỏ, cử động lặng lẽ, nói năng ít lời, thấp giọng như hòa lẫn tiếng thở dài.

• Mẹ con chị Tí hàng nước chả kiếm được bao nhiêu nhưng chiều nào chị cũng dọn hàng, từ chập tối cho đến đêm.
• Vợ chồng bác xẩm ngồi bên manh chiếu, góp chuyện bằng mấy tiếng đàn bầu bần bật trong yên lặng.
• Thấp thoáng xa xa là những đứa trẻ nhặt nhạnh thanh nứa, thanh tre hay bất cứ một thứ gì đó có thể dùng được của các người bán hàng để lại...
• Riêng chị em Liên, An cũng âm thầm, lặng lẽ trông coi một cửa hàng tạp hóa nhỏ xíu, dù rằng ngày phiên mà bán hàng cũng chẳng ăn thua gì.

- Cảnh và người cứ chìm vào bóng tối lan rộng và đậm đặc: Đường phố và các ngõ con dần dần chứa đầy bóng tối. Chiếc chõng tre dưới gôc cây bàng với cái tối của quang cảnh phố chung quanh – Tối hết cả, con đường thăm thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhà, các ngõ vào làng lại càng sẫm đen hơn nữa - Chừng ấy người trong bóng tối mong đợi một cái gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hàng ngày của họ. Trong thế giới đầy bóng tối ấy, ánh sáng rất hiếm hoi và đơn độc. Các nhà đã đóng cửa im ỉm, trừ một vài cửa hàng còn thức, nhưng cửa chỉ để hé ra một khe ánh sáng về phía huyện một chấm lửa khác nhỏ và vàng lơ lửng đi trong đêm tối, mất đi rồi lại hiện ra - thưa thớt từng hột ánh sáng lọt qua phên nứa. Các từ ngữ “khe” ánh sáng, “chấm” lửa, “hột” ánh sáng đối lập với bóng đêm tràn lan, như thể hiện tình cảm yêu thương của tác giả, giúp ông lắng nghe được khát vọng bé nhỏ của những kiếp người nhỏ bé.

Bằng năng lực quan sát tinh tế, với niềm cảm thương thấm thía, Thạch Lam đã làm người đọc xúc động khi miêu tả cuộc sống vất vả, cơ cực, bế tắc của những người dân nghèo ở một phố huyện buồn hiu, tăm tối.

2. Niềm thương cảm thấm thía

Niềm cảm thương thấm thía thể hiện sâu sắc qua nhân vật trung tâm của truyện Hai đứa trẻ. Đó là Liên.

- Đối với mấy đứa trẻ nghèo ở phố huyện, Liên trông thấy động lòng thương, nhưng chính chị cũng không có tiền để mà cho chúng nó.

- Liên còn thương cảm chính mình. Liên buồn cho cảnh đời hiện tại. Đêm nào, hai chị em Liên cũng ngồi trên chiếc chõng tre dưới gốc cây bàng với cái tôi của quang cảnh phố chung quanh.

Nếu không hóa thân vào nhân vật, không có lòng thương cảm thấm thía, nhà văn khó có thể diễn đạt tâm tình nhân vật tinh tế như vậy. Cũng có thể đoạn truyện là một cảnh đời của chính nhà văn như trong hồi kí của chị ruột Thạch Lam: “... truyện em tôi tả hai chị em thức đợi chuyến tàu đêm qua rồi mới đi ngủ. Năm đó tôi mới chín tuổi, em tôi lên tám mà mẹ tôi đã giao cho chị em tôi coi hàng (...) Tối đến, hai chị em phải ngủ lại để trông hàng”. (Nguyễn Thị Thế).

- Càng buồn thấm thía hơn khi Liên hồi tưởng quá khứ. Liên nhớ lại khi ở Hà Nội chỉ được hưởng những thức quà ngon, lạ (….) được đi chơi bờ Hồ uống những cốc nước lạnh xanh đó (...) Hà Nội nhiều đèn quá.

B. TRUYỆN CỦA THẠCH LAM MỞ RA MỘT THẾ GIỚI THẦM KÍN... MƠ HỒ, MONG MANH, TINH TỄ.

1. Tiếng nói nội tâm của nhân vật

Vào truyện, nhân vật xuất hiện với những xúc cảm lãng mạn. Liên cảm thấy buồn man mác không chỉ do bức tranh nhân thế đầy cảm động, mà dường như còn có cảm giác mơ hồ về cảnh sắc thiên nhiên: “Chiều, chiều tối (...). Liên không hiểu sao, nhưng chị thấy lòng buồn man mác trước cái giờ khác của ngày tàn”.

