Thuyết minh về chiếc bánh Tét ngày Tết 3 Dàn ý & 10 bài Thuyết minh về món ăn hay nhất

TOP 10 bài Thuyết minh về chiếc bánh Tét ngày Tết SIÊU HAY, đặc sắc nhất, giúp các em học sinh lớp 9 có thêm nhiều thông tin bổ ích về nguồn gốc, cách làm, ý nghĩa của chiếc bánh Tét để hoàn thiện bài thuyết minh của mình.

Nếu như món bánh chưng xanh không thể thiếu trong mâm cỗ ngày Tết của người miền Bắc, thì miền Nam lại không thể thiếu món bánh Tét, mang đậm hương vị ngày Tết cổ truyền. Mời các em cùng theo dõi bài viết dưới đây của Download.vn để nắm rõ những thông tin bổ ích về món ăn ngày Tết này!

Dàn ý thuyết minh về chiếc bánh Tét ngày Tết

Dàn ý 1

1. Mở bài

Giới thiệu về đối tượng cần thuyết minh: chiếc bánh Tét ngày Tết

2. Thân bài

a. Nguồn gốc lịch sử của bánh Tét

• Bánh Tét là kết quả của sự giao thoa giữa nhiều nền văn hóa khác nhau, là thứ bánh đặc trưng của vùng Nam Bộ.
• Tên gọi bánh Tét có từ thời vua Quang Trung Nguyễn Huệ đánh quân Thanh
• Hình dáng: hình trụ dài nên còn được gọi là đòn bánh Tét

b. Quá trình làm bánh Tét

- Thời điểm gói bánh: thường được gói vào các dịp lễ Tết, đặc biệt là ngày Tết cổ truyền. Ngày này bánh được gói để bán quanh năm

- Nguyên liệu gói bánh: gạo nếp, đậu xanh, nhân bánh (thịt lợn, đậu đỏ, đậu đen, chuối,...), lá dong, lá chuối, lạt gói bánh

- Quá trình làm bánh:

• Ngâm gạo, rửa lá, đãi gạo, đãi đỗ xanh, chuẩn bị nhân bánh
• Gói bánh
• Luộc bánh ngập nước trong 6-8 giờ tùy lượng bánh
• Vớt bánh và rửa bánh trong nước lạnh

c. Thưởng thức bánh Tét

• Bánh Tét thường được cắt thành từng tét, dùng lạt hoặc dao cắt khoanh tròn ngang đòn bánh
• Bánh thường được ăn cùng đường trắng hoặc dưa hành, dưa củ kiệu, mắm rươi
• Các loại bánh Tét ngọt thường được dùng ăn quanh năm

d. Ý nghĩa của bánh Tét

• Ý nghĩa nhân sinh: ý nghĩa bao bọc, tình yêu thương, đùm bọc lẫn nhau
• Tượng trưng cho đất trời, mùa màng, chăn nuôi, sức lao động của con người
• Bánh Tét tạo nên không khí ấm cúng, sung túc của ngày Tết

3. Kết bài

Khẳng định giá trị ý nghĩa về truyền thống, văn hóa và lịch sử của bánh Tét, nêu cảm nghĩ về bánh Tét

Dàn ý 2

I. Mở bài:

Tết là một ngày lễ lớn của dân tộc Việt Nam. Tết là khoảng thời gian tụ họp sum vầy sau một thời gian làm việc mệt mỏi. chính vì thế mà tết là một phong tục truyền thống và lâu đời của dân tộc ta. Mỗi dịp tết đến nhà nhà luôn chuẩn bị sẵn sang các thứ cần thiết cho ngày tết như: bánh mứt, hạt dưa, thịt,… và các thứ khác. Một phong tục truyền thống mỗi khi tết đến đó là gói bánh chưng - bánh Tét. Để hiểu rõ hơn về bánh Tét chúng ta sẽ đi vào tìm hiểu về bánh Tét.

II. Thân bài

1. Nguồn gốc của bánh Tét

Theo tác giả Lê Tân trong bài “Bánh Tét Trà Vinh” cho rằng bánh Tét được làm và ăn quanh năm nhưng thường được nhắc đến nhiều nhất vào dịp lễ hội, đặc biệt là tết cổ truyền. Vì vậy nên theo dân gian lưu truyền ngày xưa cứ tết đến người ta gói loại bánh này và gọi bằng tên "bánh tết", lâu dần đọc trại ra thành "bánh Tét". Tuy nhiên, tên gọi của bánh Tét cũng có thể xuất hiện từ hành động “Tét bánh”. “Tét” là một hành động cắt bánh, tay phải cầm đầu dây khoanh tròn đòn bánh đã lột (vỏ), "Tét" từng khoanh một đơm lên đĩa.

2. Phân loại

- Bánh Tét ngọt hay còn gọi là bánh Tét chay: được gọi là bánh Tét ngọt hay bánh Tét chay vì nguyên liệu làm nên bánh Tét không có thịt và thường nhân làm bằng trái chuối.

- Bánh Tét mặn: bánh Tét mặn thường có nhân thịt.

3. Nguyên liệu làm bánh Tét

Mỗi vùng miền, mỗi dân tộc đều có nguyên liệu làm bánh Tét khác nhau. Nhưng mỗi đòn bánh Tét mặn đều có những nguyên liệu chung như sau: Gạo nếp, Đậu xanh tách vỏ, Thịt heo, Một số gia vị,...

4. Quy trình làm bánh Tét

a. Chuẩn bị

• Gạo nếp trước khi gói bánh thường được ngâm, trước vài tiếng, đãi sạch.
• Đậu xanh ngâm đãi sạch vỏ.
• Thịt ba rọi xắt vuông dài làm nhân bánh.
• Lá chuối phơi cho héo một chút.

b. Gói bánh

• Trước tiên trải lá chuối và đổ nếp lên trên.
• Cho nhân thịt vào giữa bánh.
• Gói lại thành một đòn bánh rồi buộc dây.

c. Nấu bánh

• Bánh Tét phải luôn được nấu ngập trong nước.
• Thời gian nấu tùy và kích cỡ bánh nhưng thông thường từ 6 – 8 giờ.
• Nhiệt độ nấu nằm trong khoảng 90 – 100 độ C.

5. Sự khác biệt giữa các vùng về bánh Tét

• Vùng Bình Dương, Tây Ninh đất cát là xứ rẫy có nhiều đậu nên bánh Tét ở đây làm bằng nếp trộn đậu phộng.
• Đồng Nai có bánh Tét nhân hạt điều
• Cần Thơ nổi tiếng bánh Tét lá cẩm.
• Sóc Trăng có bánh Tét bắp non...

6. Ý nghĩa của bánh Tét

• Bánh Tét thể hiện sự bao bọc của người mẹ dành cho con thể hiện qua lớp chuối bao bên ngoài. Bên cạnh đó, bánh Tét còn thể hiện tình cảm gia đình sâu sắc.
• Nhân bánh Tét vàng thể hiện lòng biết ơn thiên nhiên đã ban tặng cho ta những thực phẩm quý giá.

III. Kết bài:

• Nêu cảm nghĩ về bánh Tét
• Sự cảm nhận của em khi ăn bánh Tét.

Dàn ý 3

a. Mở bài:

- Giới thiệu về chiếc bánh Tét: Một món bánh truyền thống, cổ truyền ở vùng Nam bộ

b. Thân bài:

- Giới thiệu nguồn gốc của bánh Tét:

+ Là kết tinh của sự giao lưu văn hóa Việt - Chăm

+ Nguồn gốc dân gian truyền miệng: Thời vua Quang Trung đánh quân Thanh, trong lúc nghỉ ngơi, ông được một người dâng món bánh hình trụ gói trong lá chuối. Được biết bánh này do vợ anh gói mang theo trên đường để anh luôn nhớ về quê hương. Nghe vậy, vua Quang Trung rất cảm động và đặt tên món ăn là bánh Tét.

- Nguyên liệu làm bánh: cũng tương tự như bánh trưng của miền Bắc: gạo nếp, đỗ, thịt lợn, gia vị và lá chuối

- Quy trình gói bánh:

+ Ngâm gạo nếp sau khi đãi sạch

+ Đỗ xanh đãi vỏ sạch sẽ

+ Thịt lợn thái miếng dài và tẩm ướp một chút gia vị

+ lá chuối phơi héo và lau sạch

+ Cách gói bánh: Trải phẳng lá chuối, trải đều gạo nếp, cho đỗ xanh, thịt lợn vào lần lượt từng lớp, sau đó bó lại thành hình trụ, dùng dây buộc chặt.

