Bài thơ Bác ơi Sáng tác năm 1969, in trong tập Ra trận

Bài thơ “Bác ơi!” của Tố Hữu được sáng tác như một tiếng khóc về sự ra đi của Chủ tịch Hồ Chí Minh - con người vĩ đại của dân tộc Việt Nam. 

Tài liệu giới thiệu về nhà thơ Tố Hữu và bài thơ "Bác ơi" được chúng tôi đăng tải chi tiết dưới đây. Mời bạn đọc hãy cùng theo dõi chi tiết ngay sau đây. 

1. Đôi nét về nhà thơ Tố Hữu

- Tố Hữu (1920 - 2002) tên thật là Nguyễn Kim Thành.

- Quê gốc ở làng Phù Lai, nay thuộc xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế.

- Tố Hữu cũng từng giữ nhiều chức vụ quan trọng trong hệ thống chính trị của Việt Nam.

- Ông là một nhà thơ tiêu biểu của nền thơ ca cách mạng Việt Nam. Đồng thời ông cũng là một cán bộ cách mạng lão thành của Việt Nam.

- Ông được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 1996.

- Các tác phẩm chính:

• Từ ấy (1937 - 1946)
• Việt Bắc (1947 - 1954)
• Gió lộng (1955 - 1961)
• Ra trận (1962 - 1971)
• Xây dựng một nền văn nghệ lớn xứng đáng với nhân dân ta, thời đại ta (tiểu luận, 1973)
• Máu và hoa (1972 - 1977)
• Cuộc sống cách mạng và văn học nghệ thuật (tiểu luận, 1981)
• Một tiếng đờn (1978 -1992)
• Ta với ta (1992 - 1999)
• Nhớ lại một thời (hồi ký, 2000)

2. Giới thiệu về bài thơ “Bác ơi!”

2.1 Hoàn cảnh sáng tác

- Ngày 2 tháng 9 năm 1969, Chủ tịch Hồ Chí Minh từ trần giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước đang ở giai đoạn gay go, ác liệt nhất. Cả dân tộc Việt Nam đều vô cùng tiếc thương trước sự qua đời của Bác.

- Bài thơ “Bác ơi!” được ra đời trong những ngày lễ tang ấy như một tiếng khóc tiễn biệt, một “điếu văn bi hùng” bằng thơ.

2.2 Xuất xứ

Bài thơ được in trong tập “Ra trận” (1962 - 1971)

2.3 Bố cục

Gồm 3 phần:

- Phần 1. Từ đầu đến “Quanh mặt hồ in mây trắng bay”: nỗi đau xót của nhà thơ trước sự ra đi của Bác Hồ.

- Phần 2. Tiếp theo đến “Hơn tượng đồng phơi những lối mòn”: hình ảnh của chủ tịch Hồ Chí Minh.

- Phần 3. Còn lại: tình cảm của nhân dân dành cho Bác và lời hứa trung thành với Người.

2.4 Nội dung

Bài thơ Bác ơi thể hiện nỗi xót xa trước sự ra đi của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đồng thời, tác giả còn khắc họa hình ảnh Bác - một con người sống có lí tưởng, giàu lòng nhân ái, sống khiêm tốn và giản dị.

2.5 Nghệ thuật

Sử dụng các biện pháp tu từ, giọng thơ tha thiết, hình ảnh giàu tính biểu tượng…

3. Dàn ý phân tích bài thơ Bác ơi

(1) Mở bài

Giới thiệu về tác giả, tác phẩm.

(2) Thân bài

1. Bốn khổ thơ đầu

- Cảnh vật:

• Thiên nhiên cũng đau đớn, xót thương trước sự ra đi của Bác: đời tuôn nước mắt, trời tuôn mưa.
• Ngôi nhà sàn trở nên lạnh lẽo, các sự vật trở dường như mất đi linh hồn: vườn rau, mấy gốc dừa ướt lạnh; chiếc chuông nhỏ không còn reo; căn phòng lặng, rèm buông, tắt ánh đèn.

- Con người:

• Thảng thốt, không tin rằng Bác đã ra đi: “Bác đã đi rồi sao Bác ơi?”
• Xót xa khi kháng chiến gần đến ngày thành công nhưng Bác lại không còn: “Mùa thu đang đẹp… Rước Bác vào thăm, thấy Bác cười”.