Khi trời đã vào đêm, hai chị em như cảm nhận được cái vô biên của không gian: An và Liên lặng ngước mắt nhìn lên các vì sao vũ trụ thăm thẳm bao la đối với tâm hồn hai đứa trẻ như đầy bí mật và xa lạ...

2. Cảm xúc tinh tế của nhân vật thể hiện một tình yêu quê hương đằm thắm, thiết tha.

Đó là những rung cảm về một chiều êm ả như ru với bao âm thanh, đường nét, sắc màu thân quen của quê hương thôn dã. Tiếng trống thu không trên cái chòi của huyện nhỏ; từng tiếng một vang ra để gọi buổi chiều. Phương tây, đỏ rực như lửa cháy và những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn. Dãy tre làng trước mặt đen lại và cắt hình rõ rệt trên nền trời. Một buổi chiều quê văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào.

Đó là những ấn tượng khó phai mờ về cảnh quan ban đêm trên quê hương nước Việt: “Trời đã bắt đầu đêm, một đêm mùa hạ êm như nhung và thoáng qua gió mát (...). Vòm trời hàng ngàn ngôi sao ganh nhau lấp lánh, lẫn với vệt sáng của những con đom đóm bay là là trên mặt đất hay lên vào những cảnh cây”.

Một thứ tình quê lan tỏa trên cảnh phố chợ buồn. Phiên chợ đã vãn từ lâu, trên đất chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và lá mía, nhưng nhà văn đã ghi lại những cảm nhận tinh tế, những liên tưởng sâu sắc, đầy cảm động: Một mùi âm ẩm bốc lên, hơi nóng của ban ngày lẫn mùi cát bụi quen thuộc quá, khiến chị em Liên tưởng là mùi riêng của đất, của quê hương này.

Đúng như lời nhận xét của Hoài Thanh, thế giới nội tâm của nhân vật đã tạo cho truyện “một thứ nhân văn sống cảm nhiều hơn là suy nghĩ”.

3. Ước mơ thầm kín của nhân vật

- Cảnh chuyến tàu đêm qua phố huyện, hoạt động cuối cùng của đêm khuya, mang lại một thoáng rộn rã, làm cảnh phố huyện thay đổi. Bóng tối tạm nhường chỗ cho ánh đèn sáng trưng. Ánh sáng, vẻ tươi vui, giàu sang, những hoạt động ồn ào vụt qua, chỉ để lại cho người dân phố huyện một chút dư âm, dư vị buồn.

- Khi hình ảnh đoàn tàu chỉ còn lại cái chấm nhỏ của chiếc đèn xanh treo trên toa sau cùng thì ước mơ của Liên vẫn kéo dài, chập chờn chưa định hình hẳn. Ước mơ đó của hai chị em cũng như những người dân phố huyện là được thay đổi cuộc đời, được sống trong một cảnh đời khác tốt đẹp hơn.

III. Kết bài

- Những sáng tác của Thạch Lam, đặc biệt là truyện ngắn Hai đứa trẻ không hấp dẫn người đọc bằng những tính cách sắc nét của nhân vật, những tình huống li kì. Truyện đã lôi cuốn tả bằng những cảm xúc tinh tế của một tâm hồn dễ rung động, nhất là với tình cảm nhân ái thấm vào từng trang truyện.

- Thạch Lam từng quan niệm văn chương phải lành mạnh, nhân ái. Hai đứa trẻ qua đã đạt được mục đích cao đẹp đó của văn chương.