- Khi nấu bánh phải đổ ngập nước, nhiệt độ sôi từ 90 - 100*C, và đung từ 6-8 tiếng

- Thưởng thức: Cắt bánh thành từng khoanh tròn, ăn kèm với củ kiệu hoặc dưa muối

- Bánh Tét ở mỗi vùng lại có sự thay đổi, khác nhau về nguyên liệu như Bình Dương, Tây Ninh thì vỏ bánh trộn gạo và đậu phộng chung, ở Đồng Nai thì dùng hạt điều làm nhân, ở Cần Thơ nổi tiếng với món bánh Tét lá cẩm.

- Ý nghĩa của chiếc bánh Tét:

+ Thể hiện sự đầm ấm, sum họp

+ Là một nét đặc trưng, nổi bật trong văn hóa ẩm thực Việt Nam và là món ăn không thể thiếu trong ngày tết cổ truyền của dân tộc.

c. Kết bài:

- Nêu cảm nhận của bản thân về món bánh Tét.

Thuyết minh về bánh Tét ngày Tết - Mẫu 1

Nếu nói bánh Chưng là biểu trưng cho ngày Tết miền Bắc thì bánh Tét chính là linh hồn Tết của miền Nam. Mặc dù ở mỗi địa phương lại có loại bánh Tét khác nhau nhưng nhìn chung bánh Tét Nam Bộ đều chung một khuôn mẫu, chung một quy trình cách thức và đều mang ý nghĩa sâu sắc.

Bàn về nguồn gốc của bánh Tét, có rất nhiều những thông tin khác nhau được đưa ra. Có nghiên cứu chỉ ra rằng nguồn gốc bánh Tét là từ sự giao lưu văn hóa Việt - Chăm-pa, cũng có truyền thuyết nói rằng bánh Tét có từ thời vua Quang Trung Nguyễn Huệ đánh quân Thanh. Khi vua cho quân nghỉ chân ăn Tết năm 1789, vua thấy anh lính mang mời một món bánh rất ngon liền ra lệnh mọi người gói bánh này ăn Tết, đặt tên là bánh Tết, lâu ngày tên bánh chuyển thành bánh Tét.

Bánh Chưng có hình vuông tượng trưng cho trời, đất thì bánh Tét có hình trụ dài tượng trưng cho những cột chống trời, đứng giữa trời và đất mở ra không gian cho con người sinh hoạt và lao động sản xuất. Chính vì hình dáng trụ dài này nên bánh Tét còn được gọi với tên thân thuộc là những đòn bánh Tét. Thuở xa xưa khi đời sống còn khó khăn, bánh Chưng hay bánh Tét chỉ được gói vào dịp đặc biệt quan trọng như Tết nguyên đán, ngày nay bánh tét cũng được gói vào dịp này, tuy nhiên cũng có thể gói để bán vào mọi thời điểm trong năm. Mọi người gói bánh vào dịp trước Tết để vào ngày Tết có cặp bánh tét để trên bàn thờ dâng tổ tiên.

Bánh tét được gói bằng là chuối hoặc lá dong với nhân là gạo nếp, đỗ xanh, thịt lợn. Có nhiều loại bánh tét phụ thuộc vào nhân của nó nhưng nhìn chung có hai loại là bánh tét mặn và bánh tét ngọt. Bánh tét mặn nhân thịt còn bánh tét ngọt nhân các loại đỗ đen, đỗ đỏ, hạt điều, làm nên sự phong phú của món ăn này. Từng địa phương ở Nam bộ lại làm ra những món bánh tét mang hương vị khác nhau, mỗi nơi lại cố gắng mang hương vị đặc trưng của địa phương vào chiếc bánh. Điển hình như Bến Tre còn có bánh tét không nhân, bánh chỉ có gạo nếp trộn cũng đậu và nước cốt dừa ăn rất lạ. Trước khi gói bánh cần có khâu chuẩn bị nguyên liệu: rửa sạch lá dong, ngâm gạo, vo rửa gạo và đậu xanh thật kỹ, thái và ướp thịt hoặc chuẩn bị các loại nhân. Nguyên liệu phải hoàn toàn tự nhiên và tươi ngon nhất, màu xanh của gạo có được nhờ trộn với nước lá rau ngót hoặc lá dứa, gạo nếp thơm dẻo có độ xốp nhất định. Một chiếc bánh tét được xem là gói khéo nhất khi bánh tròn đều, lạt buộc chắc tay và khi cắt ra nhân bánh có hình tam giác.

Quá trình luộc bánh rất quan trọng, nó quyết định đến độ thơm ngon, dẻo đẹp và bắt mắt của chiếc bánh. Bánh sau khi gói xong được dựng thẳng đứng vào trong nồi, đổ ngập nước và luộc sôi trong 6 đến 8 tiếng tùy vào số lượng và kích thước của bánh. Lúc vớt bánh ra người ta thường đem bánh rửa trong nước lạnh để bánh sạch sẽ không bị mốc, nước lạnh giúp bánh cứng chắc và giữ dáng hơn. Khi thưởng thức bánh tét, cách ngon nhất là dùng lạt để cắt, một tay cầm bánh, một tay cầm đầu dây lạt, một đầu dùng răng cắn rồi nhẹ nhàng kéo để cắt ra một khoanh bánh tét. Ăn đến đâu sẽ lột vỏ và cắt bánh đến đó, như vậy sẽ giữ được bánh lâu hơn và bảo quản tốt hơn. Bánh tét có nhiều cách ăn cùng các món ăn khác, thông thường đối với bánh tét mặn sẽ được ăn kèm với các loại dưa hành, dưa kiệu, dưa củ quả còn các loại bánh tét ngọt sẽ được ăn với hoa quả như chuối.

Là món ăn không thể thiếu trong ngày Tết của người dân Nam bộ, bánh tét mang ý nghĩa nhân sinh cao cả, tượng trưng cho hình ảnh người mẹ bao bọc con cái, lớp vỏ bánh bao quanh lớp nhân bên trong giống như sự đùm bọc, bảo vệ nhau, yêu thương nhau giữa mọi người. Bánh tét làm từ những nguyên liệu xuất phát từ quá trình lao động của con người vì thế nó còn mang ý nghĩa tượng trưng cho đất trời, mùa màng, chăn nuôi, sức lao động của con người. Sự có mặt của bánh tét trong ngày Tết mang đến sự ấm cúng, sum vầy, không khí ấm áp hạnh phúc trong mọi gia đình.

Bánh tét là một món ăn nhưng hơn cả ý nghĩa của một món ăn, nó mang nhiều ý nghĩa tốt đẹp, nó thể hiện được bản sắc văn hóa, đời sống tình cảm cũng như lối sống của người dân Nam Bộ. Từ những khoanh bánh tét trên mâm cơm ngày Tết người ta gợi ra những câu chuyện, trao nhau những tình cảm và răn dạy nhau nhiều điều trong cuộc sống.

Thuyết minh về bánh Tét ngày Tết - Mẫu 2

Bánh tét được phổ biến bắt đầu từ tỉnh miền Trung Thừa Thiên – Huế trở vào. Tùy từng địa phương mà thêm gia vị cho phù hợp và tùy hoàn cảnh mà có kích thước khác nhau. Phổ biến nhất là bánh có độ dài khoảng 2 gang tay người lớn, với đường kính 10cm, khi cắt bánh xếp ba lát bánh tạo thành hình cánh hoa, ở giữa đặt thêm một lát bánh nữa tạo thành hình hoa trên đĩa.

Đặc biệt, vùng Đồng bằng sông Cửu Long xưa kia, có gia đình con, cháu đông đúc người ta thường gói những đòn bánh lớn, nặng hơn 1kg, khi cắt ra đặt gọn trong lòng đĩa, phần vỏ bánh có màu xanh cốm, chính giữa là nhân đậu xanh vàng óng trông đẹp mắt.

Nhiều gia đình gói bánh chay nhân không có thịt hoặc đậu xanh trộn thêm đường làm nhân ngọt, cũng có nhà làm bánh tét nhân chuối thay cho nhân đậu xanh. Chuối làm nhân người dân thường chọn chuối xiêm (một loại chuối phổ biến của miền Nam) trộn thêm ít đường để tăng vị ngọt, khi bánh chín nhân có màu đỏ tím nổi bật giữa lớp vỏ nếp trắng trông rất lạ mắt.

Cũng còn một loại bánh tét đặc biệt nữa là bánh tét thập cẩm. Nguyên liệu chính của bánh vẫn là nếp và đậu xanh, nhưng phần nhân có thêm trứng, tôm khô, lạp sườn, hạt sen, lạc, nấm. Loại bánh này ăn rất ngon nhưng cũng khá tốn kém, xưa kia chỉ những gia đình khá giả mới làm.

Bánh phải được buộc thành cặp, có buộc dây để dễ xách, khi tặng người thân, bè bạn phải cả đôi, thay cho lời chúc một năm mới đủ đôi vừa cặp, hạnh phúc, thịnh vượng.