=> Cảnh vật và con người như hòa vào nỗi đau chung trước sự ra đi của Bác Hồ.

1. Sáu khổ thơ tiếp theo

- Lí tưởng và lẽ sống cao cả: Bác dành cả cuộc đời lo nghĩ và đấu tranh cho tự do, hạnh phúc của nhân dân, cho nền tự do độc lập của dân tộc: “Ôm cả non sông, mọi kiếp người”, “Tự do cho mỗi đời nô lệ”, “Nâng niu tất cả, chỉ quên mình”.

- Tình yêu thương quảng đại dành cho con người và mọi vật: như lòng mẹ, yêu thương từ mỗi đời nô lệ đến em thơ, cụ già; từ sự sống non tơ gần gũi quanh mình như mầm non, trái chín, ngọn lúa, cành hoa đến non sông, mọi kiếp người, dân nước, năm châu…

- Đức tính khiêm tốn, giản dị, sự hy sinh quên mình vì dân vì nước: “Một đời thanh bạch chẳng vàng son/Mong manh áo vải hồn muôn trượng/Hơn tượng đồng phơi những lối mòn”.

1. Ba khổ thơ cuối

• Sự ra đi của Bác để lại niềm thương nhớ vô bờ cho người dân: “Nghĩa nặng, lòng không dám khóc nhiều”.
• Lý tưởng của Bác sẽ còn mãi soi đường cho con cháu: “Ánh hào quang đỏ thêm sông núi/Dắt chúng con cùng nhau tiến lên”.
• Mong muốn tiếp tục chiến đấu vì sự nghiệp cách mạng: “Xin nguyện cùng Người vươn tới mãi/Vững như muôn ngọn dải Trường Sơn”.

(3). Kết bài

Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Bác ơi.

4. Bài thơ "Bác ơi!"

Suốt mấy hôm rày đau tiễn đưa
Đời tuôn nước mắt, trời tuôn mưa…
Chiều nay con chạy về thăm Bác
Ướt lạnh vườn cau, mấy gốc dừa!

Con lại lần theo lối sỏi quen
Đến bên thang gác, đứng nhìn lên
Chuông ôi chuông nhỏ còn reo nữa?
Phòng lặng, rèm buông, tắt ánh đèn!

Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời
Miền Nam đang thắng, mơ ngày hội
Rước Bác vào thăm, thấy Bác cười!

Trái bưởi kia vàng ngọt với ai
Thơm cho ai nữa, hỡi hoa nhài!
Còn đâu bóng Bác đi hôm sớm
Quanh mặt hồ in mây trắng bay...

Ôi, phải chi lòng được thảnh thơi
Năm canh bớt nặng nỗi thương đời
Bác ơi, tim Bác mênh mông thế
Ôm cả non sông, mọi kiếp người.

Bác chẳng buồn đâu, Bác chỉ đau
Nỗi đau dân nước, nỗi năm châu
Chỉ lo muôn mối như lòng mẹ
Cho hôm nay và cho mai sau...

Bác sống như trời đất của ta
Yêu từng ngọn lúa, mỗi cành hoa
Tự do cho mỗi đời nô lệ
Sữa để em thơ, lụa tặng già

Bác nhớ miền Nam, nỗi nhớ nhà
Miền Nam mong Bác, nỗi mong cha
Bác nghe từng bước trên tiền tuyến
Lắng mỗi tin mừng tiếng súng xa.

Bác vui như ánh buổi bình minh
Vui mỗi mầm non, trái chín cành
Vui tiếng ca chung hòa bốn biển
Nâng niu tất cả chỉ quên mình.

Bác để tình thương cho chúng con
Một đời thanh bạch, chẳng vàng son
Mong manh áo vải hồn muôn trượng
Hơn tượng đồng phơi những lối mòn.

Ôi Bác Hồ ơi, những xế chiều
Nghìn thu nhớ Bác biết bao nhiêu?
Ra đi, Bác dặn: “Còn non nước...”
Nghĩa nặng, lòng không dám khóc nhiều

Bác đã lên đường theo tổ tiên
Mác - Lênin, thế giới Người hiền
Ánh hào quang đỏ thêm sông núi
Dắt chúng con cùng nhau tiến lên!

Nhớ đôi dép cũ nặng công ơn
Yêu Bác, lòng ta trong sáng hơn
Xin nguyện cùng Người vươn tới mãi
Vững như muôn ngọn dải Trường Sơn.