Dàn ý phân tích Hai đứa trẻ ngắn gọn

I. Mở bài:

• Đôi nét về Thạch Lam: Một trong những cây bút tiêu biểu của Tự lực văn đoàn, ông có thế mạnh về viết truyện ngắn. Văn chương Thạch Lam rất thích hợp để thanh lọc tâm hồn
• Hai đứa trẻ là một truyện ngắn trữ tình đượm buồn phù hợp cho nhận định trên

II. Thân bài:

1. Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn

a. Bức tranh thiên nhiên nơi phố huyện lúc chiều tàn:

• Toàn bộ cảnh vật được cảm nhận qua cái nhìn của Liên
• Âm thanh: Tiếng trống thu không gọi chiều về, tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng, tiếng muỗi vo ve.
• Hình ảnh, màu sắc: “Phương tây đỏ rực như lửa cháy”, “Những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn”.
• Đường nét: dãy tre làng cắt hình rõ rệt trên nền trời.
• Nhịp điệu chậm, giàu hình ảnh và nhạc điệu

⇒ Khung cảnh thiên nhiên đượm buồn, đồng thời thấy được sự cảm nhận tinh tế

b. Cảnh chợ tàn và những kiếp người nơi phố huyện

- Cảnh chợ tàn:

• Chợ đã vãn từ lâu, người về hết và tiếng ồn ào cũng mất.
• Chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và lá mía.

- Con người:

• Mấy đứa trẻ con nhà nghèo tìm tòi, nhặt nhạnh những thứ còn sót lại ở chợ.
• Mẹ con chị Tí: với cái hàng nước đơn sơ, vắng khách.
• Bà cụ Thi: hơi điên đến mua rượu lúc đêm tối rồi đi lần vào bóng tối.
• Bác Siêu với gánh hàng phở - một thứ quà xa xỉ.
• Gia đình bác xẩm mù sống bằng lời ca tiếng đàn và lòng hảo tâm của khách qua đường.

⇒ Cảnh chợ tàn và những kiếp người tàn tạ: sự tàn lụi, sự nghèo đói, tiêu điều của phố huyện nghèo.

c. Tâm trạng của Liên

- Cảm nhận rất rõ: “mùi riêng của đất, của quê hương này”.

- Nỗi buồn thấm thía trước cảnh ngày tàn và những kiếp người tàn tạ:

• Thương những đứa trẻ nhà nghèo nhưng không có tiền mà cho chúng.
• Xót thương mẹ con chị Tí: ngày mò cua bắt tép, tối dọn cái hàng nước chè tươi chả kiếm được bao nhiêu, xót thương bà cụ Thi điên

⇒ Tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, có lòng trắc ẩn, yêu thương con người. Đây cũng là nhân vật mà Thạch Lam gửi gắm tâm tư của mình

2. Bức tranh phố huyện lúc đêm khuya

a. Sự đối lập giữa “bóng tối” và “ánh sáng”

- Phố huyện về đêm ngập chìm trong bóng tối:

• “Đường phố và các ngõ con dần dần chứa đầy bóng tối”.
• “Tối hết con đường thăm thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhà, các ngõ vào làng càng sẫm đen hơn nữa”.

⇒ Bóng tối xâm nhập, bám sát mọi sinh hoạt của những con người nơi phố huyện.

• Ánh sáng của sự sống hiếm hoi, bé nhỏ: khe sánh, quầng sáng, chấm lửa nhỏ, hột sáng…⇒ ánh sáng yếu ớt, le lói như những kiếp người nghèo khổ nơi phố huyện.
• Ánh sáng và bóng tối tương phản nhau

⇒ Bóng tối bao trùm trong khi ánh sáng chỉ mong manh, nhỏ bé ⇒ kiếp người nhỏ bé sống leo lét, tàn lụi trong đêm tối mênh mông của xã hội cũ.

b. Đời sống của những kiếp người nghèo khổ trong bóng tối:

- Những công việc hằng ngày lặp đi lặp lại:

• Chị Tí dọn hàng nước
• Bác Siêu hàng phở thổi lửa.
• Gia đình Xẩm “ngồi trên manh chiếu rách, cái thau sắt để trước mặt”, “Góp chuyện bằng mấy tiếng đàn bầu bật trong im lặng”

Liên, An trông coi cửa hàng tạp hoá nhỏ xíu.

⇒ Cuộc sống nhàm chán, quẩn quanh, đơn điệu không lối thoát.

• Những suy nghĩ cũng lặp đi lặp lại hằng ngày: Mong những người phu gạo, phu xe, mấy chú lính lệ vào hàng uống bát chè tươi và hút điếu thuốc lào.
• Vẫn mơ ước: “chừng ấy người trong bóng tối đang mong đợi một cái gì tươi sáng cho cuộc sống nghèo khổ hàng ngày của họ” ⇒ mơ hồ, tội nghiệp

⇒ Giọng văn: chậm buồn, tha thiết thể hiện niềm cảm thương của Thạch Lam với những người nghèo khổ.