Bánh phải được cắt bằng sợi chỉ tạo cho mặt bánh mịn màng. Ăn bánh với củ kiệu hoặc thịt lợn kho tàu, mùi thơm dẻo của gạo nếp, vị bùi của nhân đỗ, vị béo của thịt lợn và vị chua của củ kiệu hoà quyện với gia vị tạo nên hương vị thật là độc đáo làm người ăn một lần sẽ nhớ mãi.

Thuyết minh về bánh Tét ngày Tết - Mẫu 3

Không biết từ bao giờ, trong các món ăn ngày Tết của người miền Nam luôn có mặt món bánh tét. Cũng ít ai giải thích được vì sao Tết đến phải gói bánh tét. Nhân ba ngày Tết, báo điện tử Infonet đã thử đi tìm hiểu nguồn gốc của tục lệ gói bánh tét ngày Tết.

Theo phong tục Tết cổ truyền nồi bánh tét được nấu vào đêm 30 đón giao thừa. Cả nhà thức chờ quanh nồi nấu bánh, trẻ con làm nhiệm vụ chụm bếp lò, tạo nên không khí ấm cúng, sung túc của buổi sum họp gia đình ngày Tết.

Tết, người Nam Bộ chỉ gói hai loại bánh tét là: bánh tét chay và bánh tét mặn. Bánh chay để cúng ông bà, trời đất, bánh mặn dùng trong bữa ăn. Bánh tét ăn kèm với củ kiệu, dưa chua, thịt kho tàu.

Một số sách vở cho rằng, bánh tét là sản phẩm của sự giao thoa nhiều nền văn hóa khác nhau tại miền Nam. Trong đó, chủ đạo là văn hóa Chăm với tín ngưỡng “phồn thực”. Hình dạng bánh tét là hình tượng Linga. Nó không chỉ là món ăn ngày Tết mà còn chứa đựng cả thuyết âm dương, tam tài, ngũ hành với năm màu sắc: màu xanh của lá gói bánh (lá dứa, lá dong hoặc lá chuối), của nếp được bỏ màu khi gói, màu vàng đậu xanh nhân bánh, hai màu đỏ, trắng của thịt ba chỉ làm nhân bánh và màu đen của tiêu trộn vào nhân đậu xanh hoặc ướp thịt nhân bánh. Đó là năm màu của ngũ hành trong triết học phương Đông: hỏa (màu đỏ), thủy (màu đen), mộc (màu xanh), kim (màu trắng), thổ (màu vàng).

Nguyên liệu làm bánh là từ động vật (thịt ba chỉ) và thực vật (lá gói, gạo nếp, đậu xanh), đại diện cho hai cực âm – dương. Ngoài ra, đậu và nếp cũng là hai cực âm – dương khi được trồng ở hai nơi: đậu trên cạn và lúa nếp dưới nước. Âm dương hòa quyện vào nhau không thể tách rời và làm nên một vật phẩm, một món ăn đặc trưng cho ngày Tết cổ truyền.

Mặt khác, tên gọi bánh tét có cách phát âm gần giống với từ “Tết” nên người ta cho rằng bánh tét là bánh Tết được đọc lệch đi theo cách ăn loại bánh này. Điều này giải thích vì sao bánh tét lại có mặt trong ba ngày Tết của người miền Nam.

Theo phong tục Tết cổ truyền nồi bánh tét được nấu vào đêm 30 đón giao thừa. Cả nhà thức chờ quanh nồi nấu bánh, trẻ con làm nhiệm vụ chụm bếp lò, tạo nên không khí ấm cúng, sung túc của buổi sum họp gia đình ngày Tết.

Tết, người Nam Bộ chỉ gói hai loại bánh tét là: bánh tét chay và bánh tét mặn. Bánh chay để cúng ông bà, trời đất, bánh mặn dùng trong bữa ăn. Bánh tét ăn kèm với củ kiệu, dưa chua, thịt kho tàu.

Một số sách vở cho rằng, bánh tét là sản phẩm của sự giao thoa nhiều nền văn hóa khác nhau tại miền Nam. Trong đó, chủ đạo là văn hóa Chăm với tín ngưỡng “phồn thực”. Hình dạng bánh tét là hình tượng Linga. Nó không chỉ là món ăn ngày Tết mà còn chứa đựng cả thuyết âm dương, tam tài, ngũ hành với năm màu sắc: màu xanh của lá gói bánh (lá dứa, lá dong hoặc lá chuối), của nếp được bỏ màu khi gói, màu vàng đậu xanh nhân bánh, hai màu đỏ, trắng của thịt ba chỉ làm nhân bánh và màu đen của tiêu trộn vào nhân đậu xanh hoặc ướp thịt nhân bánh. Đó là năm màu của ngũ hành trong triết học phương Đông: hỏa (màu đỏ), thủy (màu đen), mộc (màu xanh), kim (màu trắng), thổ (màu vàng).

Nguyên liệu làm bánh là từ động vật (thịt ba chỉ) và thực vật (lá gói, gạo nếp, đậu xanh), đại diện cho hai cực âm – dương. Ngoài ra, đậu và nếp cũng là hai cực âm – dương khi được trồng ở hai nơi: đậu trên cạn và lúa nếp dưới nước. Âm dương hòa quyện vào nhau không thể tách rời và làm nên một vật phẩm, một món ăn đặc trưng cho ngày Tết cổ truyền.

Mặt khác, tên gọi bánh tét có cách phát âm gần giống với từ “Tết” nên người ta cho rằng bánh tét là bánh Tết được đọc lệch đi theo cách ăn loại bánh này. Điều này giải thích vì sao bánh tét lại có mặt trong ba ngày Tết của người miền Nam.

Một truyền thuyết khác bổ sung thêm cho nguồn gốc của bánh tét, cách gọi tên bánh và thói quen ăn bánh tét trong ngày Tết được kể như sau:

Vào mùa xuân Kỷ Dậu năm 1789, Nguyễn Huệ và quân ta đánh đuổi quân Thanh ra khỏi đất nước. Lúc bấy giờ quân lính được nghỉ ngơi, ăn Tết. Trong số quân lính có anh lính nọ được người nhà gửi cho món bánh làm từ gạo nếp, nhân đậu xanh, hình dạng như bánh tét ngày nay (tuy nhiên lúc bấy giờ chưa có tên gọi). Anh lính mang bánh mời vua Quang Trung.

Vua ăn thấy ngon bèn hỏi thăm về loại bánh này. Anh lính kể, bánh do người vợ ở quê nhà làm gửi cho. Mỗi lần ăn bánh, anh càng thương, càng nhớ vợ nhiều hơn. Anh mắc chứng đau bụng (có thể xem là đau dạ dày) nhưng khi ăn bánh này thì lại không thấy đau nữa.

Nghe câu chuyện cảm động của anh lính, vua bèn ra lệnh cho mọi người gói loại bánh này để ăn Tết và đặt tên là bánh Tết nhằm ghi nhớ chiến thắng giặc Thanh vào mùa xuân và thể hiện tình cảm gia đình thắm thiết mỗi độ xuân về. Đó được xem là nguồn gốc của bánh tét trong ngày Tết cổ truyền.

Thuyết minh về bánh Tét ngày Tết - Mẫu 4

Không khí ngày xuân không thể thiếu rượu, bánh mứt, phong bao lì xì đỏ, cây nêu và bánh chưng xanh. Đối với cư dân vùng đồng bằng Nam bộ, bánh Tét lại là món ăn không thể thiếu trên bàn thờ gia tiên như tấm lòng thành kính của con cháu sau một năm làm lụng vất vả. Ngồi bên bếp lửa hồng, nghe hơi ấm giữa lòng đêm se se chợt nghe bao ký ức tìm về.

Nếu ở miền Bắc trong ngày Tết, giỗ kỵ, các lễ hội cổ truyền có bánh dày, bánh chưng để dâng cúng tổ tiên, thì ở Nam Bộ bánh Tét được liệt ngang hàng, coi như bánh Tổ. Hiện diện như một nét văn hóa của miền Nam, bánh Tét gói ghém trong nó cả một nền văn minh nông nghiệp với gạo nếp, đỗ xanh, thịt lợn… quyện vào nhau thật dẻo mềm, bùi béo giữa màu xanh thẫm và láng mượt của lớp lá chuối mang hương vị tự nhiên của trời đất. Thường được gọi là bánh đòn do có hình trụ dài và tròn đều, cứ mỗi hai đòn bánh lại cột thành một cặp có dây quai để xách, vừa tiện vừa đẹp, lại phù hợp với tập quán vì năm mới phải đủ đôi, chẵn cặp mới hạnh phúc, thịnh vượng.

Tương truyền tên gọi “bánh Tét” có xuất xứ từ hành động nắm đầu dây buộc, khoanh tròn đòn bánh đã lột vỏ, “Tét” từng khoanh một đơm lên đĩa. Cũng có thuyết cho rằng bánh Tét là một biến thể của chiếc bánh chưng ngoài Bắc về nguyên liệu, cách nấu, chỉ khác về hình dáng và sử dụng lá chuối để gói thay vì lá dong. Hay có nơi lại hiểu bánh Tét là một trong những sản phẩm của trồng trọt và chăn nuôi Việt Nam, cái đặc sắc, độc đáo của bánh chủ yếu ở nét khác biệt trong hình khối, màu sắc, hương vị so với các loại xôi đỗ và bánh nếp khác nên cứ mỗi năm tết đến người phương Nam lại gói loại bánh này, gọi là “bánh tết”, lâu dần đọc trại ra thành “bánh Tét”.

Được người Kinh và một số dân tộc thiểu số ở miền Nam và Trung chế biến một cách tài tình, lại tuỳ theo địa phương mà thêm thắt gia vị cho hợp khẩu nên đòn bánh Tét phương Nam ngày càng phong phú về chủng loại và hương vị. Nào là bánh Tét nhân ngọt (không có thịt) nhân đậu xanh có trộn đường; bánh Tét nhân chuối thay cho nhân đậu xanh, đòn nhỏ một trái chuối, còn đòn lớn ba trái chuối xiêm chín có thêm đường để tăng độ ngọt cho nhân, khi chín có màu đỏ tím. Tét khoanh bánh ra trông lạ mắt, màu đỏ tím chính giữa nổi bật bên ngoài màu nếp trắng phau rất đẹp. Nào là bánh Tét thập cẩm với phần nhân cao cấp gồm trứng, tôm khô, lạp xưởng, hạt sen, thịt giò Bắc thảo, đậu phộng, nấm đông cô trộn chung với nhân đậu xanh…

Mỗi lần gói bánh Tét, người ta thường gói chí ít 5 – 7 đòn vừa để dành ăn dần, vừa để biếu hàng xóm láng giềng, bà con thân thích. Hay nhất là cứ sau hăm ba ông Táo chầu Trời cả nhà tự xúm xít lại gói bánh. Trước tiên, xếp lá chuối ngang dọc xen kẽ nhau, sau đó cho gạo nếp, đậu xanh đãi vỏ đã nấu chín lên trên, trải đều ra thành hình chữ nhật, sau đó thêm vào giữa một miếng thịt lợn theo chiều dài đòn bánh. Kế đến cho thêm một lớp đậu xanh và một lớp gạo nếp lên trên cùng rồi bắt đầu lăn cuộn bánh. Gấp một đầu bánh lại và bắt đầu nén gạo cho chặt và buộc dây lạt nữa là hoàn tất.

Để nấu bánh, chọn một cái nồi thật cao để xếp những chiếc bánh vào, cho nước ngập mặt bánh rồi đun trên bếp củi. Cách giờ phải thăm và châm nước thêm. Bánh nấu liên tục trong khoảng từ 10 – 12 tiếng đồng hồ mới chín đều. Vì thời gian nấu lâu nên hạt gạo khi chín sẽ mềm và quyện chặt lấy nhau, khác hẳn với xôi khi người ta “đồ”. Lúc này, các vật liệu như thịt (phải là thịt vừa nạc vừa mỡ mới ngon; chỉ thịt nạc, nhân bánh sẽ khô), gạo, đỗ đều chín nhừ, chan hòa, ngấm vào nhau, trở nên thơm ngon độc đáo. Cùng nhau ngồi quây quần bên nồi bánh Tét đượm ánh lửa hồng, chợt nghe trong lòng lâng lâng bao cảm xúc khó tả về một sự thiêng liêng, sự hòa điệu của thiên nhiên và con người giữa đêm thanh vắng chỉ còn tiếng cười nói, tiếng tí tách của những thanh củi và bao câu chuyện vượt thời gian. Người này canh bánh thì người kia ngủ, trong giấc ngủ mơ màng bạn sẽ được nghe thoang thoảng mùi hương tỏa ra từ những đòn bánh chín đầu tiên của mùa Tết. Tự tay vớt những đòn bánh ra và xếp thành từng dãy trên bể nước, dằn cho bánh được ráo cũng sẽ rất thú vị cho những ai tự nấu bánh Tết cho người thân và gia đình.

Thưởng thức bánh Tét cũng đòi hỏi sự tinh tế và cầu kỳ, tuyệt đối không nên dùng dao để cắt, thay vào đó, người ta bóc vỏ rồi dùng dây buộc bánh để cắt thành từng khoanh mỏng. Bánh được đánh giá là gói khéo khi khoanh bánh tròn đều, buộc chặt, nhân bánh nằm chính giữa. Bên cạnh đó, món bánh Tét chiên giòn cũng ngon tuyệt, không kém phần hấp dẫn với những miếng bánh chiên phồng, vàng ruộm, thơm lừng.

Ngày xưa chỉ đến Tết mới gói bánh, bây giờ bánh Tét, bánh dày, bánh chưng… hiện diện cả năm, cần lúc nào có sẵn ngay lúc đó. Nhưng, dù có mỗi ngày thì đến Tết vẫn cứ phải có bánh Tét. Nam bộ không có hoa, mứt, nồi thịt kho tàu và bánh Tét thì cũng xem như mất đi dư vị Tết. Ấy vậy mới biết, Tết là sự tổng hòa của nhiều yếu tố, văn hóa, ẩm thực, hội hè và chỉ cần có thế thôi không khí Tết đã tồn tài và mang hơi thở ngàn năm đến với mọi người, mọi nhà trong niềm vui sum họp.

Thuyết minh về bánh Tét ngày Tết - Mẫu 5

Người dân Nam bộ còn lưu truyền câu ca dao:

“Chim kêu ba tiếng ngoài sông
Mau lo lựa nếp hết đông tết về”

Lo lựa nếp để gói bánh Tét trước cúng ông bà tổ tiên, kế biếu bà con lối xóm, sau cùng để ăn cho ba ngày tết. Do vậy, món bánh Tét ngày Tết là loại bánh không thể thiếu được vào dịp xuân về, là nét văn hóa ẩm thực tiêu biểu của người Việt ở Nam bộ. Vì thế, một số người mới cho rằng cách gói bánh Tét có thể được đọc trại từ bánh tết mà ra.

Cứ đến khoảng 27, 28 tết là mấy bà nội trợ đã lo chuẩn bị nếp. Một ngày trước khi gói bánh, nếp được đem đi ngâm và gút. Hôm sau, họ cắt mấy tàu lá chuối còn nguyên và xanh um ở mé vườn hay sau hè. Lá chuối được rọc nhỏ lại theo kích cỡ đòn bánh, rồi lau sạch và quét lên tí dầu ăn cho láng. Nếp gút lại thật kỹ, sau đó mới bày lên lá với lớp nếp đến lớp nhân. Người gói bánh tiến hành gói phần lá bên ngoài và gói ở 2 đầu bánh, rồi dùng sức buộc dây lạt thật chặt thân bánh, phần dây thừa được gọi là đuôi bánh. Cách gói phần đầu bánh có hai dạng: Gói theo kiểu hình tròn hay hình tam giác. Người gói bánh cột phần đuôi 2 hay 3,4 đòn bánh lại với nhau thành từng xâu, rồi bỏ vào nồi nước sôi trên lò than, lò củi để luộc chín. Mấy đứa nhỏ ngồi xung quanh nồi bánh Tét chụm lửa. Hồi còn nhỏ, ai đã từng ngồi như thế thì chắc không thể quên được hình ảnh bập bùng của lò than với âm thanh tí tách, cái háo hức mong đợi khi bánh được vớt khỏi nồi nước luộc và cái hơi nóng tỏa ra làm ấm cả gian nhà bếp. Đó là cảm giác của ngày tết sắp về ở từng gia đình. Độ chừng 3 đến 4 tiếng, người ta vớt bánh ra khỏi nồi nước, treo thành từng xâu trên cái đòn dài của nhà bếp để bánh ráo nước và tránh sự dòm ngó của lũ mèo, chuột. Sáng 30 cúng rước ông bà, họ cắt bánh thành từng khoanh rồi đặt vào đĩa để cúng. Bánh cúng xong thì con cháu mới được ăn. Khi ăn cũng là dịp để thưởng thức sự khéo léo của người nội trợ. Bánh Tét ngon là khi mở ra phần nếp không dính lá, nếp phải dẻo, mịn và trong, phần nhân phải vừa ăn (không quá mặn cũng không quá ngọt) và có mùi thơm. Muốn được như vậy phải biết kỹ thuật gói bánh. Nếp chọn là loại nếp thượng hạng, nếp rặt, không được pha với thứ khác. Còn lá chuối là loại lá còn nguyên vẹn, không được rách để tránh cho bánh bị “xì” khi nấu. Mặt khác, nếp phải được gút kỹ nhiều lần sao cho thật sạch để khi ăn bánh phần nếp mới dẻo, mịn. Kỹ lưỡng hơn nữa, khi gút người ta cho thêm muối vào cho nếp thêm sạch, dễ gút. Nước ngâm nếp phải được để trong lu vài ngày để lắng tạp chất xuống đáy. Điều này giúp bánh được giữ lâu hơn trong ba ngày tết. Khi gói bánh phải gói thật chặt, không được gói lỏng vì dễ làm hư bánh trong khi luộc. Đậu xanh ngâm kỹ, đãi vỏ thật sạch thì nhân mới ngon.