3. Hình ảnh chuyến tàu và tâm trạng chờ mong chuyến tàu đêm của Liên và An

- Liên và An thức bởi:

• Để bán hàng
• Để được nhìn chuyến tàu đêm đi qua hoạt động cuối cùng của đêm khuya.

- Hình ảnh đoàn tàu xuất hiện với dấu hiệu đầu tiên:

• Liên cũng trông thấy “ngọn lửa xanh biếc”
• Hai chị em nghe thấy tiếng dồn dập, tiếng xe rít mạnh vào ghi.

- Khi tàu đến:

• Các toa đèn sáng trưng, chiếu ánh cả xuống đường.
• Những toa hạng trên sang trọng lố nhố những người, đồng và kền lấp lánh, và các cửa kính sáng.

- Khi tàu đi vào đêm tối:

• Để lại những đốm than đỏ bay tung trên đường sắt.
• Chiếc đèn xanh treo trên toa sau cùng, xa xa mãi rồi khuất sau rặng tre.

⇒ Đoàn tàu xuất hiện với âm thanh sôi động và ánh sáng rực rỡ, mang đến phố huyện nghèo một thế giới khác, đó là thế giới mà Liên luôn mong ước

III. Kết bài:

• Khái quát những nét đặc sắc về nghệ thuật làm nên thành công của truyện ngắn
• Hai đứa trẻ là một tác phẩm tiêu biểu cho phong cách văn chương của Thạch Lam: kết hợp hai yếu tố hiện thực và lãng mạn, văn phong trong sáng, giản dị mà thâm trầm.

Dàn ý phân tích Hai đứa trẻ đầy đủ

1, Mở bài

• Giới thiệu khái quát về tác giả Thạch Lam và những đặc điểm nổi bật trong sự nghiệp sáng tác của ông.
• Giới thiệu khái quát về truyện ngắn Hai đứa trẻ (hoàn cảnh ra đời, xuất xứ, khái quát về giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của tác phẩm,…)

2, Thân bài

A. Bức tranh chiều tàn nơi phố huyện nghèo và tâm trạng của Liên

Bức tranh thiên nhiên:

• Âm thanh: “tiếng trống thu không[1] trên cái chợ của huyện nhỏ; từng tiếng một vang xa để gọi buổi chiều”, “một chiều êm ả như ru, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào”,“muỗi đã bắt đầu vo ve”.
• Hình ảnh, màu sắc: “phương tây đỏ rực như lửa cháy”, “những áng mây ánh hồng như hòn than sắp tàn”,“dãy tre làng trước mặt đen lại và cắt hình rơ rệt trên nền trời”.

=> Bức tranh thiên nhiên chiều tàn nơi phố huyện vừa thơ mộng, trữ tình, giàu chất thơ vừa thoang thoảng đâu đó nét đượm buồn ,vắng lặng.

• Hình ảnh phiên chợ tàn: gợi lên trong người đọc hình ảnh một phố huyện nghèo nàn, xơ xác và thật tàn tạ
• Hình ảnh con người: hình ảnh những đứa trẻ nhà quanh chợ “cúi lom khom trên mặt đất đi lại tìm tòi”, là mẹ con chị Tí với gánh hàng nước vắng khách, là gia đình bác Siêu với gánh phở, là gia đình bác Xẩm với chiếu hát, là chị em Liên với quán hàng xén, là bà cụ Thi điên,…
• Tâm trạng của Liên: “Liên thấy động lòng thương cảm”

B. Bức tranh cảnh vật và cuộc sống của những con người nơi phố huyện lúc đêm khuya

- Bút pháp tương phản đối lập giữa ánh sáng và bóng tối được sử dụng thành công:

• Ánh sáng: leo lét, ánh sáng toát lên mà không biết sẽ vụt tắt lúc nào, nó chỉ là những khe sánh, quầng sáng, chấm lửa nhỏ, hột sáng…
• Bóng tối: đen đặc, bao phủ khắp mọi nẻo đường nơi phố huyện “Đường phố và các ngõ con dần dần chứa đầy bóng tối”, “Tối hết con đường thăm thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhà, các ngõ vào làng càng sẫm đen hơn nữa”.

=> Bóng tối ấy đã bủa vây lấy cuộc sống của những con người nơi đây

- Hình ảnh những con người nơi phố huyện: buồn tẻ, đơn điệu, tẻ nhạt, lặp đi lặp lại hằng ngày một công việc, một suy nghĩ, một ước ao

C. Cảnh đợi tàu và tâm trạng của chị em Liên khi chuyến tàu đêm đi qua

• Cảnh tượng đặc biệt và có ý nghĩa sâu sắc trong tác phẩm
• Chờ chuyến tàu đêm đi qua mỗi đêm đã trở thành một phần quan trọng, không thể thiếu trong cuộc sống của những con người nơi đây. Họ chờ chuyến tàu ấy đi qua mỗi đêm cũng đúng thôi, bởi với họ, chuyến tàu ấy “mang đến một thế giới khác”
• Với chị em Liên, chuyến tàu ấy còn gợi về trong họ bao kỉ niệm đẹp đẽ, ấm áp của tuổi thơ.
• Qua cảnh đợi tàu cho chúng ta thấy tấm lòng nhân đạo, trắc ẩn và giàu yêu thương của nhà văn Thạch Lam.

3, Kết bài

• Khái quát giá trị nội dung (giá trị hiện thực, giá trị nhân đạo) và giá trị nghệ thuật của truyện ngắn Hai đứa trẻ
• Cảm nhận của bản thân về tác phẩm và các nhân vật trong tác phẩm cùng cách kể chuyện của nhà văn.

Lập dàn ý phân tích 2 đứa trẻ

1. Mở bài

- Sơ lược về Thạch Lam và Hai đứa trẻ.

2. Thân bài

a. Phố huyện lúc chiều tàn:

* Thiên nhiên:

- Âm thanh: tiếng trống thu không từng tiếng chậm rãi, tiếng ếch nhái vang vang, tiếng muỗi vo ve, tiếng chõng cọt kẹt,... => Lặng lẽ, nghèo nàn, u buồn.

- Màu sắc: Hồng đỏ đại diện cho ánh sáng của hoàng hôn cuối ngày, rực rỡ nhưng ảm đạm.

- Đường nét: “Dãy tre làng trước mặt đen lại và cắt hình rõ rệt trên nền trời” cho nhận thức rõ nét về khoảnh khắc chuyển giao ngày và đêm.

* Con người:

- Những đứa bé nghèo khổ, tội nghiệp nhặt nhạnh rác rưởi ở ven chợ

- Mẹ con chị Tí với cuộc sống mưu sinh vất vả ngày mò cua bắt ốc, đêm lại bán hàng Đêm lại bán hàng rong, với số khách lưa thưa, ít ỏi, sống cuộc đời lay lắt, ảm đạm.

- Bà cụ Thi điên, nghiện rượu với tràng cười ghê rợn ám ảnh, cuộc đời đầy sóng gió đau thương của người phụ nữ khốn khổ này.

- Chị em Liên, hai đứa trẻ đang tuổi ăn tuổi lớn, nhưng cũng phải sớm tìm đường mưu sinh chôn vùi cuộc đời bên cái quán tạp hóa xập xệ, trên cái chõng tre mục nát, ẩn sau hai chị em Liên chính là sự xuất hiện thoáng qua của người mẹ.

=> Tất cả những kiếp người ấy đều cho ta chung một cảm nhận về cái nghèo đói, ảm đạm, chán chường và thiếu sức sống nơi phố huyện, khiến người ta thấy một cái gì đó tối tăm và bế tắc vô cùng.

*Bức tranh tâm hồn nhân vật Liên trước cảnh ngày tàn, người tàn:

- Nhạy cảm tinh tế trước sự thay đổi của thiên nhiên, thấy buồn khi trời tối dần, thấy cái mùi âm ẩm khó chịu của đất cát thân thương, là mùi vị riêng của quê hương.

- Thương cảm trước những số phận con người tàn tạ.

b. Phố huyện lúc trời vào đêm:

* Thiên nhiên:

- Bóng đêm nào nó vừa đen đặc lại vô tận “đường phố và các ngõ con chứa đầy bóng tối”, “tối hết cả, con đường thăm thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhà, các ngõ vào làng lại càng sẫm đen hơn nữa”.

- Nguồn sáng yếu ớt, bị bóng đêm nuốt chửng: Khe sáng, hột sáng, vệt sáng, quầng sáng tù mù,...

=> Ảm đạm, buồn tẻ, chán chường, ánh sáng yếu ớt tượng trưng cho những số phận sống lay lắt, trong cuộc đời tăm tối bế tắc.