Nói là bánh Tét ngày tết, nhưng dân Nam bộ chia làm 2 loại: Bánh Tét mặn và bánh Tét ngọt. Bánh Tét mặn là loại bánh Tét có nhân đậu xanh với mỡ, thịt ba rọi, một số nơi còn thêm hột vịt muối. Còn bánh Tét ngọt gồm bánh Tét nước tro, bánh Tét nhân chuối, nhân đậu xanh,…Bánh Tét mặn được làm phổ biến vào dịp tết. Người ta chọn mỡ heo hay thịt ba rọi còn tươi, rửa sạch và để ráo nước. Khi gói bánh thì để thịt, mỡ trên lớp đậu xanh. Nếu gói bằng thịt ba rọi, khi cắt bánh, phần chính giữa vừa trong vừa đục, trông rất bắt mắt. Còn bánh Tét nhân mỡ thì phần mỡ trong vắt mới ngon. Ở Tiền Giang, khi làm bánh Tét nhân mỡ, mấy bà lấy mỡ ướp với tí đường, củ hành tím rồi phơi trong thau nhôm chừng 5 đến 6 tiếng. Mỡ ướp hành tím làm cho nhân không nặng mùi, thơm và dễ ăn, khác với ướp tỏi. Phơi mỡ trong thau nhôm để lấy nhiệt cho mỡ dễ chín, săn chắc. Mấy ngày tết, sợ ăn bánh Tét mặn ngán, bà con còn gói thêm bánh Tét ngọt để ăn thêm, đặc biệt ở một số gia đình ăn chay. Bánh Tét ngày Tết bằng nước tro là loại bánh mà nếp được ngâm với nước tro tàu, phần nhân gồm đậu xanh xào chung dừa nạo. Bánh có mùi thơm lạ, màu hơi đen, ăn rất ngon. Gọi bánh Tét chuối vì phần nhân được làm bằng chuối. Người ta chọn loại chuối xiêm chín rục làm nhân. Khi cắt bánh, phần nhân có màu đỏ thẫm, vị ngọt tự nhiên. Ở miệt Bến Tre còn có loại bánh Tét không nhân. Bánh được làm toàn bằng nếp trộn chung với đậu đen hay đậu phộng và nước cốt dừa, ăn rất béo và thơm. Còn ở Tiền Giang, cũng bánh loại này, mấy bà còn cho thêm chuối xiêm chín đã bóp nhỏ vào hỗn hợp đậu, nếp, nước cốt dừa, đậu đen rồi mới gói. Khi cắt ra, bánh gồm nhiều màu, rất bắt mắt và có vị ngọt của chuối, vị bùi của đậu, vị béo của nước cốt dừa, vị dẻo của nếp.

Ở Nam bộ, khi ăn, bánh Tét ngày Tết thường được dùng chung với dưa kiệu, dưa muối cho đỡ ngán. Có người thích ngọt, khi ăn họ còn cho thêm đường trên mặt bánh. Người ta còn dùng bánh Tét thay cơm. Họ chan nước thịt kho tàu dầm tí ớt, trộn thêm dưa giá hay dưa kiệu để ăn chung với bánh. Ăn kiểu này thì ngon và hết sẩy! Vị béo, ngọt của bánh cùng vị chua chua của dưa giá, dưa kiệu và vị mặn mặn, cay cay của nước thịt kho tàu tạo nên một hương vị khó tả và nhớ mãi. Mấy bà nội trợ ở Tiền Giang còn làm thêm món củ cải trắng ngâm với nước tương hoặc nước mắm, bỏ trong hũ sành để ăn kèm với bánh Tét.

Bánh Tét ở Nam bộ có một số loại rất ngon, nổi tiếng, ăn thì khỏi chê, biếu rất sang như: Bánh Tét Trà Cuôn (Trà Vinh), Bánh Tét lá cẩm (Cần Thơ) và bánh Tét Tiền Giang. Bánh Tét Trà Cuôn có gốc tích từ xã Kim Hòa, huyện Cầu Ngang, tỉnh Trà Vinh. Phần nếp bánh có màu xanh, nhân đậu xanh, trong cùng là thịt mỡ và hột vịt muối. Phần nếp có màu xanh do được làm từ nước lá chùm ngót giã nhuyễn trộn vào. Đây được cho là cách làm bánh Tét của người Khmer Trà Vinh. Theo người dân Cần Thơ cho biết bánh Tét lá cẩm có nguồn từ gia tộc họ Huỳnh ở Bình Thủy. Dòng họ này đã làm cho bánh độc đáo hơn bằng cách nấu lá cẩm lấy nước, sau đó cho nước hòa chung với nếp. Do đó,khi cắt bên ngoài,bánh có màu tím than, phần nhân có màu vàng của đậu, màu hồng của thịt, màu trắng của mỡ và màu đỏ của trứng vịt muối, trông rất đẹp và duyên dáng. Còn bánh Tét Tiền Giang có nhân thịt ba rọi, tôm khô và hột vịt. Do nếp được ngâm nước lá dứa, nên khi ăn bánh có mùi thơm nhẹ.

Mặt khác, trứng hột vịt muối- nguyên liệu chế biến thức ăn phổ biến của người Hoa có mặt trong nhân bánh Tét hay sự tiếp thu từ cách làm bánh của người Khmer (bánh Tét Trà Cuôn) đã phản ánh rõ nét sự giao lưu văn hóa ở vùng đất Nam bộ. Sự khác biệt trong cách làm bánh Tét ở một số địa phương như Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh và Cần Thơ thể hiện được tính thống nhất mà đa dạng của văn hóa ẩm thực. Phải chăng đó chính là những nét nghĩa văn hóa của đòn bánh Tét ngày tết ở vùng đất phương Nam ấm áp và yên bình.

Thuyết minh về bánh Tét ngày Tết - Mẫu 6

Đối với các gia đình trong mấy ngày tết, thiếu đi những đòn bánh Tét, coi như cái tết không được trọn vẹn. Có lẽ phong tục gói bánh Tét ngày tết đã ăn sâu trong tiềm thức người dân quê tôi.

Làng quê yên bình nằm nép mình bên dòng Sông Vệ (xã Đức Thắng, Mộ Đức, Quảng Ngãi) những ngày giáp tết lại bận rộn hơn nhiều. Người dân quê tôi lại tất bật lo mọi thứ để chuẩn bị đón tết, vui xuân được ấm cúng. Và đâu đó nồi bánh Tét ngày cuối năm không thể thiếu đối với mỗi gia đình. Nếu trong mỗi chúng ta, đi làm ăn đâu xa, và có những người đã lập gia đình rồi lỡ không về quê nhà đón tết cùng gia đình, thì tết đố thiếu đi một cái gì đó mà khó lòng nói ra được.

Bao lo lắng để ngày về quê kịp đón tết cùng gia đình cũng đến. Trên tay xách đủ thứ quà của người con xa xứ bao năm về quê đón tết, khiến cho đôi tay tôi mỏi nhừ. Hơn 16 giờ đồng hồ ngồi tàu từ Sài Gòn về quê nghèo tỉnh lẻ miền Trung cũng khá vất vả, nhưng trong lòng cảm thấy vui. Vui vì năm này mình được đón tết nơi mình đã sinh ra và lớn lên trong vòng tay yêu thương của mọi người.

Xa quê nhiều năm học tập và công tác, hương vị, không khí những ngày giáp tết cũng theo đó mà lùi dần vào quá khứ. Nơi Sài thành, tôi chỉ biết lo công việc cơ quan, rồi tất niên cuối năm ở cơ quan này, ban ngành nọ. Chỉ đến khi nghỉ tết về quê mới cảm nhận được không khí hối hả, tất bật của mọi nhà, mọi gia đình để chuẩn bị đón tết cổ truyền của dân tộc. Đó là khoảng thời gian thấy ấm cùng và hạnh phúc nhất.