*Con người:

- Vợ chồng bác Xẩm với tiếng đàn bầu bần bật, thiểu não, đứa con nhỏ bò cả ra đất nghịch những rác rưởi bẩn thỉu, thấy mà xót xa.

- Mẹ con chị Tí chán chường phẩy ruồi bên gánh hàng nước, ế ẩm và ảm đạm.

- Gánh phở bác Siêu nghi ngút khói, nhưng cũng ế khách

- Chị em Liên từ sáng đến tối muộn mãi chôn chân trên cái chõng tre mục nát, không được sống một cuộc đời vui chơi thoải mái như bao đứa trẻ khác mà đã sớm phải tất bật mưu sinh.

=> Sự hiện diện của ánh sáng trong tâm hồn con người, mong ước là hy vọng về một cuộc đời tươi sáng tốt đẹp hơn, là ước mơ thoát ra khỏi cái ảnh bế tắc, tối tăm dẫu rằng nó còn rất mơ hồ và xa xăm.

c. Sự xuất hiện của đoàn tàu:

- “con tàu như đã đem một chút thế giới khác đi qua”, mang một cái gì đó khác lắm, có lẽ là ánh sáng, sự phấn khởi, là tượng trưng cho niềm hy vọng le lói trong trái tim mỗi con người.

- Âm thanh vang dội, mạnh mẽ “tiếng dồn dập, rít mạnh vào ghi”, “tiếng hành khách ồn ào khe khẽ”, “tiếng còi rít lên và tàu rầm rộ đi tới” khác hẳn với những âm thanh yếu ớt, chậm rãi và thiểu não nơi phố huyện.

- Ánh sáng khác hẳn “toa đèn sáng trưng, chiếu cả xuống đường… đồng và kền lấp lánh, và các cửa kính sáng” đối lập hoàn toàn với thứ ánh sáng từ mù từng hột, từng vệt, nhạt nhòa nơi phố huyện.

- Chuyển động mạnh mẽ, dứt khoát của con tàu cũng đem đến một không khí khác hẳn, rộn ràng náo nhiệt “tàu rầm rộ đi tới”, “đoàn xe vụt qua” làm lu mờ đi cái chuyển động khe khẽ, từ từ, rời rạc của nơi tỉnh lẻ tối tăm, bế tắc.

- Biểu trưng của sự sung túc giàu có, làm Liên nhớ về những ký ức tốt đẹp, cái thế giới mà Liên và cả những con người nơi đây đều khát khao mơ tưởng.

- Đoàn tàu đi qua, phố huyện lại trở lại với vẻ ban đầu của nó, thậm chí còn tối tăm và chán nản hơn.

3. Kết bài

Nêu cảm nhận cá nhân.

Lập dàn ý phân tích Hai đứa trẻ

1. Mở bài

Giới thiệu vấn đề cần nghị luận: tác phẩm Hai đứa trẻ của Thạch Lam. (Thạch Lam là nhà văn nổi tiếng với nhiều tác phẩm tiêu biểu, trong đó phải kể đến Hai đứa trẻ).

2. Thân bài

a. Khái quát chung

• Phong cách văn chương: mỗi truyện như một bài thơ trữ tình giọng điệu điềm đạm nhưng chứa đựng tình cảm mến yêu chân thành và sự nhạy cảm trước những biến thái của cảnh vật và lòng người. Văn Thạch Lam trong sáng, giản dị mà thâm trầm, sâu sắc.
• Tác phẩm: một trong những truyện ngắn đặc sắc của Thạch Lam, có sự hòa quyện của hai yếu tố hiện thực và lãng mạn trữ tình.

b. Phân tích tác phẩm

• Bức tranh phố huyện lúc chiều tà

• Cảnh vật: đám mây đỏ rực, lũy tre đen lại, các nhà dần dần lên đèn, phiên chợ chiều chỉ còn những rác rưởi (vỏ thị, lá nhãn, lá mía) bốc mùi ẩm mốc, mấy đứa trẻ con nhà nghèo nhặt nhạnh những thứ còn dùng được của người bán hàng để lại.
• Âm thanh: tiếng trống thu không, tiếng ếch nhái ngoài đồng ruộng, tiếng người bán hàng về nói chuyện với nhau.

→ Bức tranh đặc trưng của một vùng quê nghèo khó.

- Bức tranh phố huyện lúc tối và đêm khuya

• Con người: mẹ con chị Tí ra mở hàng nước, hai chị em Liên trò chuyện với nhau, bà cụ Thi hơi điên đi mua rượu với tiếng cười gây sợ hãi, hàng phở gánh của bác Siêu, vợ chồng bác xẩm với manh chiếu rách.
• Cảnh vật: Đường phố và các ngõ con dần dần chứa đầy bóng tối; tối hết con đường thẳm thẳm ra sông; con đường qua chợ về nhà, các ngõ vào làng càng sẫm đen hơn nữa; chỉ có những khe sánh, quầng sáng, chấm lửa nhỏ, hột sáng…

- Bức tranh phố huyện khi tàu đi qua

An và Liên: thức để bán hàng; để được nhìn chuyến tàu đêm đi qua.

Hình ảnh đoàn tàu:

• Khi xuất hiện: Các toa đèn sáng trưng, chiếu ánh cả xuống đường. Những toa hạng trên sang trọng lố nhố những người, đồng và kền lấp lánh, và các cửa kính sáng.
• Khi tàu đi vào đêm tối: Để lại những đốm than đỏ bay tung trên đường sắt. Chiếc đèn xanh treo trên toa sau cùng, xa xa mãi rồi khuất sau rặng tre.

→ Đoàn tàu mang ánh sáng, mang sự sống nhộn nhịp đến cho người dân phố huyện dù chỉ trong chốc lát nhưng làm bừng sáng nơi đây.

3. Kết bài

Khái quát lại nội dung, giá trị của tác phẩm.

Lập dàn ý phân tích bài Hai đứa trẻ

1. Mở bài

- Dẫn dắt vấn đề, giới thiệu khái quát tác giả Thạch Lam và nội dung tác phẩm Hai đứa trẻ.

2. Thân bài

a) Bức tranh nơi phố huyện nghèo lúc chiều tà

* Bức tranh ngoại cảnh

- Thời gian: Chiều tà "Chiều, chiều rồi, một chiều êm ả như ru" => Thời điểm ngày tàn thường gợi cảm giác buồn.

- Không gian: Trải khắp nơi phố huyện nhỏ, nghèo nàn "cái chòi ở huyện nhỏ, ngoài cánh đồng, trong cửa hàng của chị em Liên".

- Âm thanh: Tiếng trống thu không vang lên từng tiếng, tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng, tiếng muỗi kêu vo ve.

- Những hình ảnh ấn tượng:

• Phương tây đỏ rực như lửa cháy
• Những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn
• Dãy tre làng trước mặt đen lại và cắt hình rõ rệt trên nền trời

- Nhịp điệu câu văn chậm, thong thả, giàu tính nhạc.

=> Dưới con mắt nhìn của nhân vật Liên, cảnh hoàng hôn nơi phố huyện hiện lên yên bình, tĩnh lặng nhưng có nét buồn man mác, bâng khuâng.

* Cuộc sống con người nơi phố huyện khi chiều tàn

- Cảnh kết thúc phiên chợ huyện:

• Chợ họp giữa phố vãn từ lâu
• Người về hết và tiếng ồn ào cũng mất
• Trên nền đất chỉ còn rác rưởi, mùi âm ẩm bốc lên xen lẫn hơi nóng ban ngày và mùi cát bụi

=> Hình ảnh phiên chợ xơ xác, nghèo nàn, tàn lụi.

- Hình ảnh con người hiện lên giữa khung cảnh đó:

• Vài người bán hàng về muộn thu dọn hàng hóa xong còn đứng nói chuyện với nhau thêm ít câu nữa
• Mấy đứa trẻ con nhà nghèo ở ven chợ cúi lom khom trên mặt đất tìm tòi, nhặt nhạnh bất kì cái gì còn dùng được sót lại trên mặt đất

=> Tất cả những điều này được nhân vật Liên cảm nhận vô cùng rõ nét bằng một tâm hồn nhạy cảm, tấm lòng nhân đạo và tình yêu thương con người trắc ẩn cao cả.

b) Bức tranh nơi phố huyện nghèo khi màn đêm buông xuống

* Ánh sáng và bóng tối đan cài với nhau

- Bóng tối phủ kín nơi phố huyện:

• Đường phố và các ngõ con dần dần chứa đầy bóng tối.
• Bóng tối bao trùm khắp các nẻo đường, con đường ra sông, con đường qua chợ về nhà, các ngõ xóm vào làng.