Vừa về đến nhà, đã thấy ba, mẹ bày lá chuối và thúng nếp, đậu xanh, thịt và các loại gia vị hành mỡ, cùng đống lạt tre dùng làm dây buộc, chuẩn bị gói những đòn bánh Tét cho ngày tết. Quê tôi dù còn nhiều khó khăn, nhưng mỗi khi tết đến thì mọi nhà không thể thiếu nồi bánh Tét. Đây là những hương vị làm nên không khí ngày tết thêm ấm cúng và mặn nồng.

Đối với các gia đình trong mấy ngày tết, thiếu đi những đòn bánh Tét, coi như cái tết không được trọn vẹn. Vì thế dù khó khăn đến mấy, họ cũng cố lo cho được những đòn bánh Tét để làm cho không khí ngày tết thêm phong phú và vui hơn. Có lẽ phong tục gói bánh Tét ngày tết đã ăn sâu trong tiềm thức người dân quê tôi.

Sau khi gói xong cũng là trời vừa tối, ba tôi lại cho lên bếp lớn mới được kê bằng ba viên đá cỡ lớn giữa sân để bắt đầu nấu. Ánh đèn điện bừng sáng, nồi bánh Tét cũng ngùn ngụt lửa đỏ bừng. Tiếng củi cháy nổ tanh tánh, tôi cùng ba, mẹ và đứa em lại quây quần bên nồi bánh Tét.

Không gian màn đêm nặng mùi khói lửa, ba bắt đầu kể về những chuyện làm ăn năm qua. Kể về những thay đổi cuộc sống của gia đình và các gia đình xung quanh. Câu chuyện ba kể có phần vui hơn những năm về trước, nhờ điều kiện kinh tế được khá hơn, nên quê nhà đón tết với nhiều thứ ấm no hơn.

Những câu chuyện đời trong năm được ba ghi nhớ để dịp cuối năm mang ra kể như một điều gì đó mà bà xưa vẫn hay làm. Cứ thế ba kể trong hơi ấm của nồi bánh Tét đang được nấu chín dần, thỉnh thoảng ba lại dừng lại để đẩy lửa, và câu chuyện ngắt quãng đôi chút. Bên bếp lửa đỏ bừng, sau câu chuyện làm ăn năm qua, ba tôi lại truyền “bí kíp” để làm sao nấu bánh Tét được ngon, dẻo và chín đều, để được lâu.

Ba nói: “Ngoài việc lựa chọn những loại nếp thơm dẻo, ngon và nhân đảm bảo thì cách nấu cũng khá quan trọng. Trước khi nấu, cần cho bánh vào một lượt trong nồi, đổ nước lạnh vào ngập xâm xấp bánh. Sau đó đun lửa cháy đều cho nồi bánh sôi ùng ục quanh đều, giữ đều lửa để bánh chín dần.

Nấu từ 8 đến 9 giờ đồng hồ, bánh Tét mới chín, sau đó nhỏ lửa và để ngâm khoảng vài giờ đồng hồ vớt bánh ra để ráo và treo lên”. Bằng cách nấu này đòn bánh Tét sẽ giữ được lá xanh, cây bánh đẹp và để được lâu ngày, khi dùng cũng rất ngon”.

Quê tôi giờ kinh tế có phần khá hơn, cuộc sống còn hiện đại nên một số gia đình không còn mặn mà gói bánh Tét. Nhưng điều đó không có nghĩa phong tục gói bánh Tét ngày tết bị mai một. Một số gia đình còn nặng lòng với việc gói bánh Tét lại trổ tài gói theo đơn đặt hàng cho mỗi gia đình. Cách làm như thế cũng tiện lợi nhưng tết nhà nào cũng có đòn bánh Tét để cúng ông bà tổ tiên, đãi khách trong những ngày tết.

Bà Nguyễn Thị Hải (xã Đức Thắng, Mộ, Đức, Quảng Ngãi) có thâm niên trong nghề gói bánh Tét theo đơn đặt hàng nhiều năm nay chia sẻ “Trong ba ngày cuối tháng chạp này, mỗi ngày gói trên 100 đòn bánh Tét, để giao cho các gia đình. Trung bình mỗi đòn bán với giá từ 30 đến 40 chục ngàn/đòn. Nhẫm tính mấy ngày tết này kiếm cũng vài triệu đồng để lo sắm sửa mọi vật dụng cho ngày tết của gia đình”.

Đòn bánh Tét quê tôi trong những ngày này giáp tết ai cũng nhắc đến. Ra tới đầu ngõ đã nghe mọi người bảo nhau, nồi bánh đã chín chưa, tết đã cận kề rồi. Không biết tự bao giờ nồi bánh Tét ngày tết, hay nói cách khác, nồi bánh của đêm giao thừa đã trở thành nét văn hóa, một phong tục không thể thiếu đối với mỗi gia đình quê tôi. Mà sâu xa hơn đó là nét văn hóa từ ngàn đời nay của dân tộc ta mỗi độ tết đến, xuân về.

Chỉ còn khoảng thời gian ngắn nữa thôi, nồi bánh Tét của ba sẽ chín, khoảnh khắc đêm giao thừa cũng đến, cả gia đình tôi quây quần bên hơi ấm để đón năm mới. Và sáng ngày đầu năm (tức sáng ngày mùng Một Tết) cổ truyền, ba, mẹ lại hướng dẫn tôi Tét bánh để dâng cúng ông bà, tổ tiên ngày đầu năm mới, sau đó thưởng thức hương vị mặn nồng của bánh Tét ngày tết, với lời chúc mọi sự điều tốt lành và an vui.

Thuyết minh về bánh Tét ngày Tết - Mẫu 7

Không biết tự bao giờ, đòn bánh Tét đã trở thành món ăn truyền thống và việc gói bánh Tét cũng trở thành một trong những phong tục ngày Tết không thể thiếu của mỗi người Nam Bộ. Nếu ngoài Bắc ngày Tết có bánh chưng xanh thì trong Nam lại là đòn bánh Tét. Và mỗi loại bánh lại có một số phận và nguồn gốc riêng của nó. Nếu chiếc bánh chưng gắn liền với “Sự tích bánh chưng bánh dày” của hoàng tử thứ 18 con Vua Hùng là Lang Liêu tượng trưng cho trời tròn đất vuông thì đòn bánh Tét cũng có những giai thoại ly kỳ về nguồn gốc và ý nghĩa riêng.

Sự tích đòn bánh Tét ngày Tết Nam Bộ. Theo những ghi chép còn sót lại, đòn bánh Tét có nguồn gốc từ chủ nhân vùng đất này. Đó là người Chăm Pa trong lịch sử (tiền thân là người Sa Huỳnh) định hình lãnh thổ quốc gia dân tộc từ cuối thế kỷ thứ II sau Công nguyên (cách ngày nay khoảng gần 2 thiên niên kỷ). Khi ấy, người Chăm có một nền văn hóa phát triển rực rỡ và đạt đến đỉnh cao. Nền văn hóa ẩm thực cũng phong phú.

Theo lý giải của cố giáo sư Trần Quốc Vượng, rất có thể, đòn bánh Tét mà người trong Nam dùng trong ngày Tết hôm nay là sản phẩm của quá trình giao lưu, tiếp biến văn hóa Việt Chăm hay cũng có thể là sự kế thừa những giá trị của lớp tiền nhân đi trước để lại. Khi người Việt vào khai hoang mở hóa vùng đất phương Nam, do sự tiếp thu yếu tố tín ngưỡng đa thần của nền văn hóa Chăm, trong đó có tín ngưỡng Phồn thực, thờ thần lúa.

Từ sự hình tượng hóa của yếu tố Linga của thần Siva (mà nay còn biểu hiện rõ nhất ở khu đền tháp Mỹ Sơn) cùng với tín ngưỡng nông nghiệp vốn có nên các cư dân Việt sau này đã tạo ra chiếc bánh Tét như ngày nay. Rồi dần đà, đòn bánh Tét được sinh thành và “thai nghén” lúc nào cũng không rõ.

Bên cạnh đó, có một truyền thuyết khác bổ sung thêm cho nguồn gốc của bánh Tét, cách gọi tên bánh và thói quen ăn bánh Tét trong ngày Tết như sau. Vào mùa xuân Kỷ Dậu năm 1789, Nguyễn Huệ và quân ta đánh đuổi quân Thanh ra khỏi đất nước. Lúc bấy giờ quân lính được nghỉ ngơi, ăn Tết. Trong số quân lính có anh lính nọ được người nhà gửi cho món bánh làm từ gạo nếp, nhân đậu xanh, hình dạng như bánh Tét ngày nay. Anh lính mang bánh mời vua Quang Trung.

Vua ăn thấy ngon bèn hỏi thăm về loại bánh này. Anh lính kể, bánh do người vợ ở quê nhà làm gửi cho. Mỗi lần ăn bánh, anh càng thương, càng nhớ vợ nhiều hơn. Anh mắc chứng đau bụng nhưng khi ăn bánh này thì lại không thấy đau nữa.

Nghe câu chuyện cảm động của anh lính, vua bèn ra lệnh cho mọi người gói loại bánh này để ăn Tết và đặt tên là bánh Tết nhằm ghi nhớ chiến thắng giặc Thanh vào mùa xuân và thể hiện tình cảm gia đình thắm thiết mỗi độ xuân về. Đó được xem là nguồn gốc của bánh Tét trong ngày Tết cổ truyền ở Việt Nam.

Ý nghĩa đòn bánh Tét ngày Tết cổ truyền. Đòn bánh Tét mang nhiều ý nghĩa nhân sinh cao cả. Bánh được bọc nhiều lá như người mẹ bọc lấy người con, ăn bánh Tét lại nghĩ về mẹ, sống với mẹ, như chị em đùm bọc lẫn nhau cùng một mẹ sinh ra. Không chỉ vậy, bánh Tét xanh nhân nhụy vàng gợi cho ta màu xanh của đồng quê, của đời sống chăn nuôi, của an vui xóm – làng… gợi cho ta niềm mơ ước “an cư lạc nghiệp” của con người về một mùa xuân an bình cho mọi nhà. Tất cả những ý nghĩa đó đã đề cao sức lao động của con người, sự hòa hợp của trời đất, của con người với thiên nhiên, hướng về nguồn gốc tổ tiên.

Chiếc bánh nhìn giản đơn nhưng thấm đẫm triết lý của người miền Nam về con người và cuộc sống. Tối 29-30 Tết, cả nhà thức chờ quanh nồi nấu bánh, trẻ con làm nhiệm vụ chụm bếp lò, tạo nên không khí ấm cúng, sung túc của buổi sum họp gia đình ngày Tết.

Thuyết minh về bánh Tét ngày Tết - Mẫu 8

Việt Nam – dải đất hình chữ S thân yêu của chúng ta luôn được bè bạn trên khắp thế giới biết đến là thiên đường ẩm thực với nhiều món ăn hấp dẫn, thú vị. Trong thế giới ẩm thực với muôn ngàn hương vị, sắc màu ấy, những món bánh luôn được nhiều người lựa chọn khi ghé thăm Việt Nam và bánh tét và một trong số những loại bánh như thế. Cùng khám phá, tìm hiểu về bánh tét chắc hẳn chúng ta sẽ có nhiều cảm nhận độc đáo và thú vị.

Cùng với bánh chưng, bánh tét cũng là một loại bánh gần gũi và phổ biến của những người con đất Việt trong đời sống hằng ngày và đặc biệt là trong dịp Tết cổ truyền của dân tộc. Bánh tét là loại bánh có nguồn gốc lâu đời bậc nhất ở nước ta. Bánh tét ở mỗi vùng miền khác nhau còn có thể được gọi bằng những cái tên khác như bánh đòn, bánh tày,… Bàn về sự ra đời của bánh tét có nhiều giai thoại khác nhau song mỗi giai thoại đều có những lí do và ý nghĩa riêng. Theo một số chuyên gia nghiên cứu về văn hóa, bánh tét chính là một trong số những sản phẩm của quá trình giao lưu văn hóa Việt – Chăm. Do trong quá trình giao lưu văn hóa, người Việt đã chịu ảnh hưởng của văn hóa Chăm nói chung, yếu tố tín ngưỡng Chăm nói riêng và đặc biệt là yếu tố tín ngưỡng thờ thần nên về sau người Việt đã sáng tạo ra chiếc bánh tét như bây giờ. Tuy nhiên, bên cạnh ý kiến cho rằng bánh tét là sản phẩm của văn hóa Việt – Chăm thì nhiều giai thoại hiện còn lại trong dân gian cho rằng bánh tét ra đời gắn với câu chuyện vua Quang Trung đánh giặc Thanh vào dịp Tết. Khi đó, vua đã được một quân lính dâng lên một chiếc bánh được gói thành hình trụ trong lá chuối, khi ăn rất ngon và về sau, vua đã ra lệnh cho mọi người gói bánh này vào dịp Tết, đồng thời đặt tên cho nó là bánh tét. Như vậy, có thể thấy, có nhiều tích truyện, giai thoại khác nhau về nguồn gốc, sự xuất hiện của bánh tét song theo cách lí giải nào đi chăng nữa thì cũng có thể thấy bánh tét là một trong số những loại bánh đã xuất hiện ở nước ta từ rất sớm và rất gần gũi, quen thuộc với mọi người dân Việt Nam.

Bánh tét thường được làm từ hai loại nhân chủ yếu là nhân ngọt từ chuối và nhân mặn từ đậu, thịt và cũng căn cứ vào đặc điểm của nhân bánh mà người ta chia bánh tét thành hai loại là bánh tét ngọt và bánh tét mặn. Cũng giống như bánh chưng, những nguyên liệu để làm bánh tét cũng rất đơn giản và là những vật phẩm gần gũi trong cuộc sống hằng ngày của con người Việt Nam như gạo nếp, đậu xanh, thịt lợn, lá chuối, lạt buộc cùng các loại gia vị khác như tiêu, đường,… Để làm ra một chiếc bánh tét đòi hỏi người làm bánh phải rất cẩn thận, tỉ mỉ và phải trải qua các giai đoạn, các bước khác nhau. Việc làm đầu tiên để tạo ra một chiếc bánh tét đó chính là khâu sơ chế nguyên liệu. Gạo nếp sau khi mua về cần được làm sạch, rồi đem đi ngâm với nước, để qua đêm nhằm mục đích làm cho hạt nếp nở ra, khi nấu bánh sẽ nhanh chín và dẻo hơn. Cùng với gạo nếp, nhân bánh cũng là phần quan trọng được những người làm bánh đặc biệt chú ý. Nhân bánh thường được làm từ đậu xanh, thịt lợn. Đậu xanh ngâm với nước rồi đãi sạch vỏ và nấu nhuyễn. Thịt lợn được cắt thành sợi dài, ướp với tiêu, nước mắm và không cho thêm dưa hành như nhân của bánh chưng. Cuối cùng đó chính là chuẩn bị lá và lạt buộc. Lá chuối để gói bánh thường được hơ qua lửa để có độ dẻo dai nhưng vẫn giữ được màu sắc. Lạt buộc thường được chẻ thành sợi dài và mỏng để dễ dàng hơn khi buộc bánh. Sau khi đã chuẩn bị xong nguyên liệu, người ta tiến hành gói bánh. Bánh tét được gói thành hình tròn với độ dài khoảng 20 xăng-ti-mét. Sau khi đã gói xong bánh đó chính là giai đoạn nấu bánh. Bánh tét thường được nấu trong khoảng thời gian 8 tiếng thì chín, có độ mềm, dẻo với mùi thơm, béo ngậy.

Có thể thấy, bánh tét là một loại bánh gần gũi với những người con đất Việt và có lẽ bởi vậy nó có vai trò, giá trị và ý nghĩa to lớn trong đời sống hằng ngày của chúng ta. Trước hết, bánh tét là loại bánh không thể thiếu trên bàn thờ tổ tiên mỗi dịp Tết đến xuân về bởi người Việt ta từ ngàn đời nay quan niệm thưởng thức bánh tét vào những ngày cuối năm hay đầu năm mới thể hiện sự cầu chúc ấm no, sum vầy hạnh phúc của gia đình và hơn thế nữa, nó thể hiện sự đa tạ, biết ơn trời đất, ông bà tổ tiên đã cho người dân mùa màng thuận lợi, vạn điều tốt lành. Không dừng lại ở đó, bánh tét còn là hình ảnh tượng trưng cho niềm ước mong được “an cư lạc nghiệp” của một mùa xuân, một năm mới an bình đối với mọi gia đình. Bánh tét còn là một nét đẹp văn hóa trong ẩm thực của người Việt, được bạn bè trên khắp năm châu bốn bể biết đến.

Tóm lại, cũng giống như bánh chưng, bánh tét là một loại bánh cổ truyền của dân tộc, nó có ý nghĩa to lớn trong đời sống của những người con Việt Nam. Chiếc bánh tét nhìn giản đơn nhưng thấm đẫm thật nhiều ý nghĩa cùng những điều tốt đẹp và có lẽ bởi vậy, dẫu thời gian trôi đi, cuộc sống ngày càng có thêm nhiều món ăn mới, hấp dẫn hơn nhưng sẽ không bất cứ món ăn nào có thể thay thế được vị trí của chiếc bánh tét trong lòng con người Việt, đặc biệt là mỗi dịp Tết đến xuân về.