- Ánh sáng le lói:

• Khe ánh sáng lọt qua khe cửa một vài cửa hàng còn thức
• Ánh sáng của hàng ngàn ngôi sao đang ganh nhau lấp lánh trên cao, lẫn với vệt sáng của những con đom đóm bay là là trên mặt đất.
• Chấm lửa nhỏ phút ẩn phút hiện ở gánh hàng phở của bác Siêu.
• Ánh sáng thưa thớt từ ngọn đèn trong cửa hàng của Liên lọt qua phên nứa tạo thành các hột sáng.

=> Bao trùm khung cảnh phố huyện là bóng tối, có ánh sáng nhưng đó đều là những ánh sáng yếu ớt, nhỏ bé không đủ sức xua tan những tăm tối nơi đây. Đó cũng chính biểu trưng cho cuộc sống của những kiếp người nhỏ bé sống lay lắt, lụi tàn trong bóng tối của xã hội cũ.

* Cảnh sinh hoạt của con người nơi phố huyện nghèo nàn khi đêm đến

- Mẹ con chị Tí trên tay lỉnh kỉnh vác đồ đạc dọn hàng nước dưới gốc cây bàng, ngày chị Tí đi mò cua bắt ốc, tối mới dọn hàng nước, tuy không kiếm được bao nhiêu nhưng hôm nào chị cũng dọn hàng từ chập tối cho đến tận đêm khuya.

- Bà cụ Thi điên vẫn thường mua rượu ở hàng của Liên: Ngửa cổ uống một hơi cạn sạch cút rượu ti, lảo đảo đi lần vào bóng tối, tiếng cười khanh khách.

- Bác Siêu và gánh hàng phở - "thứ quà xa xỉ, nhiều tiền": Hiện lên qua hình ảnh chấm lửa nhỏ và vàng lơ lửng đi trong đêm tối, mất đi rồi lại hiện ra, chiếc bếp lửa của bác chiếu sáng một vùng đất cát.

- Vợ chồng bác xẩm: Góp chuyện bằng mấy tiếng đàn bầu bần bật trong yên lặng; thằng con bò ra khỏi manh chiếu rách nghịch những rác rưởi bẩn tưởi bên đường.

- Chị em Liên: Trông coi cửa hàng tạp hóa bé xíu, sáng dọn hàng ra tối thu vào, ngày ngày đều lặp lại chuỗi công việc nhàm chán như vậy.

=> Cuộc sống khốn khổ, cơ cực, nghèo nàn, bế tắc, tăm tối, quanh quẩn, đơn điệu của những kiếp người nơi phố huyện.

c) Cảnh chuyến tàu đêm và tâm trạng của chị em Liên khi đợi tàu

- Ngày nào cũng vậy, chị em Liên cố thức để bán hàng và để nhìn chuyến tàu đêm đi qua, "đó là sự hoạt động cuối cùng của đêm khuya".

- Dấu hiệu đầu tiên báo hiệu chuyến tàu xuất hiện:

• Ngọn lửa xanh biếc sát mặt đất như ma trơi.
• Tiếng còi xe lửa ở đâu vang lại, kéo dài theo gió xa xôi.
• Tiếng dồn dập, tiếng xe rít mạnh vào ghi.

- Cảnh tàu đến:

• Các toa đèn sáng trưng, chiếu cả xuống đường.
• Các toa hạng sang lố nhố người, đồng và kền lấp lánh, các cửa kính sáng.

- Cảnh đoàn tàu qua đi:

• Tàu đi vào đêm tối, chỉ để lại những đốm than đỏ bay tung trên đường sắt.
• Chiếc đèn xanh trên toa sau cùng cũng xa xa mãi rồi biến mất sau rặng tre.

=> Đoàn tàu xuất hiện thoáng qua nhưng mang lại âm thanh náo động, ánh sáng rực rỡ khác hẳn với sự tối tăm, yên lặng của cuộc sống của phố huyện ban nãy. Đó chính là một thế giới mới mà chị em Liên cũng như những kiếp người nhỏ bé nơi phố huyện nghèo nàn mong mỏi, khao khát.

3. Kết bài

- Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Hai đứa trẻ.

- Nêu suy nghĩ về tài năng và tinh thần nhân đạo của nhà văn Thạch Lam thể hiện qua truyện ngắn.