Thuyết minh về bánh Tét ngày Tết - Mẫu 9

Hàng năm, cứ vào dịp Tết đến xuân về, mọi gia đình trên đất nước Việt Nam đều tất bật sửa soạn chuẩn bị cho ngày lễ truyền thống của dân tộc. Nếu như người miền Bắc có bánh chưng xanh, thịt mỡ, dưa hành thì đặc sản của người miền Nam đó chính là những đòn bánh tét, ăn với cháo cá và các loại rau có sẵn trong vườn nhà.

Có thể nói, bánh tét chính là hương vị tết cổ truyền đặc trưng, độc đáo của miền Nam. Nguyên liệu để làm ra những đòn bánh tét vẫn là gạo nếp, đỗ xanh, thịt lợn… Tương tự như bánh chưng, bánh tét cũng mang trong mình màu xanh thẫm lá chuối và hương vị gạo-thịt đặc trưng của đất nước Việt Nam giàu truyền thống nông nghiệp. Người dân Nam Bộ thường gói bánh hình dạng giống đòn gánh. Cứ mỗi hai đòn bánh lại cột thành một cặp, cột thêm dây quai để treo lên hoặc tặng cho người thân.

Ngày nay, sự chế biến và làm bánh tét cũng có sự đa dạng và phong phú vô cùng. Nào là bánh tét nhân ngọt, bánh tét nhân chuối, bánh tét truyền thống, bánh tét thập cẩm có thêm trứng, tôm khô,... để gia tăng hương vị, tùy sở thích của mỗi gia đình.

Theo tập tục của người miền Nam, mỗi lần gói bánh tét, người ta thường gói chí ít 5 đến 7 đòn vừa để ăn dần, tránh hỏng trong thời tiết nóng ẩm của miền Nam. Trong những gia đình, cả nhà tự quây quần lại gói bánh. Trước tiên, người ta xếp lá chuối ngang dọc xen kẽ nhau, sau đó cho gạo nếp, đậu xanh đãi vỏ đã nấu chín lên trên, trải đều ra thành hình chữ nhật. Sau đó người ta cho thêm vào giữa một miếng thịt lợn theo chiều dài đòn bánh. Kế đến người ta cho thêm một lớp đậu xanh và một lớp gạo nếp lên trên cùng rồi bắt đầu lăn cuộn bánh. Cuối cùng, người ta sẽ gấp một đầu bánh lại và bắt đầu nén gạo cho chặt và buộc dây lạt nữa là hoàn tất. Để luộc bánh, người nấu sẽ chọn một cái nồi thật cao để xếp những chiếc bánh vào, cho nước ngập mặt bánh rồi đun trên bếp củi. Bánh phải được nấu liên tục trong khoảng từ 10 đến 12 tiếng đồng hồ mới chín đều. Cả nhà có thể ngồi bên nhau quây quần trông nồi bánh tét, hưởng thụ hương vị của ngày tết đoàn viên.

Và rồi, cách thưởng thức bánh tét cũng đòi hỏi sự tinh tế và cầu kỳ, tuyệt đối không nên dùng dao để cắt, thay vào đó, người ta bóc vỏ rồi dùng dây buộc bánh để cắt thành từng khoanh mỏng như cách người miền Bắc cắt bánh chưng. Một biến thể thú vị khi đã quá ngán món bánh tét truyền thống là bánh tét chiên, ăn kèm với rau sống.

Tóm lại, bánh tét chính là một phần không thể thiếu trong mâm cơm cổ truyền ngày Tết của người dân Nam Bộ. Nó là món ăn quê hương, mang trong mình giá trị của dân tộc và vẻ đẹp văn hóa của đất nước Việt Nam.

Thuyết minh về bánh Tét ngày Tết - Mẫu 10

Tết cổ truyền là một ngày lễ lớn của đất nước Việt Nam. Bên cạnh các hoạt động chào năm mới cùng các lễ hội mùa xuân thì ẩm thực mùa xuân cũng một phần không thể thiếu. Nếu miền Bắc có bánh chưng, thì ở miền Nam, bánh tét chính là món ăn đặc trưng, mang đậm hương vị ngày Tết.

Theo lý giải của các chuyên gia nghiên cứu văn hóa, bánh tét chính là kết tinh của sự giao lưu giữa hai nền văn hóa Việt – Chăm. Hay từ xa xưa, ông bà ta đã truyền tai nhau về nguồn gốc của bánh tét: Vua Quang Trung đánh quân Thanh trùng vào ngày Tết. Khi cho quân nghỉ ngơi, thì có một người đem dâng lên vua loại bánh gói trong lá chuối và có hình trụ. Ăn xong nhà vua rất thích,đã hỏi tên loại bánh này. Được biết, bánh này vợ anh gói để anh mang theo trên đường để luôn nhớ về quê hương. Nghe vậy nhà Vua rất cảm động, đặt tên là bánh tét và cho gói vào ngày Tết hàng năm.

Trước khi bắt tay vào làm bánh, người thợ cần phải chuẩn bị đầy đủ các nguyên vật liệu. Đó chính là gạo nếp, đỗ xanh, thịt lợn, cùng các loại gia vị và lá chuối để gói bánh. Ngoài ra, tùy theo đặc điểm từng vùng miền mà sẽ chuẩn bị thêm các nguyên liệu cho phù hợp.

Tiếp đến là quy trình làm bánh. Gạo nếp sau khi đãi sạch sẽ được đem ngâm vài tiếng hoặc qua đêm. Đây là bước quan trọng, giúp chiếc bánh thơm và dẻo hơn. Lá dùng để gói bánh là lá chuối. Sau khi cắt từ vườn về, lá chuối sẽ được rọc nhỏ theo kích cỡ của chiếc bánh rồi đem phơi cho hơi héo lại và lau sạch. Nhân bánh là đỗ xanh và thịt lợn. Đỗ xanh sẽ được ngâm và đãi sạch vỏ. Còn thịt lợn sẽ cắt miếng dài vừa ăn sau đó tẩm ướp chút gia vị cho đậm đà. Tiếp theo là quy trình gói bánh. Để có một chiếc bánh đẹp mắt thì phải dùng lá chuối thật phẳng, không bị rách, thủng. Lá sẽ được quét một lớp dầu mỏng để tránh bị dính. Cho gạo nếp lên lá rồi dải phẳng, sau đó bỏ nhân đỗ và thịt lợn vào trong. Bó lại thật khéo rồi dùng dây buộc lại cho thật chặt.

Bánh được đem đi luộc phải để ngập trong nước. Duy trì nhiệt độ 90 đến 100°C. Sau khoảng thời gian từ 6 đến 8 tiếng, bánh sẽ được vớt ra. Bánh nấu xong vẫn chưa ăn ngay được, phải xấu lại thành từng chùm rồi treo lên trần bếp để bánh ráo nước.

Bánh tét khi hoàn thành sẽ được dâng lên bàn thờ tổ tiên, sau đó con cháu mới thưởng thức. Bánh ngon là khi mở ra không bị dính lá. Phần vỏ phải dẻo và mịn. Nhân phải vừa ăn và mang hương vị hòa quyện. Khi ăn người ta sẽ cắt bánh ra thành những khoanh tròn rồi dùng chung với củ kiệu hoặc dưa muối, như vậy sẽ không bị ngán.

Bánh tét thơm ngon và mang hương vị đặc trưng của từng vùng miền. Ở Bình Dương và Tây Ninh, người ta sử dụng đậu phộng trộn chung với gạo nếp để làm vỏ bánh. Bánh tét nơi đây thơm thơm bùi bùi hòa quyện của nếp và đậu phộng thật khó quên. Ở Đồng Nai, người ta thường dùng hạt điều để làm nhân bánh tạo nên một hương vị đặc biệt không lẫn đi đâu được. Ở Cần Thơ lại có món bánh tét lá cẩm. Với màu sắc bắt mắt cùng hương vị đặc trưng, bánh tét nơi đây làm níu chân mọi thực khách ngay khi lần đầu thưởng thức.

Với lớp vỏ gạo nếp bó chặt lấy phần nhân bên trong, bánh tét mang ý nghĩa tượng trưng cho sự gắn bó của các thành viên trong gia đình. Không chỉ có mặt trong ngày Tết bánh tét còn là một món ăn quen thuộc trong mỗi mâm cơm của người Việt. Nó đã tạo nên một nét đặc trưng riêng trong ẩm thực Việt Nam. Góp phần làm cho ngày Tết cổ truyền thêm ý nghĩa và trọn vẹn.
Bánh tét ngon và mang hương vị đặc biệt nên được mọi người yêu thích. Ngày nay không chỉ ở miền Nam mà bánh tét còn trở thành món ăn quen thuộc mang hương vị của miền Bắc. Nó đã tạo nên một nét ẩm thực đặc sắc và phong phú không thể trộn lẫn.